Fréttablaðið - 22.11.2006, Side 42

MARKAÐURINN 22. NÓVEMBER 2006 MIÐVIKUDAGUR8
Útrás íslenskra fyrirtækja hefur ekki verið
ein samfelld sigurganga. Tvö félög hafa
lagt árar í bát með því að umbylta við-
skiptamódeli sínu í þá átt að einfalda rekst-
urinn, létta á skuldum og einbeita sér að
því sem vel gengur. Þetta eru annars vegar
Avion Group og hins vegar Dagsbrún sem
hefur verið skipt í 365 og Teymi.
FLÓKIÐ FÉLAG
Avion var stofnað í ársbyrjun 2005 með það
að markmiði að vera öflugt fjárfestingar-
félag á sviði flutningastarfsemi. Félagið
var byggt upp á þremur meginstoðum:
Ferðaþjónustu og leiguflugi, leigu á flug-
vélum til annarra flugfélaga í gegnum Air
Atlanta Icelandic og flutningastarfsemi í
gegnum Eimskip. Félagið fór í gegnum vel
heppnað hlutafjárútboð í desember fyrir
ári þar sem söfnuðust tíu milljarðar króna
en fjárfestar óskuðu eftir 100 milljörðum
króna. Það var skráð í janúar á útboðs-
genginu 38,3 og hækkaði á fyrstu dögun-
um eftir skráningu. Svo fór að halla undan
fæti. Fjárfestar misstu fljótt trúna, virtust
ekki skilja fyllilega flókinn rekstur með
flugvélar og leiguflugstarfsemi og afkoma
félagsins var undir væntingum sem árs-
tíðabundinn rekstur gat ekki skýrt einn
og sér. Gengið fór niður fyrir 30 þegar
Björgólfsfeðgar og meðfjárfestar í Gretti
hófu að kaupa bréf í Avion á haustdögum
með það í huga að taka þátt í breytingum
á félaginu.
Á dögunum kom síðan sú tilkynning að
helmingshlutur hefði verið seldur í Avion
Aircraft Trading, eins og við var búist.
Stóru tíðindin þóttu hins vegar þau að
ferðaþjónustuhlutinn XL Leisure Group
var seldur í heilu lagi. Söluhagnaður nam
tíu milljörðum króna sem verður nýttur til
niðurgreiðslu skulda og nýrra verkefna.
Stuttri sögu Avions er því lokið.
EIMSKIP VERÐI BARA EIMSKIP
Endalok Avions í núverandi mynd koma
Jónasi Gauta Friðþjófssyni, sérfræðingi
hjá Greiningu Glitnis, spánskt fyrir sjón-
ir, enda er hér um að ræða félag sem
hefur verið kosið framsæknasta fyrirtæki
Evrópu tvö ár í röð. „Það sem kemur mér
mest á óvart var að stjórnendur félagsins
skorti þolinmæði til að fara lengra með
þetta viðskiptamódel. Ófyrirséð atvik geta
alltaf komið upp eins og hitabylgja, sveifl-
ur í gengi gjaldmiðla og á olíuverði sem
og önnur skakkaföll. Það á samt sem áður
ekki að þýða að viðskiptamódelið sé þar
með úrelt.“
Jónas er heldur ekki sannfærður um
að það hafi verið sigur af hálfu félags-
ins að selja eignir með miklum hagnaði.
„Þetta er ekki hefðbundin leið til að inn-
leysa hagnað. Viðskiptalíkan Avion sneri
að uppbyggingu rekstrarfélaga á þessum
þremur grunnstoðum. Þetta er eins og að
Exista færi að selja Lýsingu og bæri fyrir
sig óvæntum áföllum. En greinilegt er að
stjórnendur misstu þolinmæðina til að
halda áfram á fyrri leið eftir að fjárfestar
sýndu minnkandi áhuga á félaginu. Að
mínu mati er helsta ástæða þess að erfitt
var fyrir leikmenn að gera sér grein fyrir
stöðu og þróun rekstrarins enda marg-
slunginn.“
Þar á Jónas við að hluthafar í Avion
Group breyttu nafni félagsins í Hf.
Eimskipafélag Íslands á hluthafafundi í
gær. Eftir að félagið seldi stóra eignar-
hluti eins og áður sagði eru um 80 prósent
af veltu félagsins í Eimskipaarminum. Og
Eimskip mun vaxa hratt áfram ef marka
má miklar fjárfestingar flutningafélags-
ins á síðustu vikum og mánuðum.
„Mér sýnist að þetta sé rökrétt framhald
á því sem hefur verið að gerast, að ein-
beita sér að uppbyggingu Eimskips. Það er
líklegt að fyrr en síðar muni stjórnendur
samstæðunnar selja þær eignir sem tengj-
ast flugvélastarfsemi og nýta þá fjármuni
til frekari uppbyggingar Eimskips,“ segir
Jónas og á þar við Air Atlanta Icelandic og
49 prósenta hlut í Avion Aircraft Trading.
Fyrir hluthafa á Íslandi þá eru skiptin á
Avion í Eimskip ekki alslæm tíðindi að
mati Jónasar. Hér fá menn rekstrarfélag
sem þeir kannast við og vita hvað stendur
fyrir.
PYRRHOSARSIGUR DAGSBRÚNAR
Dagsbrún óx hratt á fyrstu mánuðum
ársins eftir talsverðan vöxt á innlendum
fjölmiðla- og fjarskiptamarkaði árið 2005.
Útrás Dagsbrúnar á þessu ári hófst með
kaupum á Securitas og Senu og í mars
rann mikið fjárfestingaræði á stjórnend-
ur félagsins þegar Kögun og Wyndeham
bættust við hópinn auk þess sem ráðist
var í stofnun fríblaðaútgáfu í Danmörku.
Þarna var meðal annars farið út fyrir
hefðbundið rekstrarform og sótt inn á svið
upplýsingatækni og fjarskipta og afþrey-
ingar í auknum mæli.
Fjárfestingar þessar gátu varla verið
á verri tíma en þær komu um það leyti er
krónan tók að falla. Efnahagsreikningur
félagsins bólgnaði hratt út með mikilli
skuldsetningu sem reyndist þungbær
þegar háir íslenskir vextir og gengisfall
krónunnar tóku að bíta í af fullum þunga.
Kögunarkaupin virtust í fyrstu vera snjall
leikur Dagsbrúnarmanna þegar þeir hrifs-
uðu Kögun fyrir framan nefið á Símanum
og Existu. Síðar kom í ljós að þetta var
Pyrrhosarsigur þegar rekstur Kögunar
kom ekki til með að standa undir háum
verðmiða og skuldsettum kaupum.
Á sama tíma fór Dagsbrún út í tíu
milljarða króna yfirtöku á breska prent-
og samskiptafyrirtækinu Wyndeham sem
greitt var með lánsfé.
STÖKKPALLUR INN Í BRETLAND
Um kaupin á Wyndeham hafði Þórdís
Sigurðardóttir, stjórnarformaður
Dagsbrúnar, þetta að segja: „Tilboðið
í Wyndeham er jákvætt skref fyrir
Dagsbrún af þremur ástæðum. Í fyrsta lagi
er Wyndeham góð fjárfesting í ljósi langr-
ar sögu af arðsemi og vexti. Fyrirtækið
hefur leiðandi stöðu á markaði meðal
annars vegna góðra viðskiptatengsla við
meirihluta tímaritaútgefanda í Bretlandi.
Í öðru lagi fellur Wyndeham mjög vel að
starfsemi Dagsbrúnar og munu kaupin
færa Dagsbrún ýmsan ávinning, meðal
annars áhættudreifingu sem felur í sér að
hluti af tekjum Dagsbrúnar mun nú koma
erlendis frá. Í þriðja lagi, munu kaupin
veita okkur sterka fótfestu í Bretlandi,
þar sem við munum geta þróað enn frekar
starfsemi félagsins.“
Átta mánuðum síðar hafði Dagsbrún
fært niður eignarhlut sinn í móðurfélagi
Wyndeham um einn og hálfan milljarð og
er nú stefnt að því að selja allan eignarhlut-
inn þar sem rekstraráætlanir sem gerðar
voru við kaupin munu tæpast standa. Er
mikilli samkeppni og samþjöppun meðal
breska prentfyrirtækja kennt um, en ætla
má að með þessari aðgerð sé verið að
létta á skuldahala 365 hf. Greiningardeild
Landsbankans þykir þessi skýring stjórn-
enda Dagsbrúnar sérkennileg í ljósi þess
að það hefur legið fyrir að starfsumhverfi
á breska prentmarkaðnum hefur verið
mjög erfitt í heilan áratug.
ÞRAUT ÞOLINMÆÐI
Grétar Már Axelsson, sérfræðingur hjá
Greiningu Glitnis, hefur fylgst náið með
útrás Dagsbrúnar á árinu. Hann segir að
bitbein Dagsbrúnar hafi verið vaxtastefna
félagsins og sú mikla skuldsetning sem
henni fylgdi. Fjárfest hafi verið í félögum
sem mynduðu þrjár rekstrarstoðir og áttu
að skila samlegð og auknum slagkrafti
samstæðunnar. Það hafi ekki gengið eftir.
„Það vekur athygli hversu skörulega er
gengið til verks við að skipta upp félaginu
og selja frá því nýkeyptar einingar eins og
Wyndeham sem hefur verið hluti af sam-
stæðunni í aðeins sex mánuði. Það ligg-
ur því uppi að vaxtastefnunni var fylgt
eftir af meira kappi en forsjálni. Hins
vegar sýna eigendur fyrirtækisins fram á
hversu fljótir þeir eru að taka ákvarðanir
ef hlutirnir eru ekki að skila sér.“
Grétar telur freistandi að ætla að
stjórnendur gömlu Dagsbrúnar hafi kynnt
nauðsynlegar gjaldfærslur og afskriftir í
afkomuviðvörun sem gefin var út á dög-
unum. Hann bendir þó á að miklar óefnis-
legar eignir eru enn eftir í 365 og Teymi
og tíminn einn eigi eftir að leiða það í ljós
hvort þær standi undir sér.
Hann telur jafnframt að fróðlegt verði
að fylgjast með áframhaldinu hjá félögun-
um en því megi ekki gleyma að Dagsbrún
hafi farnast nokkuð vel á meðan það starf-
aði eingöngu á heimamarkaði. Núverandi
áætlanir 365 geri ráð fyrir átta til tíu
prósenta innri vexti á innanlandsmarkaði
á ári en miðað við markaðinn, sem félagið
starfi á, þá megi ætla að þær áætlanir
séu í hærra lagi. Næstu skref stjórnenda
365 og Teymis hljóta að vera þau að ná
utan um núverandi rekstur áður en hugað
verður að ytri vexti á nýjan leik. „Saga
Dagsbrúnar á þessu ári er sönnun þess að
metnaðarfull vaxtarplön eru ekki ávísun á
hækkun hlutabréfaverðs.“
Ris og fall tveggja viðskiptamódela
Útrás Avion Group og Dagsbrúnar er lærdómsrík lexía um að ekki séu allar ferðir íslensku vík-
inganna til frama, hvað þá fjár. Félögin byggðu upp einstök viðskiptamódel sem féllu hratt þegar
ýmis áföll skullu yfir. Menn spyrja sig hvort stjórnendur félaganna hefðu mátt sýna hugarfóstrum
sínum meiri biðlund. Eggert Þór Aðalsteinsson leit yfir farinn veg og ræddi við tvo sérfræðinga.
PENINGAMARKAÐSSJÓÐURINN
14,1%
ávöxtun575 4400 www.vsp.is
Engin kaup- eða söluþóknun
Peningamarkaðssjóðurinn er rekinn af Rekstrarfélagi Sparisjóðanna hf. Verðbréfaþjónusta Sparisjóðanna hf. er
vörsluaðili sjóðsins. Peningamarkaðssjóðurinn er fjárfestingarsjóður sem starfar skv. lögum nr. 30/2003 um
verðbréfasjóði og fjárfestingarsjóði. Fjárfestingarsjóður telst vera áhættusamari fjárfesting en verðbréfasjóður skv.
lögunum. Meiri áhætta fjárfestingarsjóðs er m.a. fólgin í rýmri fjárfestingarheimildum sem geta leitt til minni
áhættudreifingar en í verðbréfasjóði. Frekari upplýsingar um sjóðinn má finna í útboðslýsingu og útdrætti
útboðslýsingar sem hægt er að nálgast á www.vsp.is
F
í
t
o
n
/
S
Í
A