Fréttablaðið - 21.12.2006, Qupperneq 40

nám, fróðleikur og vísindi
Boðið er upp á móður-
málskennslu í nýbúadeild
Hjallaskóla í Kópavogi en
móðurmálskennslan örvar
málþroska barna. „Brúar-
smíðin skilar dýpri mál-
skilningi,“ segir Guðlaug
Snorradóttir, deildarstjóri í
Hjallaskóla.
Nýbúadeildin í Hjallaskóla í Kópa-
vogi býður nýbúabörnum upp á
kennslu í móðurmáli sínu og hjálp-
ar þeim þannig að byggja brú frá
móðurmálinu yfir í íslenskuna.
Guðlaug Snorradóttir, deildarstjóri
í sérkennslu og nýbúadeild, segir
að tungumál, menning og nám séu
órjúfanlega tengd. Litlar framfarir
í seinna máli sem barn lærir megi
rekja til örvunarskorts á móður-
máli, málþroski barnsins geti stöðv-
ast, það geti hætt að bæta við sig
orðaforða og þetta geti leitt til
námsörðugleika síðar.
„Öll börn ættu því að hafa mann-
réttindi til að fá að læra og viðhalda
móðurmáli sínu,“ segir hún.
Nýbúabörn í Kópavogi eru í tvö
ár í nýbúadeildinni í Hjallaskóla. Í
ár eru þar tuttugu og níu börn frá
Rússlandi, Kína, Póllandi, Portúgal,
Færeyjum, Taílandi, Túnis og Kos-
ovo. Þessi börn fá þrjá tíma í viku í
kennslu í og á móðurmáli sínu og
svo fá þau tíma í brúarsmíði og
íslensku. Við skólann starfa túlkar
og kennarar í móðurmálum allra
þessara barna.
Guðlaug hefur starfað og búið
erlendis og skilur því hvernig það
er að flytja til lands án þess að
kunna stakt orð í málinu. „Ég gerði
mér grein fyrir hvílíkt andlegt áfall
það er. Það er ekki nóg að flytja til
landsins heldur líka að fara inn í
nýja hugsun og nýtt kerfi, til dæmis
eins og þeir sem koma frá Kína,“
segir hún.
Guðlaug grípur til myndlíkingar
þegar hún útskýrir líðan fólks frá
fjarlægum menningarheimum
fyrst eftir komuna til landsins.
„Þeim líður eins og þau séu í sund-
laug þar sem þau synda í kafi fyrstu
mánuðina af því að það er enginn
sem skilur þau. Það er enginn sem
getur byggt upp nýja málið og
unnið með þeim annar en sá sem
hefur vald á þeirra eigin máli,“
segir hún og telur móðurmálið og
brúarsmíðina gefa kút og kork til
að fleyta sér áfram þar til viðkom-
andi geti sleppt hjálpartækjunum.
Guðlaug er ósammála þeim sem
telja móðurmálið flækjast fyrir
íslenskunni. „Þetta er rangt. Sá sem
hefur þessa skoðun er sér ekki
meðvitaður um það hvernig þroski
barnsins verður í gegnum móður-
mál og máltöku þess. Máltaka
barna hlýtur að vera grunnurinn að
því hvernig nýja málið er byggt
upp. Það er alfarið rangt að mínu
mati að þau læri aldrei nýja málið.
Reynslan sýnir að brúðarsmíðin
skilar dýpri málskilningi.“
Móðurmálskennsla
styður íslenskuna
Í nokkrum leikskólum landsins er
byrjað notast við hugmyndafræði
sem kennd hefur verið við könnun-
arleikinn á íslensku, en á ensku
kallast fræðin heuristic play with
objects. Könnunarleikurinn geng-
ur út að láta yngstu börnin á leik-
skólanum, sem eru á aldrinum eins
til þriggja ára, leika sér óheft inni
í lokuðu rými sem er fullt af óhefð-
bundnum efniviði sem Halldóra
Guðmundsdóttir, deildarstjóri á
leikskólanum Dvergasteini, segir
að sé „fallegt orð yfir alls kyns
drasl eins og dollur, keðjur og
dót“.
Halldóra segir að í könnunar-
leiknum, sem notast hefur verið við
að hluta til hér á landi frá árinu
2001, leiki börnin sér alveg frjáls
með dótið og að leiðbeinandinn sem
gætir þeirra megi ekki skipta sér af
þeim, en hann passi auðvitað upp á
að þau slasi sig ekki. „Við fullorðna
fólkið erum alltaf að skipta okkur af
leik barnanna og banna þeim. Þetta
má ekki í könnunarleiknum því það
á að örva börnin til að gera hlutina
sjálf,“ segir Halldóra og bætir því
við að með þessari aðferð aukist
hugmyndaflug barna, samvinna
þeirra á milli, félagsfærni og rök-
hugsun.
Hugmyndafræðin að baki leikn-
um var sett fram í bókinni People
under three eftir bresku uppeldis-
fræðingana Eleanor Goldschmied
og Soniu Jackson og var verkefnið
„Litlir vísindamenn í könnunarleik“
sem unnið var í sjö leikskólum í
Reykjavík frá 2003 til 2004 byggt á
þessari hugmyndafræði.
Börnin uppgötvi hlutina sjálf
Mikilvægi hlutlægni í sagnfræði