Fréttablaðið - 03.01.2007, Side 34

MARKAÐURINN 3. JANÚAR 2007 MIÐVIKUDAGUR6
E R L E N D U R A N N Á L L 2 0 0 6
Árið byrjaði ekki efnilega fyrir
Úkraínumenn sem höfðu deilt um fjór-
földun á gasverði frá rússneska ríkisgas-
fyrirtækinu Gazprom allan jólamánuðinn.
Viðræður fulltrúa
landanna sigldu í
strand skömmu fyrir
áramót og skrúfuðu
Rússar fyrir gas-
leiðsluna til Úkraínu
á nýársdag. Jarðgas
sem fer um Úkraínu
fer einnig til nokk-
urra landa í Evrópu
þar sem gasskorts
varð vart. Eftir að
Evrópusambandið
skarst í leikinn
hét Alexei Miller,
framkvæmdastjóri
Gazprom, því að gas-
flutningur til Úkraínu yrði með eðlilegum
hætti um miðjan mánuðinn. .
Þá settu stýrivextir mark sitt á erlend-
ar fjármálafréttir á árinu. Seðlabanki
Bandaríkjanna hækkaði stýrivextina
nokkrum sinnum þrátt fyrir fregnir um
að senn lyki um tveggja ára vaxtahækkun-
arferli bankans en vextir á evrusvæðinu
og í Bretlandi ýmist lækkuðu, stóðu í stað
eða hækkuðu af ótta við að verðbólgu-
draugurinn léti á sér kræla. Seðlabanki
Bandaríkjanna hækkaði stýrivexti sína
jafnt og þétt út árið en Englandsbanki,
seðlabanki Bretlands, ákvað framan af ári
að halda þeim óbreyttum. Ekki var ein-
hugur um ákvörðunina í röðum meðlima í
peningamálanefnd bankans.
Fjárfestar í Bandaríkjunum glöddust
hins vegar þegar Dow Jones hlutabréfa-
vísitalan rauf 11.000 stiga múrinn en
slíkt hafði ekki gerst í rétt rúm fimm ár.
Hlutabréfavísitölur í fleiri löndum ruku í
methæðir, þar á meðal í Kauphöll Íslands.
Fjárfestar í Japan voru hins vegar ekki
jafn glaðir þegar loka varð fyrir viðskipti
í Kauphöllinni í Tókýó 20 mínútum fyrr en
venja var hinn 18. janúar vegna ótta við
verðhrun. Ástæðan var söluæði sem rann
á fjárfesta í kauphöllinni vegna frétta af
rannsókn sem fjármálayfirvöld þar í landi
stóðu fyrir hjá netfyrirtækinu Livedoor.
Lokun kauphallarinnar í Tókýó var söguleg
stund með ákveðnum formerkjum enda
hafði henni aldrei áður verið lokað fyrr en
venjulega. Rannsókn á starfsemi Livedoor
leiddi í ljós að stjórnendur fyrirtækisins
hefðu stundað ólögleg hlutabréfaviðskipti
og falsað afkomutölur tveimur árum fyrr
með það fyrir augum að láta sem fyr-
irtækið skilaði hagnaði þegar reyndin
var önnur. Takafumie Horie, stofnandi
og framkvæmdastjóri
fyrirtækisins, var
handtekinn nokkrum
dögum síðar ásamt
nokkrum af æðstu
stjórnendum fyrirtæk-
isins og standa réttar-
höld í málinu enn yfir.
Undir lok mánaðar-
ins lagði stálfyrirtækið
Mittal Steel, sem er í
eigu indverska auð-
kýfingsins Lakshmi
Mittals, sem sam-
kvæmt breska blaðinu
Sunday Times er ríkasti
maður sem búsettur er
á Bretlandseyjum, fram yfirtökutilboð í
franska stálfyrirtækið Arcelor. Tilboðið
hljóðaði upp á jafnvirði 2.200 milljarða
íslenskra króna. Hluthafar Arcelor voru
hins vegar mótfallnir tilboðinu og var
Mittal Steel að betrumbæta boðið talsvert
áður en yfir lauk.
„Það er óábyrgt að velta
vöngum yfir því hvort ég
ætli að segja af mér eða
ekki þar sem við höfum
ekki áttað okkur almenni-
lega á stöðunni.“
Takafumi Horie, fyrrum forstjóri Livedoor. 18. janúar 2006.
Annað fyrirtæki þar sem stjórnend-
ur höfðu falsað afkomutölur var öðru
hverju í fréttum á árinu allt fram á haust.
Fyrirtækið hét Enron en réttarhöld hófust
í Houston í Texas yfir æðstu stjórnendum
þessa fyrrum bandaríska orkusölurisa,
sem varð gjaldþrota árið 2001. Nokkrar
af helstu lykilpersónum í málinu voru
Kenneth Lay, stofnandi og fyrrum for-
stjóri fyrirtækisins, Jeffrey Skilling, fyrr-
um yfirframkvæmdastjóri orkurisans og
Andrew Fastow, fyrrum fjármálastjóri
þess, en þeir voru ásamt öðrum sakaðir
um stórfelld fjársvik og fölsun afkomu-
talna til að láta sem fyrirtækið sýndi hagn-
að í stað taps. Þegar orkusölurisinn var
úrskurðaður gjaldþrota árið 2001 misstu
21.000 manns vinnuna auk þess sem í ljós
kom skuldahali upp á 21.000 milljarða
íslenskra króna sem gerir gjaldþrotið eitt
af þeim stærri í sögunni. Réttarhöldin
drógust fram eftir ári en úrskurður um
sekt í málinu féll ekki fyrr en um mitt ár.
„Við verðum að bregðast
við viðamiklum breyting-
um í bílaiðnaði.“
Rick Wagoner, forstjóri General Motors, eftir að hann
sættist á helmingi minni laun til að draga úr launaútgjöld-
um í febrúar.
Mars var tiltölulega rólegur í saman-
burði við aðra mánuði ársins. Bjartsýni
hafði aukist nokkuð allt frá því Angela
Merkel varð kanslari landsins ári áður
auk þess sem sérfræðingar spáðu aukn-
um hagvexti í þessu stærsta hagkerfi
Evrópusambandsins vegna heimsmeist-
arakeppninnar í knattspyrnu, sem haldin
var í júní þrátt fyrir hækkun á virðisauka-
skatti nú um áramótin.
Stjórn Seðlabanka Evrópu hækkaði
stýrivexti bankans um fjórðung úr pró-
sent í byrjun mánaðar og fóru vextir
bankans í 2,5 prósent. Þetta var önnur
stýrivaxtahækkun bankans á árinu en
ekki sú síðasta. Seðlabankastjórar fleiri
landa vöruðu sömuleiðis við verðbólgu-
drauginum, þar á meðal Ben Bernanke,
bankastjóri bandaríska seðlabankans, sem
ákvað að hækka stýrivexti í landinu um
25 punkta undir lok mánaðar og stóðu
vextirnir eftir það í 4,75 prósentum. Þetta
var fyrsta stýrivaxtahækkun Bernankes
eftir að hann tók við af Alan Greenspan,
fyrrum seðlabankastjóra Bandaríkjanna,
en Bernanke hafði lagt áherslu á nauðsyn
aðgerða til að loka á verðbólgudrauginn.
Þá var þetta jafnframt 15. hækkun bank-
ans eftir samfellt hækkanaferli frá miðju
ári 2004. Stýrivextir bankans hækkuðu
svo á ný í maí og virtist fátt benda til að
hækkanaferlið væri á enda.
Stjórnendur Gazprom héldu enn að herja
á nágranna sína og kúnna en í byrjun
mánaðar ákvað ríkisfyrirtækið að hækka
verð á jarðgasi til Hvít-Rússa. Rússar og
Hvít-Rússar hafa fram til þessa bundist
vinaböndum og greiddu þeir lágmarksverð
fyrir gasið. Stjórnendur Gazprom hótuðu
að grípa til svipaðra aðgerða og í deilunni
við Úkraínustjórn fyrr á árinu. Niðurstaða
fékkst ekki fyrr en nú um áramótin eftir
þráfelldar hótanir og sættust Hvít-Rússar
á að greiða rúmlega tvöfalt meira fyrir
gasið eða 100 dali, rúmar 7.000 krónur, fyrir
hvern kúbikmetra, sem var nokkuð lægra
en Rússar höfðu upphaflega farið fram á.
Rétt fyrir miðjan mánuðinn hóf stjórn
bandaríska hlutabréfamarkaðarins Nasdaq
að kaupa hlutabréf í LSE og nældi sér á
tiltölulega skömmum tíma í 15 prósent
hlutafjár í bresku kauphöllinni frá tveimur
stórum hluthöfum. Kaupin héldu áfram
næstu mánuði og þegar fram liðu stundir
hafði Nasdaq náð í rétt rúman fjórðung
bréfa bresku kauphallarinnar. Baráttunni
um bresku höllina var hins vegar hvergi
nærri lokið því Carla Furse, forstjóri LSE,
hefur allt fram til þessa hent öllum til-
boðstilraunum Roberts Greifeld, forstjóra
Nasdaq, út í hafsauga á þeim forsendum að
það væri of lágt og endurspegli ekki raun-
verulegt virði markaðarins.
Þótt hlutabréfavísitölur víða um heim
hefðu vaxið hratt í fyrra heyrði það ekki
um þær allar. Um miðjan maí fór ind-
verska hlutabréfavísitalan Sensex nefni-
lega á hliðina og féll úr tæpum 10.000 stig-
um um rúm fjögur prósent tvo daga í röð
og endaði undir 9.000 stigum. Ástæðan var
slæleg afkoma fyrirtækja í landinu. Gengi
hlutabréfa átti hins vegar eftir að jafna
sig og vel það því vísitalan sló met hvern
mánuðinn á fætur öðrum á haustdögum
og virðist fátt benda til að henni ætli að
skrika fótur á nýjan leik.
Endalok nálguðust í Enron-málinu 25.
maí þessa mánaðar þegar Kenneth Lay,
stofnandi og fyrrum stjórnarformaður
fyrirtækisins, og Jeffrey Skilling, fyrrum
yfirframkvæmdastjóri þess, voru fundnir
sekir um fjársvik og samsæri auk fleiri
ákæruliða í tengslum við gjaldþrot Enron
árið 2001. Fjölmiðlar vestanhafs sögðu
Skilling eiga yfir höfði sér allt að 185 ára
fangelsisdóm en töldu Lay geta undirbúið
sig fyrir allt að 65 ára fangelsivist. Þrátt
fyrir að gjaldþrot Enron hafi dregið mik-
inn dilk á eftir sér héldu tvímenningarnir
ætíð fram sakleysi sínu og hneyksluðust
á dómnum.
Breytingar á stýrivöxtum, samdráttur í rekstri fyrirtækja, vinveittar og óvinveittar yfirtökutilraunir og samruni fyrirtækja og
hlutabréfamarkaða einkenndi síðasta ár. Fastlega má búast við því að fréttir síðasta árs lifi framhaldslífi langt fram á þetta ár.