Fréttablaðið - 30.09.2006, Blaðsíða 10

Einn af hverjum fimm Austfirð-
ingum er útlendingur og er hlut-
fall útlendinga í öllum sveitar-
félögunum, nema einu, á
Austurlandi yfir landsmeðaltali.
Þótt erlendir verkamenn séu
taldir með eru íbúar Austurlands
átján prósentum færri en þeir
ættu að vera ef íbúafjölgun hefði
fylgt fjölgun á landsvísu.
Ef íbúum á Austurlandi hefði
fjölgað í samræmi við lands-
meðaltal á síðasta aldarfjórðungi,
að erlendum farandverkamönnum
með tímabundna búsetu í lands-
hlutanum undanskildum, væru
þeir þriðjungi fleiri nú en þeir eru
í raun. Íbúar væru tæp fimmtán
þúsund í stað rúmlega ellefu.
Þrír fjórðu útlendingar
Í Fljótsdalshreppi er hlutfall
útlendinga hæst á öllu landinu,
þar sem þrír af hverjum fjórum
íbúum eru útlendingar. Stærstur
hluti starfsmanna við Kárahnjúka-
virkjun býr í Fljótsdalshéraði, þar
sem fjórðungur íbúa sveitar-
félagsins er útlenskur.
Þá hefur hefur íbúum í lands-
hlutanum, að útlendingum með-
töldum, ekki fjölgað hlutfallslega
meira á síðasta áratug en á síðasta
aldarfjórðungi, þrátt fyrir stór-
iðjuframkvæmdir.
Á árunum 1980 til 2005 fjölgaði
Austfirðingum um sjö prósent en
um átta prósent á síðasta áratug.
Til samanburðar hefur Íslending-
um fjölgað um 31 prósent á síðasta
aldarfjórðungi.
Íbúum hefur einungis fjölgað
af einhverju ráði í tveimur sveitar-
félögum af níu á Austurlandi á síð-
asta aldarfjórðungi; Fljótsdals-
hreppi og Fljótsdalshéraði og má
rekja þá þróun nær eingöngu til
virkjunarframkvæmda og óvenju-
hás hlutfalls erlendra verka-
manna. Í tveimur sveitarfélögum
hefur íbúafjöldi nánast staðið í
stað á tímabilinu, Hornafirði og
Fjarðabyggð, en í hinum fimm
hefur íbúum fækkað um tuttugu
til 38 prósent.
Raunfækkun án útlendinga
Ef íbúafjöldi í hverju sveitarfélagi
er skoðaður nánar, að undanskild-
um erlendum verkamönnum, þar
sem þeir munu nánast allir hverfa
aftur til síns heima að loknum
framkvæmdum, er raunfækkunin
enn meiri. Íbúar í landshlutanum
öllum, að frátöldum erlendum
verkamönnum, eru þá tólf pró-
sentum færri nú en fyrir aldar-
fjórðungi.
Fækkunin er hlutfallslega mest
í Fljótsdalshreppi, þar sem íbúum
hefur fækkað um rúmlega helm-
ing. Íbúum hefur einungis fjölgað
í einu sveitarfélagi í landshlutan-
um á síðasta aldarfjórðungi ef
útlendingar eru undanskildir,
Fljótsdalshéraði. Fækkunin í
hinum er víða í kringum fjörutíu
prósent, en þó minnst á Horna-
firði, tvö prósent.
Kynjahlutföll skökk
Hvergi á landinu eru kynjahlutföll
jafn skökk og á Austurlandi, þar
sem um sex karlar eru á móti
hverjum fjórum konum að meðal-
tali. Helsta skýringin á því er
fjöldi karlmanna við virkjunar-
framkvæmdir og er hlutfall karl-
manna hæst í Fljótsdalshreppi,
þar sem þeir eru 85 prósent íbúa. Í
engu sveitarfélagi á Austurlandi
er kynjahlutfallið í samræmi við
landsmeðaltal. Þá eru Austfirðing-
ar yfir meðalaldri landsmanna og
elstir í Borgarfjarðarhreppi og
Breiðdalshreppi, þar sem meðal-
aldur er yfir 42 ár.
Íbúðaverð langt undir meðallagi
Þrátt fyrir mikla uppbyggingu á
Austurlandi er meðal fermetra-
verð íbúðarhúsnæðis með því sem
lægst gerist á landsbyggðinni.
Meðalverð í landshlutanum öllum
er um 89 þúsund krónur á fer-
metrann ef miðað er við kaupverð
íbúðarhúsnæðis árið 2005, þar
sem fjöldi kaupsamninga er þrjá-
tíu eða fleiri. Hafa þarf þó þann
fyrirvara á að tölurnar eru einfalt
meðaltal kaupverðs. Eignir eru
mismunandi eftir svæðum og
skekkir það verðsamanburð milli
þeirra.
Verðið er lægst á Seyðisfirði,
eða rúmar sextíu þúsund krónur á
hvern fermetra, en hæst í Fljóts-
dalshéraði, þar með talið á Egils-
stöðum, þar sem fermetrinn selst
fyrir rúmlega tvöfalt hærri upp-
hæð; 125 þúsund krónur. 150 fer-
metra íbúðarhúsnæði kostar sam-
kvæmt þessu rúmar níu milljónir
á Seyðisfirði en tæpar nítján millj-
ónir á Fljótsdalshéraði. Til saman-
burðar má nefna að jafnstór íbúð á
höfuðborgarsvæðinu kostar um 29
milljónir. Íbúi á Seyðisfirði sem
selur 150 fermetra íbúðarhúsnæði
sitt og flytur á höfuðborgarsvæðið
getur því keypt um 47 fermetra
íbúð fyrir andvirðið.
Þá má skoða fjölda kaupsamn-
inga á síðasta ári á hverja þúsund
íbúa, en hæfileg hreyfing á eign-
um er gott merki um heilbrigðan
fasteignamarkað. Meðaltalið fyrir
landið allt var rétt undir 45 samn-
ingum á hverja þúsund íbúa. Í ein-
ungis einu sveitarfélagi á Austur-
landi var fjöldi kaupsamninga yfir
meðaltali, það var á Seyðisfirði. Í
öllum hinum var óeðlilega lítil
hreyfing á eignum og lítið um
kaup og sölu.
Meðaltekjur undir landsmeðaltali
Meðaltekjur í öllum sveitarfélög-
um á Austurlandi í fyrra voru
undir landsmeðaltali. Lægstar
voru þær í Borgarhreppi, þar sem
þær voru 42 prósentum lægri en
að jafnaði á landinu, eða tæpar 190
þúsund krónur á mánuði. Hæstu
meðaltekjurnar voru í, eða um 323
þúsund á mánuði, tæplega tvöfalt
hærri, en samt sem áður einu pró-
senti lægri en landsmeðaltal.
Þá er skráð atvinnuleysi í þrem-
ur sveitarfélögum yfir lands-
meðaltali, mest í Borgarfjarðar-
hreppi, þar sem það er tæp fimm
prósent.
Höfn
Neskaupstaður
EskifjörðurReyðarfjörður
Fáskrúðsfjörður
Djúpivogur
Breiðdalsvík
Stöðvarfjörður
Vopnafjörður
Seyðisfjörður
30. september 2006 LAUGARDAGUR10
Austfirðingar í útrýmingarhættu
HLUTFALL ÚTLENDINGA
15%
20%
25%
0%
5%
10%
Austurland 18%
Allt landið 5%
KAUPVERÐ ÍBÚÐAR-
HÚSNÆÐIS ÁRIÐ 2005*
200
175
150
125
100
75
50
25
0
*Meðalverð á fermetra eftir sveitarfélögum
þar sem kaupsamningar eru 30 eða fleiri.
Seyðis-
fjarðar-
kaupstaður
Fjarða-
byggð
Fljótsdals-
hérað
Sveitarf.
Horna-
fjörður
Höfuð-
borgar-
svæðið
60.420
88.684
125.245
64.866
192.671
Austurland 89.014
Flóttinn af landsbyggðinni SIGRÍÐUR DÖGG AUÐUNSDÓTTIR
sda@frettabladid.is
Öll á úreldingarlista
Ef kenningar tveggja bandarískra landfræðinga um framtíðarhorfur sveitarfélaga eru heimfærðar á Austurland og
íbúafjölgun vegna erlendra farandverkamanna undanskilin má setja öll sveitarfélög landshlutans á úreldingarlista.*
Viðmiðunarmörk: 1 2 3 4 5 6
Sveitarfélag:
Íbúar eru
helmingi færri
nú en fyrir
aldarfjórðungi
Íbúum hefur
fækkað um tíu
prósent eða meira
á síðasta áratug
Þéttleiki
byggðar er
innan við tvo
íbúa á km2
Meðalaldur
er 38 ár eða
hærri
Meðalmánaðar-
tekjur eru 10%
undir lands-
meðaltali
Fjöldi kaupsamn.
vegna íb.húsn
2005 er undir
landsmeðaltali*
Seyðisfjarðarkaupstaður nei -30% já -12% nei 3,42 já 39,4 já -12% nei 72,5
Fjarðabyggð nei 0% nei +9% nei 4,14 nei 36,7 nei -1% já 36,5
Vopnafjarðarhreppur nei -20% já -17% já 0,38 nei 37,9 já -23% já 29,0
Fljótsdalshreppur nei +128% nei +226% já 0,23 nei 39,8 já -27% já 0,0
Borgarfjarðarhreppur nei -39% já -17% já 0,33 já 42,0 já -42% já 6,9
Breiðdalshreppur nei -38% já -31% já 0,51 já 42,1 já -31% já 17,2
Djúpavogshreppur nei -21% já -23% já 0,40 nei 36,8 já -28% já 8,7
Fljótsdalshérað nei +62% nei +39% já 0,44 nei 35,7 já -14% já 34,6
Sveitarfélagið Hornafjörður nei +1% já -11% já 0,35 nei 35,8 já -13% já 28,3
*Fjöldi kaupsamninga á hverja 1.000.íbúa
Viðmiðunarmörkin sex má sjá í töflunni og hafa verið heimfærð upp á íslenskar aðstæður. Samkvæmt þessu eru
öll níu sveitarfélög Austurlands í útrýmingarhættu; Seyðisfjörður, Fjarðabyggð, Vopnafjörður, Fljótsdalshreppur,
Borgarfjarðarhreppur, Breiðdalshreppur, Djúpavogshreppur, Fljótsdalshérað og Hornafjörður.
Fjarðabyggð er það sveitarfélag sem kemst næst því að lifa af, en þó einungis ef allur sá fjöldi erlendra verka-
manna sem þar er nú búsettur dvelur þar áfram. Það er þó útilokað því starfssamningar þeirra miðast við að þeir
fari af landi brott að verki loknu.
*Kenningar hjónanna Deborah og Frank Popper voru settar fram í lok níunda áratugarins og miðuðust að því að meta framtíðarhorfur til-
tekinna sveitarfélaga á sléttunum miklu í miðjum Bandaríkjunum. Þær fólust í því að setja fram sex viðmiðunarmörk sem gæfu vísbendingu
um að sveitarfélag ætti sér ekki viðreisnar von. Ef sveitarfélagið uppfyllti tvö eða fleiri skilyrði gat það talist á góðri leið með að fara í eyði.
Íbúum á Austurlandi hefur fækkað um tólf prósent
á síðasta aldarfjórðungi, ef útlendingar með tíma-
bundna búsetu eru undanskildir. Fækkað hefur
um allt að helming í sumum sveitarfélögum.
MANNFJÖLDAÞRÓUN
Á AUSTURLANDI 1988–2005
+2.000
+1.500
+1.000
+500
0
-500
-1.000
-1.500
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
■ Austurland alls
■ Íslendingar
■ Erlendir ríkisborgarar
Borgarfjarðarhreppur
Íbúar: 146. Fjöldi á km2: 0,33. Meðal-
tekjur: 188.930 kr. Atvinnuleysi: 4,9%
Seyðisfjarðarkaupstaður
Íbúar: 731. Fjöldi á km2: 3,42. Meðal-
tekjur: 287.311 kr. Atvinnuleysi: 1,5%
Vopnafjarðarhreppur
Íbúar: 725. Fjöldi á km2: 0,38. Meðal-
tekjur: 252.571 kr. Atvinnuleysi: 1,9%
Sveitarfélagið Hornafjörður
Íbúar: 2.189. Fjöldi á km2: 0,35. Meðal-
tekjur: 283.188 kr. Atvinnuleysi: 1,3%
Djúpavogshreppur
Íbúar: 458. Fjöldi á km2: 0,40. Meðal-
tekjur: 236.238 kr. Atvinnuleysi: 3,3%
Fljótsdalshérað
Íbúar: 3.905. Fjöldi á km2: 0,44. Meðal-
tekjur: 281.208 kr. Atvinnuleysi: 0,0%
Fljótsdalshreppur
Íbúar: 355. Fjöldi á km2: 0,23. Meðal-
tekjur: 236.999 kr. Atvinnuleysi: 0,0%
Fjarðabyggð
Íbúar: 4.844. Fjöldi á km2: 4,14. Meðal-
tekjur: 323.072 kr. Atvinnuleysi: 0,6%
Breiðdalshreppur
Íbúar: 232. Fjöldi á km2: 0,51. Meðal-
tekjur: 223.884 kr. Atvinnuleysi: 2,8%
MEÐALMÁNAÐARTEKJUR
Austurland 288.387 kr.
Seyðisfjarðarkaupstaður 287.311 kr.
Fjarðabyggð 323.072 kr.
Vopnafjarðarhreppur 252.571 kr.
Fljótsdalshreppur 236.999 kr.
Borgarfjarðarhreppur 188.930 kr.
Breiðdalshreppur 223.884 kr.
Djúpavogshreppur 236.238 kr.
Fljótsdalshérað 281.208 kr.
Sveitarf. Hornafjörður 283.188 kr.
Höfuðborgarsvæðið 353.724 kr.
Landið allt 326.782 kr.
Þetta er fyrsta greinin af átta í
greinaflokki Fréttablaðsins um
byggðaþróun. Á morgun verður
fjallað um Suðurland.
AUSTURLAND
Austurland markast af vestanverðum
Skeiðarárjökli til suðurs og Þistilfirði
til norðurs og er rúmir 22 þúsund
ferkílómetrar að stærð, tæpur
fjórðungur alls landsins. Íbúafjöldi er
um 13.600, sem samsvarar um 4,5
prósentum allra íbúa í landinu.
Landið allt 161.000