Fréttablaðið - 30.09.2006, Blaðsíða 74

30. september 2006 LAUGARDAGUR38
Um fátt annað er talað á Íslandi þessa dagana en öryggismál. Brottför varn-
arliðsins á Keflavíkurflugvelli er
staðreynd og á borðinu liggur
samningur Íslendinga við Banda-
ríkjamenn um viðskilnað þeirra
og varnaráætlun til framtíðar.
Þegar litið er yfir sviðið á þessum
tímamótum kemur í ljós að lítið
hefur breyst í orðræðunni um
varnarmál, eins og hún er nú og
eins og hún var fyrir margt löngu.
Það er þó eðlilegt að margir spyrji
sig hvernig brugðist verði við, ef
ógn steðjar að.
Gömul saga og ný
Þorvaldur Gylfason, prófessor í
Háskóla Íslands, rifjaði það upp í
grein í Fréttablaðinu árið 2003 að
landvarnarrök settu svip sinn á
innanlandsdeilur í sjálfstæðisbar-
áttunni á sínum tíma. Þeir, sem
heimtuðu algeran aðskilnað
Íslands og Danmerkur, mæltu með
því, að Ísland leitaði verndar
„stórveldanna í heild sinni“, eins
og Þorsteinn Gíslason ritstjóri
orðaði það í blaði sínu Íslandi árið
1897. Hann gerði lítið úr hættunni
á því, að erlendum ríkjum „mundi
sérlega umhugað um að ná Íslandi
undir sig“. Einar Benediktsson
skáld var á öðru máli. Hann kall-
aði skilnaðarkröfuna „gamalúr-
elta uppástungu“ og taldi skilnað
landanna bæði ófáanlegan og
óæskilegan og tefldi fram land-
varnarrökum. „Hver hundadaga-
kóngur, sem vildi, gæti enn þann
dag í dag lagt þessa þjóð undir sig,
með fáeinum ryðguðum tinnu-
byssum, væri ekki smáveldið
danska til varnar.“
Hér vitnaði Einar í þá stað-
reynd að Ísland hafði eitt sinn
verið tekið yfir af Jörgen nokkr-
um Jörgensen, eða Jörundi hunda-
dagakonungi eins og hans er
minnst af þjóðinni. Það var árið
1809 þegar Napóleonstríðin svo-
kölluðu geisuðu í Evrópu og Eng-
lendingar herjuðu á Dani. Þeir
gátu lítið sinnt málefnum Íslands,
hvorki með verslun né varnir, og
tækifærið nýtti Jörundur sér.
Ef ráðist verður á Ísland seinni
partinn í dag, erum við þá varnar-
laus? Gæti hvaða hundadagakóng-
ur sem er lagt landið undir sig,
með fáeinum ryðguðum tinnu-
byssum, eins og Einar vildi meina
undir aldamótin 1900? Hver verð-
ur fyrstur til að grípa inn í ef ógn
steðjar að landinu frá ótilgreind-
um hópi manna, innlendum eða
erlendum?
Fremstir í flokki
Í fararbroddi í vörnum Íslands
yrði hin fámenna en vel þjálfaða
Víkingasveit. Sveitin var stofnuð
árið 1982 og fyrstu fjórir meðlim-
ir hennar voru þjálfaðir af sér-
sveitum norsku lögreglunnar sem
kallast Beredskapstorppen Delta.
Tekin var ákvörðun um stofnun
sérsveitar eftir að nokkur alvar-
leg atvik komu upp hér á landi.
Árið 1976 lenti á Keflavíkurflug-
velli þota sem hafði verið rænt en
eins höfðu komið upp alvarleg til-
vik um sama leyti þar sem brotist
var inn í sportvöruverslanir og
komið til skotbardaga. Í því tilviki
þurfti lögregla að keyra niður
annan manninn sem átti í hlut.
„Þessi atvik og önnur á þessum
tíma kölluðu eftir því að íslensk
lögregla kæmi sér upp slíkum
búnaði og kæmi sér upp gagnað-
gerðasveit vegna hryðjuverka-
VARNARLIÐ ÍSLENSKU ÞJÓÐARINNAR
Eru ryðgaðar tinnubyssur allt sem þarf?
Ísland er herlaust land
frá og með deginum í
dag eftir áratuga her-
setu. Margir gleðjast
og telja öryggi landsins
nú betur tryggt en um
langt skeið. Aðrir telja
nauðsynlegt að auka
varnargetuna og beita
þeim rökum að ekki
verði tryggt eftir á; óskil-
greind hætta stafi að
landinu og við verðum
að vera viðbúin henni.
HELSTU VOPN
SÉRSVEITARINNAR
HECLER&KOCH HRÍÐSKOTABYSSA
GLUCK 17 SKAMMBYSSA
Sveitin er einnig búin sérsmíðuð-
um dönskum leyniskytturifflum,
Remington haglabyssum og Blazer
R93 rifflum.
LANDHELGISGÆSLA ÍSLANDS
Mannafli alls: 150
- Varðskipin Týr og Ægir
- Þyrlurnar TF-SIF og TF-LÍF
- Flugvélin TF-SÝN
LÖGREGLA
(26 embætti á landsvísu)
Mannafli alls: 693
SÉRSVEIT RÍKIS-
LÖGREGLUSTJÓRA
Mannafli alls: 52*
-Sprengjusveit
-Sjóaðgerðahópur
-Riffilskyttuhópur
-Sjúkraliðahópur
-Aðgerðahópur
BJÖRGUNARSVEITIR INNAN
LANDSBJARGAR
Mannafli alls:
Um 18 þúsund sjálfboðaliðar.
-Stórir björgunarbátar 9
-Slöngubátar 120
ÍSLENDINGAR Á HERSKYLDUALDRI 15-49 ÁRA
Mannafli alls: 130 til 140 þúsund karlar og konur
SKRÁÐ VOPNAEIGN
ÞJÓÐARINNAR
Haglabyssur 30.962
Rifflar 16.292
Skammbyssur 1.389
*Tala miðuð við 2007. Margir sérsveitarmenn
hafa þjónað fyrir Íslands hönd við friðargæslu.
ógnar,“ segir Jón F. Bjartmarz,
yfirlögregluþjónn sem fer með
yfirstjórn sérsveitarinnar.
Frá þeim tíma hefur sveitinni
vaxið fiskur um hrygg og telur nú
45 sérsveitarmenn og fjölgar þeim
í 52 á næsta ári. Þá er ótalinn
hópur manna sem hefur fengið
þjálfun í samningatækni og
almennir lögreglumenn sem hafa
fengið sérstaka þjálfun, til dæmis
í meðferð handvopna. Allir sér-
sveitarmenn fá sömu grunnþjálf-
un en þeim er síðan skipt niður í
sérhópa eftir því við hvað er að
glíma; meðhöndlun sprengiefna,
sjóaðgerðahópur er innan sveitar-
innar, einnig sérþjálfaður riffil-
skyttuhópur og sjúkraliðahópur
auk sérstaks aðgerðahóps.
Aðeins þeir bestu
Margir eru kallaðir en fáir útvaldir
þegar sérsveitin á í hlut. Á hverju
ári sækja um 35 manns um að kom-
ast í sérsveitina og tíu til fjórtán ná
inn á nýliðanámskeið. Reynslan er
að fjórir til tíu ná að klára nám-
skeiðið og til þessa hafa það einung-
is verið karlmenn. Jón F. Bjartmarz
útskýrir að námskeiðin séu hugsuð
sem sía. „Menn þurfa að vera and-
lega mjög sterkir og líkamlega í
afburða góðri þjálfun.“ Jón segir að
þjálfunaraðferðir sveitarinnar séu
áþekkar aðferðum norsku sérsveit-
arinnar þó að einstakar þjálfunar-
aðferðir séu trúnaðarmál. Grunn-
og framhaldsþjálfun fer fram
innanlands en sérhóparnir taka þátt
í margvíslegri þjálfun erlendis,
aðallega á Norðurlöndunum og eins
hafa erlendir sérsveitarmenn komið
hingað til lands til þátttöku á nám-
skeiðum sérsveitarinnar.
Hríðskotabyssa af Hecler&Koch
gerð og Glock 17 skammbyssa eru
grunnvopn hvers einasta sérsveit-
armanns. Annar grunnbúnaður sér-
sveitarmanna er sérstakur klæðn-
aður, skotvesti og hjálmur. Allir
hafa þeir einnig sjóaðgerðagalla til
að geta starfað hvort sem er á landi
eða sjó. Sérhópar eru svo sérstak-
lega útbúnir.
30. september 2006
En hvar eru þessi vopn geymd?
Væri mögulegt fyrir hóp hryðju-
verkamanna að ráðast á vopnabúr
sérsveitarinnar og afvopna hana
þar með? Jón segir öll vopn sér-
sveitar og lögreglu í landinu geymd
með afar tryggilegum hætti og afar
erfitt eða ómögulegt fyrir hryðju-
verkamenn eða aðra að reyna að
komast yfir þau.
Árás hryðjuverkamanna á
Íslandi er fjarlæg tilhugsun en
þegar horft er til atburða í Evrópu
á undanförnum misserum þá vakn-
ar sú spurning hvort til séu í land-
inu viðbragðsáætlanir sem taka
mið af svipuðum aðstæðum. Í sam-
tölum Fréttablaðsins við sérfræð-
inga í varnarmálum fékkst það
staðfest að slíkar áætlanir eru til
en ekki í hverju þær felast
nákvæmlega. Sérsveitin færi þar
fremst í flokki en nyti aðstoðar lög-
reglu, slökkviliðs ásamt Landhelg-
isgæslunni og fleirum. Það þarf því
greinilega fleira að koma til en
ryðgaðar tinnubyssur, til að reiða
til höggs gegn íslensku þjóðinni.
VÍKINGASVEITIN VIÐ STÖRF Sveit-
in var stofnuð árið 1982 eftir röð
atvika þar sem vopnum var beitt
þar á meðal kom til skotbardaga
í röð innbrota í sportvöruverslan-
ir. Fyrstu fjórir meðlimir sveitar-
innar voru þjálfaðir af sérsveitum
norsku lögreglunnar.