Fréttablaðið - 03.11.2006, Blaðsíða 26

greinar@frettabladid.is
PANTAÐU NÚNA HJÓLHÝSIÐ FYRIR VORIÐ
VIÐ TÖKUM VAGNINN ÞINN UPP Í NÚNA
ÞÚ GETUR SÉRVALIÐ BÚNAÐ OG LITI
AUKAHLUTAPAKKI AÐ
VERÐMÆTI 100.000 KR. FYLGIR
EF PANTAÐ ER FYRIR 25. NÓV.
Árgerð 2007
helgina 4.-5. nóvember
FRUMSÝNING
Opið laugardag 12:00-16:00 og sunnudag 13:00-17:00
Prófkjör Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík um síðustu helgi
skilaði sigurstranglegum lista.
Geir H. Haarde fékk afdráttar-
lausa traustsyfirlýsingu. Hann
hefur staðið sig vel og lagað
flokkinn átakalaust að nýjum
aðstæðum. Hver maður hefur
sinn stíl og hver tími sinn mann.
Geir er maður tímans. Margir
hefðu (eins og Geir sjálfur)
viljað sjá Björn Bjarnason við
hlið hans, í öðru sæti, en Björn
hlaut þó svipað fylgi og áður í
prófkjörum. Hann er einn
öflugasti ráðherrann, fylginn
sér og fastur fyrir. Hann hefur
verið manna áhugasamastur um
hugmyndir og ódeigur við að
svara andstæðingum Sjálfstæð-
isflokksins. Þeir hafa þess vegna
einbeitt sér að árásum á hann.
Það var mjög miður, að nokkrir
ungir sjálfstæðismenn skyldu
leggja þeim lið í miðri próf-
kjörsbaráttu með fávíslegri
ályktun um öryggismál, sem
auðvitað beindist gegn Birni.
Þessir ungu menn köstuðu að
vísu svo til höndum, að þeir urðu
strax að senda frá sér leiðrétt-
ingu við ályktunina.
Ályktunin gegn Birni var
samin í því fjölmiðlafári, sem
varð eftir oftúlkun Stöðvar tvö á
ummælum Guðna Th. Jóhannes-
sonar sagnfræðings um öryggis-
þjónustu lögreglunnar í kalda
stríðinu. Í nýlegri Morgunblaðs-
grein leiðréttir Guðni þessa
oftúlkun skilmerkilega, eins og
sönnum fræðimanni sæmir.
Hann hafði sagt á Stöð tvö, að
líklega hefði framsóknarmaður-
inn Ólafur Jóhannesson ekki
vitað í dómsmálaráðherratíð
sinni af öryggisþjónustunni. Nú
tekur Guðni undir það, sem dr.
Þór Whitehead prófessor hafði
áður haldið fram um vitneskju
Ólafs, og kveðst sjálfur hafa
frekari heimildir um þetta frá
1971-1974. Þór hefur líka lagt
fram gögn um, að framsóknar-
maðurinn Steingrímur Her-
mannsson hafi komið að
öryggismálum. Þetta var því
engin „leyniþjónusta Sjálfstæð-
isflokksins“, heldur veikburða
tilraun til að tryggja öryggi
Íslands í kalda stríðinu. Auðvelt
er að gleyma því á okkar sælu
friðartíð, að þá starfaði hér
hópur, sem tók við fyrirmælum
frá Moskvu, þáði þaðan stór-
fellda fjárhagsaðstoð, hlaut
þjálfun í vopnaburði og bylting-
arfræðum og skirrðist ekki við
að beita ofbeldi. Jafnframt
þurfti að fylgjast svo sem auðið
var með njósnum úr sendiráði
Ráðstjórnarríkjanna.
Í upphafi kalda stríðsins
beindist heift róttæklinga
aðallega að tveimur mönnum,
Stefáni Jóhanni Stefánssyni,
formanni Alþýðuflokksins, og
Bjarna Benediktssyni, varafor-
manni Sjálfstæðisflokksins.
Margir Alþýðuflokksmenn
buguðust andlega. Þeir leyfðu
öðrum að velja sér forystumenn
og veltu Stefáni Jóhanni úr
formannsstóli. Sjálfstæðismenn
brugðust öðru vísi við og fylktu
sér um Bjarna Benediktsson.
Því miður verður hið sama ekki
sagt um ákafamennina ungu,
sem ályktuðu á dögunum gegn
Birni Bjarnasyni. Frá þeim var
ekki að heyra sjálfstæða rödd,
heldur bergmál frá andstæðing-
um flokksins, sem réðust
harkalega á Björn fyrir að
kynna tillögur frá öryggissér-
fræðingum Evrópusambandsins.
Þótt Geir H. Haarde brygðist
drengilega við Birni til varnar,
varpaði ályktunin skugga á
prófkjörið, sem heppnaðist að
öðru leyti vel.
Guðlaugur Þór Þórðarson
vann mestan sigur í þessu
prófkjöri og hreppti annað sæti
listans. Hann laðar fólk að sér
og er vaskur í baráttu, eins og
sást á málefnalegri, en harðri
gagnrýni hans á framferði R-
listans í Orkuveitu Reykjavíkur.
Við hann eru miklar vonir
bundnar. Tveir aðrir frambjóð-
endur náðu verulegum árangri.
Guðfinna Bjarnadóttir er
kappsöm kona og prýðilega
menntuð og hefur getið sér orð
sem forstöðumaður Háskólans í
Reykjavík. Illugi Gunnarsson
hefur ígrundaðar skoðanir og
kann að rökstyðja þær. Fimm
aðrir frambjóðendur skipa
næstu sæti og eru líklegir
þingmenn, þau Ásta Möller,
Pétur Blöndal, Sigurður Kári
Kristjánsson, Birgir Ármanns-
son og Sigríður Andersen. Þau
eru öll hin frambærilegustu.
Fylgi Grazynu Okuniewsku er
líka fagnaðarefni: Hún hefur
valið að vera Íslendingur, ekki
fæðst fyrirhafnarlaust til þess.
Sjálfstæðisflokknum hefur
tekist að endurnýja sig í
Reykjavík, jafnframt því sem
hann býr að langri reynslu
þeirra Geirs og Björns. Það er
ekki sami þreytublær á honum
og Samfylkingunni og Vinstri-
grænum, þar sem sama fólk
tyggur sömu tuggur, ár eftir ár,
áratug eftir áratug. Sjálfstæðis-
flokknum er óhætt að vera á
miðjunni í komandi kosningum,
því að miðjan í stjórnmálunum
hefur færst langt til hægri.
Sigurstranglegur listi
Fylgi Grazynu Okuniewsku er
líka fagnaðarefni: Hún hefur
valið að vera Íslendingur, ekki
fæðst fyrirhafnarlaust til þess.
ÍPalestínu búa börn við daglegt ofbeldi og vopnaskak, á Indlandi alast börn
upp í vændishúsum, í Síerra Leóne þræla
börn í demantanámum, í Súdan og Aust-
ur-Kongó hafa börn séð foreldra sína og
vini myrta. Víða í Afríku er stúlkubörn-
um nauðgað af HIV smituðum mönnum
og árlega eru yfir milljónir barna seldar
eins og hverjar aðrar vörur á milli landa.
Ofbeldi gegn börnum má finna í öllum
löndum heims og á öllum samfélagsstigum. Sam-
kvæmt nýrri skýrslu framkvæmdastjóra Samein-
uðu þjóðanna sem kynnt var á allsherjarþinginu
nýlega kemur fram að ofbeldi gegn börnum sé iðu-
lega hulið og jafnvel félagslega samþykkt. Með
skýrslunni, sem gerð var í samstarfi við UNICEF,
Mannréttindaráðið og Alþjóðaheilbrigðisstofnun-
ina, er í fyrsta skipti gerð heildstæð greining á eðli
og umfangi ofbeldis gegn börnum.
Í skýrslunni kemur fram að ofbeldi gegn börnum
eigi sér margar birtingarmyndir, til dæmis í kyn-
ferðislegu ofbeldi, líkamlegum og niður-
lægjandi refsingum, vanrækslu, pynding-
um, vinnuþrælkun, misnotkun, skaðlegum
hefðum (t.d. umskurði stúlkna), þvinguðu
hjónabandi, mismunun og heiðursmorð-
um. Auk þess kemur fram að gerandinn
er yfirleitt sá sem barnið á að geta treyst
t.d. foreldri, kennari eða yfirmaður.
UNICEF og Barnaheill á Íslandi kynntu
skýrsluna sameiginlega hér á landi, enda
koma bæði samtökin að gerð skýrslunnar.
Samtökin fagna skýrslunni mjög og von-
ast til að hún verði til þess að draga úr
ofbeldi gegn börnum hvar sem það kann
að finnast. Ofbeldi gegn börnum getur aldrei verið
réttlætanlegt og á ekki að viðgangast undir nafni
aga eða vegna menningarlegra hefða. Þó svo að
börn á Íslandi búi við betri kost en jafnaldrar þeirra
víða annars staðar, þá megum við vel gera betur.
UNICEF á Íslandi og Barnaheill hvetja þau sem
koma að málefnum barna á Íslandi að taka skýrsl-
una til athugunar.
Höfundur er upplýsingafulltrúi UNICEF Ísland.
(Greinin er birt í heild á Visir.is undir Skoðun)
Ofbeldi gegn börnum
U
m nokkurn tíma hefur staðið til að ríkissjóður keypti
eignarréttindi Reykjavíkur og Akureyrar í Lands-
virkjun. Nú hafa verið undirritaðir samningar þar að
lútandi. Í tíð fyrri borgarstjórnarmeirihluta strönduðu
samningar á andstöðu Vinstri græns.
Eignarréttindi Reykjavíkur og Akureyrar í Landsvirkjun eru
takmörkuð að því leyti að sveitarfélögin hafa ekki sjálf ráðstöfun-
arrétt yfir eignarhlutanum. Hann er háður breytingum á lögum.
Að ákveðnu marki var ríkisvaldið því beggja megin borðsins í
þessum samningum.
Andvirði eignarhluta sveitarfélaganna virðist hins vegar vera
metið eins og um ótakmörkuð eignarréttindi sé að ræða er þau hafi
fullan ráðstöfunarrétt yfir. Í því ljósi sýnast Reykjavíkurborg og
Akureyrarbær hafa gert afar góðan samning.
Af hagsmunahóli sveitarfélaganna tveggja sýnist þetta því vera
kostasala. Reykjavíkurborg hefur verið í verulegum hagsmuna-
árekstrum sem eignaraðili að Landsvirkjun og á sama tíma nán-
ast einkaeigandi að Orkuveitu Reykjavíkur. Samningurinn leysir
borgina á góðum kjörum úr þeirri klemmu.
Að sama skapi verður að líta svo á að hagsmunir ríkisins séu
einnig betur tryggðir með því að rjúfa þessi eignatengsl. Lands-
virkjun sem áður taldist opinbert fyrirtæki verður nú hreint ríkis-
fyrirtæki. Það ætti fremur en hitt að auðvelda ríkisvaldinu stefnu-
mótun í orkumálum.
Athygli hlýtur hins vegar að vekja að á þessu kaupstigi málsins
virðist margt vera í meira lagi óljóst um markmið ríkisins með
kaupunum. Með engu móti verður til að mynda sagt að stefnan í
orkumálum sé skýr. Þau eru eigi að síður eitt mesta pólitíska hita-
mál samtímans.
Á síðasta ári voru kaupáformin studd nokkuð ljósari áformum
um þróun orkumálanna. Þá var rætt um sameiningu Landsvirkjun-
ar við önnur ríkisorkufyrirtæki. Lýst var áformum um að breyta
nýju fyrirtæki í hlutafélag. Loks átti að setja það á markað árið
2008 og fá að því nýja eignaraðila.
Þessi stefnumörkun er nú komin ofan í skúffu. Tæplega verður
sagt að ný stefnumörkun hefði átt að vera skilyrði fryrir kaupum
af hálfu ríkisins. En satt best að segja hefði þó verið eðlilegt að
tengja þessi tvö atriði saman.
Gallinn við fyrri stefnumörkun var sá að hún byggði ekki á
traustum forsendum. Eins og sakir stóðu var óraunhæft að stefna
að breytingu á Landsvirkjun í hlutafélag sem skráð yrði á markaði
og selt. Þar kom tvennt til:
Í fyrsta lagi er enginn samkeppnismarkaður á orkusviðinu.
Samkeppni er þar form að lögum án stoðar í raunveruleikanum.
Í annan stað er algjörlega óraunhæft að tala um hlutafélagavæð-
ingu og sölu á markaði án þess að slíta í sundur virkjanaréttindin
og orkuframleiðsluna.
Engin skynsamleg rök eru fyrir því að selja virkjanaréttindin
og láta verðmyndun þeirra af hendi. Verði það á hinn bóginn gert
skiptir í sjálfu sér ekki öllu máli hverjir eiga orkuframleiðsluna.
Fyrri markmið ríkisstjórnarinnar í þessum efnum voru þannig
ófullkomin þó að þau hafi verið virðingarverð. En hitt er miklu
lakara að nú hefur ríkisstjórnin stigið skref til baka. Markmið
hennar nú eru í besta falli óljós. En einmitt á þessu sviði er þörf á
lausnum og skýrum markmiðum. Þeirra var sárt saknað við undir-
ritun kaupsamninganna.
Óljóst markmið