Fréttablaðið - 20.12.2006, Síða 92

Íslensk útgáfa ræðst í að taka þátt
í frönsku prenti á ríkulega mynd-
skreyttu verki um franskan vís-
indamann sem fórst við Ísland en
hefur markað sér sess í landfræði-
rannsóknasögu Frakklands. Þýð-
ingarsjóður studdi útgáfuna.
Verkið er fallega unnið, vel um
brotið. Þýðandinn á stundum erf-
itt með að koma yfirbyggðum stíl
frönskunnar á íslenskt mál (sneri
ég mér til afa míns og sagði við
hann: „Temdu mig.“ Og hann
tamdi.“).
Það er sjálfsögð og eðlileg hyll-
ing Frakka um merkan vísinda-
mann. Vísindaáhugi Frakka á
norðurhöfum skilaði okkur miklu
á sínum tíma en stóð af nýlendu-
stefnu franskra og var grundaður
á vilja til að komast yfir aðstöðu
og auðævi annarra landa. Þessu
lítur höfundur vandlega framhjá.
Bókin er enda glæsilegur vitn-
isburður um feril og frægð þessa
franska manns. Textinn gefur fátt
uppi annað en glansfægða mynd
af ferli hans, en þetta er skemmti-
lesning studd fjölda mynda, fag-
lega unnin bók á meginlandsvísu.
Prentuð í Feneyjum.
Útgefandinn íslenski hefur
kosið að bæta hana með inngangi
frú Vigdísar Finnbogadóttur og
skeytt aftan á kápuna myndum af
líkum í fjöru, eina manninum sem
bjargaðist frá strandi skipsins
Pourquoi-Pas hér við land og
myndun frá hinni víðkunnu
kveðjuathöfn í Landakoti. Þetta
séríslenska efni er annars ekki í
bókinni sem er furðulegt. Af öllu
því ítarefni í viðaukum, nákvæm-
um áhafnarskrám og stoppistöðv-
um á ferð Charcot um heiminn,
ótal ljósmyndum og teikningum,
hefur útgefanda og höfundi ekki
verið kunnugt um það mikla magn
ljósmynda sem hér er til frá minn-
ingarathöfninni þegar sá eini sem
af komst gekk einn á undan 22 lík-
kistum á vögnum. Hann birtir ekki
sögufræga mynd Finnboga Rúts
Valdimarssonar af líkunum í fjör-
unni. Enda er kaflinn um strandið
og sjóslysið örstuttur, nánast ekki
gerð grein fyrir hvað olli hafvill-
um Charcots sem leiddu til
strandsins í Straumnesi.
En ef litið er alveg hjá þessum
galla á verkinu er það afar fróðleg
lýsing á ferli Charcots. Það er
samið til að setja hann í samhengi
allra þeirra sem fórnuðu lífi sínu
til landkönnunar og hafkönnunar:
honum er stillt við hlið hinna síð-
ustu í heimskautarannsóknum,
þessara stóru: Nordenskjold,
Amundsen, Peary, Cook, Andreé,
Nobile og Byrd. Okkur þætti rétt
að hafa Vilhjálm Stefánsson þar
með, en höfundur verksins þekkir
ekki til hans.
Bókin er sérdeilis skemmtileg
fyrir áhugamenn um sögu heim-
skautarannsókna og landkönnuða
yfirleitt. Sagan sú er spennandi
sérsvið sem auðvelt er að hverfa í
og ekki skortir örlagaríka atburði
á þeim slóðum. Þar standa menn
andspænis hrikalegum öflum nátt-
úrunnar og tapa flestir, mega sín
einskis.
Eins og Charcot.
Glansfægður ferill
Bandaríski tónleikahaldarinn Bill
Graham var fyrirferðarmestur
tónleikahaldara vestanhafs frá
1966 og rak stór hús bæði á austur-
og vesturströndinni. Af þeim voru
Fillmore East og West þekktust,
en einnig Winterland. Hann var
frumkvöðull í að taka íþróttahús
undir rokktónleika og hætti ekki
fyrr en krabbinn lagði hann að
velli 1991. Sökum yfirburðastöðu
var honum í lófa lagið að gera
freklegar kröfur til listamanna
sem hann réði og var sú alvarleg-
ust að allir tónleikar hans voru
teknir upp. Enginn komst undan
þeirri klásúlu í samningunum.
Undir það síðasta var hann reynd-
ar tekinn til við að láta kvikmynda
tónleika sína líka.
Öllum ber saman um að frekjan
í Graham hefur skilað glæsileg-
asta upptökusafni sem til er frá
upphafi rokksins. Þegar hann lést
voru erfingjar hans lítilþægir
þegar þeir seldu safnið sem fyllti
stórt vöruhús fyrir fimm miljónir
dala. Þar fylgdi með ótrúlegt safn
af alls kyns prentefni: silkiþrykkt
veggspjöld frá öllu tímabilinu,
miðar, prógrömm, bolir og ljós-
myndir. Safnið er einstakt í sögu
dægurlagatónlistar okkar tíma og
fyrir tveimur árum þegar búið var
að skrá allt safnið sem geymir tug-
þúsundir gripa tók eigandinn að
selja úr safninu á vefsíðunni Wolf-
gangs Vault. Þar er alla daga
aðgengilegt úrval úr upptökum úr
safninu – ókeypis.
Á mánudag var eigandanum
stefnt fyrir að dreifa tónlist ókeyp-
is um net. Grateful Dead Product-
ions, Carlos Santana og félagar úr
Led Zeppelin og The Doors eru
meðal þeirra sem standa að máls-
sókninni sem var lögð fram í rétti
í Norður-Kaliforníu. Kæran lýtur
að dreifingu á tónlist til að styðja
við sölu á öðrum framleiðsluvör-
um.
Fróðlegt verður að sjá hvernig
málaferlin enda en þau gætu
styrkt réttarstöðu og höfundarrétt
túlkandi listamanna sem eru víða
um heim í sókn til varnar höfund-
arrétti sínum.
Þeir sem eru áhugasamir um að
heyra í straumi hljóðritanir frá
Wolfgang´s Vault geta leitað á net-
inu: www.wolfgangsvault.com.
Þegar þetta er ritað er Elvis
Costello að syngja I´am not angry
frá tónleikum í júlí 1978.
Málaferli um rokk
Happdrætti
Bókatíðinda