Fréttablaðið - 05.09.2006, Blaðsíða 20

20 5. september 2006 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn
Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Björgvin Guðmundsson AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFANG: ritstjorn@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
Ekkert blað?
550 5000
Fyrst þú ert að lesa þetta þá hefurðu
fengið Fréttablaðið. En til vonar
og vara skaltu klippa þetta símanúmer
út og hringja ef blaðið berst ekki.
- mest lesið
„Lífið er lotterí“ segir í gömlum dægurlagatexta
og má til sanns vegar færa. Það
er þó heldur lakara að stundum
virðist lífið líkast rússneskri
rúllettu og jafnvel hættulegra að
bregða sér akandi milli bæjar-
hluta eða landshluta en taka þátt
í sjálfri rúllettunni alræmdu.
Það virðist nærtækara að tala
um umferðarómenningu á
Íslandi en menningu og á þessu
ári hefur alltof mörgum manns-
lífum verið fórnað í því hættu-
spili sem umferðin er frá degi til
dags. Skýringa og úrbóta hefur
verið leitað en þrátt fyrir mikla
umræðu um varkárni, fræðslu
og hámarkshraða halda öku-
menn áfram að gerast sekir um
hraðakstur, jafnvel ofsaakstur,
og ógna þannig lífi og limum
sínum og samferðamanna sinna.
Rætt er um hækkaðan bílprófs-
aldur, breytingar á bifreiðum
svo þær komist ekki hraðar en
90 km á klukkustund, aukna
fræðslu og ýmislegt fleira. En
umferðin heldur áfram að vera
mannskæð og ástandið hefur
sjaldan verið verra en nú. Sitt
sýnist hverjum um ofangreindar
leiðir til úrbóta. Margir leggjast
gegn því að hækka bílprófsaldur
úr 17 árum í 18 og vitna í reynslu
nágrannaþjóða, þar sem ástandið
er víst engu betra. Uppalendur
vita þó að ungmenni taka út
mikinn þroska frá ári til árs á
milli tektar og tvítugs svo frá
því sjónarmiði mætti ætla að það
væri til bóta að fresta bílprófi
um eitt ár.
90 km hámarkshraðahug-
myndin, þ.e. að bifreiðir verði
stilltar þannig að þær komist
ekki hraðar, er auðvitað óraunsæ
með öllu. Um vegina aka stórir
jeppar, dragandi enn stærri
hjólhýsi, stórar rútur og síðast
en ekki síst afar stórir flutninga-
bílar með enn stærri tengivagna.
Ég er ekki tilbúin að vera föst
aftan við slík fyrirbæri á
þjóðvegum landsins, vitandi
ekkert hvað er framundan.
Bætt vegakerfi er auðvitað
mikilvægur þáttur í bættri
umferðarmenningu og kannski
mætti setja hraðatakmörkun í
bíla við 110-120 km hraða en það
þarf að vera svigrúm til að taka
fram úr þeim sem hægara aka.
Það gæti líka verið til bóta að
koma á laggirnar æfingasvæði
þar sem ungir og óreyndir
ökumenn gætu spreytt sig á
hraðakstri við tiltölulega
öruggar en þó mismunandi
aðstæður og án þess að ógna lífi
og limum annarra. Sú hugmynd
hefur reyndar verið til umræðu
árum saman og undarlegt að
ekkert skuli hafa gerst enn. En
ef til vill er aukin virðing og
tillitsemi í þjóðfélaginu mikil-
vægasti þátturinn. Það er
auðvitað ólíðandi að nokkrum
manni skuli detta í hug að ógna
lífi okkar hinna með hraðakstri á
vegunum og þetta gerist aftur og
aftur, oft með skelfilegum
afleiðingum. Í slíku athæfi felst
takmarkalaust virðingarleysi
fyrir sjálfum sér og öðrum.
Þetta virðingarleysi speglast
reyndar víða í samfélaginu.
Umgengni um náttúruna,
jafnt í þéttbýli sem dreifbýli,
hefur hrakað á síðustu árum og
nánast daglega sé ég rusli fleygt
út úr bíl á ferð, svo lítið dæmi sé
tekið. Mér er með öllu fyrirmun-
að að skilja hugsanaganginn þar
á bak við. Kannski er þetta
aukna virðingarleysi afleiðing af
aukinni efnishyggju síðustu ára.
Ekkert skiptir máli því það er
alltaf hægt að kaupa nýtt og
betra. En það er ekki hægt að
kaupa nýja og betri náttúru ef
þeirri sem við búum við hefur
verið spillt og það er enn síður
hægt að kaupa nýtt og betra líf
ef við fórnum því sem okkur er
gefið í upphafi. Virðingarleysi
fyrir sjálfum sér og öðrum
birtist allsstaðar; í umferðinni, í
biðröðum, á veitingahúsum, úti í
móa, í samskiptum fólks á
ólíkum vettvangi. Vissulega er
meirihluti fólks kurteis, tillit-
samur og aldeilis ágætur í
samskiptum. En hinir eru of
margir sem virðast telja sig
öðrum æðri og þurfi því ekki að
taka tillit til eins né neins. Þetta
viðhorf er mishættulegt og
kannski hættulegast í umferð-
inni.
Ég vil ekki sætta mig við að
fjölskylda mín og vinir séu í
lífshættu nánast dag hvern
vegna þess eins að þeir eiga
erindi milli bæjarhluta eða
landshluta. Það verður að bæta
og auka virðingu fólks fyrir
sjálfum sér og öðrum og auka
tillitsemi, jafnt í umferðinni sem
annars staðar.
Virðingarleysi í umferðinni
Ég vil ekki sætta mig við að
fjölskylda mín og vinir séu í
lífshættu nánast dag hvern
vegna þess eins að þeir eiga
erindi milli bæjarhluta eða
landshluta.
UMRÆÐA |
Baráttan innan Samfylkingar
Það er skynsamlegt hjá Steinunni Valdísi Óskarsdóttur að tilkynna
strax um framboð sitt. Aðeins liðu
nokkrar klukkustundir frá því ákveðið
var að viðhafa opið stuðningsmanna-
prófkjör í báðum Reykjavíkurkjör-
dæmunum og þar til Steinunn Valdís
sendi frá sér yfirlýsingu um að hún
byði sig fram til forystusætis. Þar með
getur enginn sakað hana um að fara
fram gegn einhverjum einum þing-
manni eða þingkonu í prófkjörinu, því
hún var fyrst fram á sviðið og slíkar
tímasetningar geta einmitt ráðið úrslit-
um í heimi stjórnmálanna.
Steinunn Valdís gefur kost á sér í fjórða sætið í
prófkjörinu og það þýðir að hún ætlar sér 2. sætið
á öðrum framboðslistanum hjá flokknum í borg-
inni. Við skulum því gefa okkur að hún telji öruggt
að fyrir framan sig á listanum verði Ingibjörg Sól-
rún Gísladóttir, Össur Skarphéðinsson og Jóhanna
Sigurðardóttir sem enn sem fyrr er talin ógnar-
sterk í prófkjörum. Samfylkingin fékk átta þing-
menn í borginni í síðustu alþingiskosningum, fjóra
í hvoru kjördæmi og telja fæstir að útkoman verði
svo góð næsta vor. Er fremur talið lík-
legt að fimm til sjö þingmenn náist og
það þýðir að ansi þröngt verður um
marga núverandi þingmenn, t.d. Mörð
Árnason, Helga Hjörvar, Guðrúnu
Ögmundsdóttur og Ástu Ragnheiði
Jóhannesdóttur, að ekki sé minnst á
núverandi varaformann Samfylking-
arinnar Ágúst Ólaf Ágústsson sem satt
að segja gæti átt í verulegum vand-
ræðum með að ná kjöri á eigin flokks-
lista, hvað þá aftur inn á þing.
Spurningin er líka hvort Steinunn
Valdís verði sú eina sem geri tilkall
inn á lista Samfylkingarinnar. Hvað
mun t.d. Stefán Jón Hafstein gera?
Eiríkur Bergmann Einarsson, Krist-
rún Heimisdóttir og Árni Páll Árnason
munu víst líka vera að hugsa sinn gang og ég teldi
reyndar að Árni Páll myndi vera Samfylkingunni
geysilegur liðsauki. En ekkert af þessu fólki er ný
stærð í pólitík eða óvænt stjarna, eins og margir
Samfylkingarmenn vilja tefla fram. Leitin að
slíkri stærð stendur því áfram yfir og þess vegna
mun enn þrengja að þingmönnum og þingkonum á
næstu dögum og vikum.

Höfundur er formaður borgarráðs.
Hverjir falla í prófkjöri?
BJÖRN INGI HRAFNSSON
INGA RÓSA ÞÓRÐARDÓTTIR
UmferðaröryggiÍ DAG |
U
m helgina þurfti lögreglan í Reykjavík ásamt liðs-
auka að beita kylfum til að hafa hemil á ungmenn-
um fyrir utan hús í Skeifunni. Þar hafði hópur fram-
haldsskólanema safnast saman fyrir utan hús, þar
sem jafnaldrar þeirra höfðu efnt til samkvæmis.
Lögreglan var kölluð á staðinn vegna ósæmilegrar hegðunar
ungmennanna í anddyri heimabanka, og í kjölfar afskipta lög-
reglunnar af óróaseggjum, urðu lögreglumennirnir að kalla á
aðstoð því veist var að þeim, er þeir handtóku einn úr hópnum.
Allt tiltækt lið lögreglunnar í Reykjavík var sent á staðinn, alls
um 30 manns, og það var ekki fyrr en allur sá hópur var kominn
í Skeifuna að það tókst að ná stjórn á ástandinu.
Það er ekki á hverjum degi sem lögreglan þarf að beita kylf-
um til að verja sig, að sögn Geirs Jóns Þórissonar yfirlögreglu-
þjóns: „Það þarf að vera mjög alvarlegt til að lögreglan beiti
kylfum. Það gerðist síðast fyrir nokkrum árum á svipuðum slóð-
um“, sagði hann í viðtali við Fréttablaðið í gær.
Þegar hópur ungmenna gerir aðsúg að lögreglunni, kastar
grjóti og flöskum í farartæki hennar og lögregluþjónar verða að
grípa til þess ráðs að beita kylfum, er greinilegt að eitthvað er
að. Þarna voru 150-200 unglingar, sem hlýddu ekki fyrirmælum
lögreglunnar með fyrrgreindum afleiðingum. Tíu þeirra voru
teknir og látnir sitja í fangageymslum það sem eftir var nætur.
Þetta atvik leiðir hugann að því að í þjóðfélaginu virðist virð-
ingarleysi gagnvart náunganum og lögum og reglum fara vax-
andi. Birtist þetta í ýmsum myndum, og nærtækast er þá að
kenna uppeldi unglinganna um hvernig komið er. Hér hafa átt
sér stað miklar þjóðfélagsbreytingar á undanförnum árum, ekki
aðeins í efnahagsuppsveiflu síðustu missera, heldur mun fyrr.
Það er alkunna að agamál í skólum hafa verið mikið áhyggjuefni
margra nú um nokkurra ára skeið, og það er eins og sumir for-
eldrar vilji varpa allri uppeldisábyrgðinni á skólakerfið, því þeir
hafa ekki tíma til að sinna börnunum í þeirri kaffihúsa- og lífs-
gæðauppsveiflu sem verið hefur hér. Skólakerfið virðist heldur
ekki hafa verið undir það búið að mæta þeim breytingum sem
orðið hafa á lífsháttum landsmanna, þegar báðir foreldrarnir
vinna úti, eða þegar um einstæða foreldra er að ræða. Þá hefur
fjölskyldumynstrið tekið miklum breytingum, og það er ekki
óeðlilegt að eitthvað bjáti á hjá ungmennum þegar þau eru allt
í einu komin í gjörbreytt umhverfi á heimilum sínum, foreldri
þeirra komið með annan maka og börn sín inn á heimilið og svo
eiga bara allir að vera vinir! Slíkar breytingar eru sumum ung-
mennum hreinlega ofviða, og þau leita þá kannski meira út fyrir
veggi heimilisins og safnast saman eins og í Skeifunni á laugar-
dagskvöld. Þar fá þau útrás, fyrir innri óróleika vegna heimil-
isaðstæðna og hann brýst út í virðingarleysi fyrir lögreglunni.
Kennarar þekkja þessi sálrænu vandamál barna og unglinga vel
og nú beinist þetta kannski meira að lögreglunni. Borgararnir
vilja góða löggæslu og því er það skylda þeirra að leggja sitt af
mörkum til að svo megi verða og skapa lögreglunni viðunandi
vinnuumhverfi.
Átök við unglinga í Skeifunni:
Lögreglu sé
sýnd virðing
KÁRI JÓNASSON SKRIFAR
Hættur eða hvað
„Ég tel mig vera að fara algjörlega út úr
pólitík þó ég gangi til þessa starfs sem
þarna er nefnt til sögunnar enda fer
það ekki saman að sinna því starfi og
pólitík um leið,“ sagði Davíð Oddsson
á fréttamannafundi í Valhöll þann 7.
september í fyrra. Í ljósi ummæla þess
sama Davíðs um Kárahnjúkavirkjun,
dómskerfið og varnarviðræðurnar
við Bandaríkjamenn í viðtölum við
Ríkisútvarpið síðustu daga v e l t a
menn fyrir sér merk-
ingu orðanna „að fara
algjörlega út úr pól-
itík“. Þau virðast í það
minnsta ekki þýða að sá
sem þau mælir sé þar
með hættur að tala um
pólitík, enda Davíð orð-
heldinn maður.
Ennþá starfandi
Steingrímur J. Sigfússon fjallaði um
Davíð í ræðu sinni á flokksráðsfundi
VG á föstudag. Sagði hann forsætis-
ráðherrann fyrrverandi vera kominn úr
felum og tímabært væri að leiðrétta
þann misskilning að Davíð væri hætt-
ur í stjórnmálum. Um leið væri Ísland
að brjóta blað því hvergi í heiminum,
í það minnsta svo vestarlega sem
Ísland er á hnettinum, væri
seðlabankast jór inn
ekki bara fyrrverandi
stjórnmálamaður og
pólitískt ráðinn held-
ur starfandi stjórn-
má lamaður
s a m h l i ð a
seðlabanka-
stjórastörf-
unum.
Kappræður
Steingrímur talaði líka um Pál Magn-
ússon útvarpsstjóra en fyrir helgi brást
Steingrímur illa við ákvörðun starfs-
fólks Kastljóssins þess efnis að tala
einslega við Valgerði Sverrisdóttur
um Kárahnjúkamál eftir að hún hafði
neitað að mæta honum í sjónvarps-
sal. Steingrímur sagði ritstjóra Kast-
ljóss hafa reynt að svara opnu bréfi
sínu um málið með málefnalegum
hætti en annað væri um Pál Magnús-
son að segja. „Hann hreytir í mig
skætingi,“ sagði Stein-
grímur og bauð Páli
upp á kappræður, helst
í Kastljósinu, um hvort
eðlilegt væri að Rík-
isútvarpið lyti valdi
ráðherranna.
bjorn@frettabladid.is