Fréttablaðið - 23.11.2006, Page 73

Fréttablaðið - 23.11.2006, Page 73
Jón Gnarr er kunnur af gamanmál- um sínum. Hann hefur einkum unnið á vettvangi hljóðvarps og sjónvarps sem sketsahöfundur, gaf út skáldsögu og textasafn fyrir fáum árum, en hefur í seinni tíð snúið sér að skrifum fyrir dagblöð og gaf í fyrra út hugleiðingasafn. Nú vindur hann sínu kvæði í kross og sendir frá sér skáldsögu með sterku ævisögulegu ívafi. Hann leggur á það ríka áherslu í eftir- mála að minning sérhvers mann lúti lögmálum skáldskaparins, færð í orð verði minningin skáld- uð. Indíáninn er prýðilega skrifað verk. Höfundurinn hefur lagst í áhrifamikla sjálfskoðun sem ber sterkan svip af sjálfhverfri upplif- un barns sem honum tekst að koma til skila í einföldum og skýrum myndum af þroskaferli drengs sem er utan við hið hefðbundna í umhverfi sínu að honum finnst. Greiningin á þroska- stigum einföruls krakka á sér samt hliðstæður í mörgu barninu, hann er ekki einn heldur hluti af stóru mengi þeirra sem stöðugt reyna að falla inn í en hafa bæði einlyndi og einþykkni til að standa á eigin fótum, lifa utan við hið stóra mengi barna og unglinga. Sérstöðu sína skýrir hann ekki einungis með aldri foreldra og samsetningu fjöl- skyldu heldur líka líkamlegum ein- kennum. Sagan af dreng á mörkum Foss- vogs og Kópavogs er keimlík sögu margra sem ólust upp í hverfum í byggingu. Að því leyti felllur hún saman við aðrar þroskasögur drengja af Reykjavíkursvæðinu. En hún hefur yfir sér grárri gam- ansemi, sögumaðurinn lifir sem úthýstur og tjáir sögu sína með stærri harmrænni dæmum en sést hafa í háa herrans tíð, raunar frá því Guðrún Mínervudóttir skrifaði sína persónuþróunarsögu í Albúmi. Nú kemur það engum á óvart sem þekkir til verka Jóns að hann hefur næmt auga og skýra frásögn; sá sem er þjálfaður í kröfuhörðu formi gamanmála kann að stilla vogir harms og hláturs og leikur gjarna á þeirri fínu línu að allt er í senn grátlegt og fyndið. Þegar athygli þess háttar sagnamanns er snúið að sárum bernskuárum verð- ur úr merkilegur texti. Hann dugar samt ekki til að byggja heildstætt skáldverk. Þannig verður strjálara í sögum er líður á bernskuna þó höfundurinn dragi verkið í glæsilegan lokaþátt á skólaskemmt- un þar sem diskó ræður ríkjum. Verkið vitnar raunar allt um að Jón er alvarlega þenkjandi höfundur og enn sumpart sér á báti. Líkingin við indíánann er sótt í hugarheim drengjaleikja, líkast til hugarheim sem nú er byggður öðrum verum en frumbyggjum Ameríku. Kábojleikir eru líklega liðin tíð. Mér þótti hún veikasti hlekkurinn í verkinu og ekki ná að halda því saman, nánast óþarfa umgerð. Lesendum er margsinnis skemmt í þessari vel hugsuðu sögu, þeir finna sárt til aðstæðna drengs- ins – ef það má orðið í textum. Jón hefur fullan sóma af þessu verki sínu. Indíánaleikur Jóns 20 21 22 23 24 25 26 Ritið 1/2006 er komið út og er heft- ið helgað framúrstefnu. Þar er að finna sjö greinar og tvær þýðing- ar sem fást við félagslega og fræði- lega þýð- ingu þeirra rót- tæku lista- stefna tuttugustu aldar sem kenndar hafa verið við avant- garde auk ljóðaþýð- inga og myndverka. Meðal efnis að þessu sinni eru greinar eftir Ástráð Eysteinsson um tengsl módernismans og fram- úrstefnunnar með sérstakri skír- skotun til verka Kafka, grein um tengsl Íslands og hinnar sögulegu framúrstefnu eftir Hubert van den Berg og umfjöllun um mótun- aráhrif evrópsku framúrstefnunn- ar hér á landi á millistríðsárunum eftir Benedikt Hjartarson. Þýðingarnar í heftinu eru á tveimur lykiltextum um framúr- stefnuna eftir þá Peter Bürger og Hal Foster, en þessir höfundar hafa haft mikil áhrif á umfjöllun um róttækar listastefnur tuttug- ustu aldar. Auk hins fræðilega efnis birt- ast í Ritinu ljóðaþýðingar og myndverk sem tengjast framúr- stefnunni. Auk texta um framúr- stefnu tekur Gauti Kristmannsson upp þráðinn um íslenska málpólitík og svarar grein Kristjáns Árna- sonar sem birtist í öðru hefti Rits- ins 2005. Ritstjórar eru Gunnþórunn Guð- mundsdóttir og Ólafur Rastrick. Framúr- stefnurit

x

Fréttablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.