Fréttablaðið - 14.01.2007, Blaðsíða 18

É
g var búinn að ráða
mig sem skipstjóri á
togbát frá Hrísey
þegar ég sótti um
bæjarstjórastarfið
fyrir áeggjan félaga
minna sem ég hafði aðstoðað í
kosningabaráttunni,“ svarar
Kristján Þór spurður um aðdrag-
anda þess að hann varð bæjar-
stjóri á Dalvík árið 1996. „Þetta
gekk eftir, ég var ráðinn og sagði
mig frá skipstjórastarfinu. Ég
var meira að segja byrjaður að
dytta að trollinu og allt hvað heit-
ir.“
Kristján var aðeins 28 ára
þegar hann varð bæjarstjóri en
fram að því hafði hann stundað
sjóinn og kennt í heimabænum
auk þess að nema við Stýrimanna-
skólann í Reykjavík og Háskóla
Íslands.
Kristján segir að sér hafi, svona
á heildina litið, verið vel tekið af
bæjarbúum en í fyrstu hafi þetta
verið erfitt. „Allir höfðu skoðun á
mér af því að þeir þekktu mig frá
því að ég var grislingur. Og einn
gamall og góður vinur minn sem
nú er genginn sagði víst að þessi
drengur yrði aldrei almennilegur
bæjarstjóri því hann hafði ein-
hvern tíma komið að mér þar sem
ég hafði klifrað upp í ljósastaur og
var eitthvað að fíflast.“
Nokkur umskipti urðu í bæjarlíf-
inu á Dalvík í bæjarstjóratíð
Kristjáns. Hann segir gjörbreyt-
ingu hafa orðið á útgerðarmynstr-
inu því hin svokallaða millistærð í
útgerð „fór öll fjandans til vegna
breytinga í sjávarútvegskerfinu“.
Bæjaryfirvöld gengu þá í að selja
hlut bæjarins í Útgerðarfélagi
Dalvíkinga og telur Kristján það
hafa verið farsæla ákvörðun. „Við
gerum þetta í samstarfi við Kaup-
félagið og Samherja og frá þeim
tíma hefur Samherji komið mjög
sterkur inn og er í raun burðar-
ásinn í atvinnulífi bæjarins í
dag.“
Meðal annarra minnisstæðra
verkefna á Dalvíkurárunum nefn-
ir Kristján nýja vatnsveitu sem
var stórt mál á sínum tíma og ekki
síður bygging sundlaugarinnar.
Það er sviptivindasamt í stjórn-
málunum og eftir að Kristján hafði
gegnt starfi bæjarstjóra í tvö kjör-
tímabil féll meirihlutinn í kosning-
unum 1994. „Okkur sjálfstæðis-
mönnum stóð til boða að mynda
meirihluta með framsóknarmönn-
um en við höfnuðum því. Við töld-
um að miðað við málflutninginn í
kosningabaráttunni bæri að leita
leiða til að mynda annars konar
meirihluta og sátum því hjá –
hversu vitlegt sem mönnum kann
nú að þykja það.“
Í kjölfar þess var haft samband
við Kristján víða að af landinu og
honum boðin vinna sem bæjar-
stjóri. „Mér leist vel á Ísafjörð og
fannst spennandi og skemmtilegt
að takast á við verkefnin þar. Sem
það og varð.“
Kristján segir að talsverður munur
hafi verið á Ísafirði og Dalvík og
viðfangsefnin ólík. Ísfirðingarnir
voru jú fleiri og auk þess lá fyrir
sameining sveitarfélaga vestra
með tilheyrandi verkefnum. Þá
hafi atvinnuástandið verið ólíkt
verra á Ísafirði. „Það var mikið að
gerast á Dalvík og bullandi gangur
í hlutunum og því var það áskorun
að takast á við að stýra sveitarfé-
lagi sem lá undir meiri áföllum.“
Ísfirðingar tóku Kristjáni og
fjölskyldu opnum örmum og þar
mynduðust vinabönd sem enn
standa. „Þetta var reglulega
ánægjulegur tími, verkefnin voru
mikil að vöxtum og maður lærði
mjög mikið á sjálfan sig og aðra.“
Vitaskuld eru snjóflóðin í Súða-
vík og á Flateyri veturinn 1995
Kristjáni hvað minnisstæðust frá
Ísafjarðarárunum. Hann segist
reyndari og þroskaðri á eftir.
„Maður horfir öðruvísi til verk-
efna og viðfangsefna eftir að hafa
horft upp á og tekið þátt í því starfi
sem fylgir atburðum eins og þarna
urðu. Þar sem heil byggðarlög
lögðust í rúst í einu vetfangi.“
Þótt íslenska þjóðin sé fámenn
greinir Kristján mun á fólki, eftir
því hvort það býr við Eyjafjörð
eða Skutulsfjörð. Það hugsi öðru-
vísi. „Hugsunin vestra var meira
bundin vertíðarstemningunni;
þegar gefur á sjó þá sækja menn.
Það var hins vegar meiri landbún-
aðarhugsun í Eyjafirði þar sem
menn setja niður á vorin og taka
ekki upp fyrr en á haustin. Þar var
lengri tíma hugsun og háttalag.
Þetta er munurinn í grófum drátt-
um en í grunninn og smærri atrið-
um eru þetta mjög áþekk samfé-
lög þar sem allir þekkja alla og
kýta þegar það á við og taka á
saman þegar það á við.“
Kristjáni og fjölskyldu líkaði
vel á Ísafirði en pólitískar vend-
ingar leiddu til þess að þau fluttu
aftur til Eyjafjarðar og að þessu
sinni til Akureyrar, sem jafnan er
nefnd höfuðstaður Norðurlands.
„Meirihlutinn á Ísafirði sprakk
í lok nóvember 1997. Uppi var
grundvallarágreiningur um hvert
bæri að stefna í uppbyggingu
skólamannvirkja og hvort og þá
hvernig sveitarfélagið þyldi kostn-
aðinn við það. Menn náðu ekki
saman og nýr meirihluti myndað-
ist.“ Í kjölfar þess höfðu sjálf-
stæðismenn á Akureyri samband
við Kristján og föluðust eftir
kröftum hans.
Í kosningunum 1998 á Akureyri fór
Kristján fyrir lista Sjálfstæðis-
flokksins og var bæjarstjóraefni.
Það var nýbreytni, því á Dalvík
og Ísafirði sat Kristján ekki í bæj-
arstjórn. Sjálfstæðismenn fengu
góða kosningu og Kristján tók við
stjórntaumum bæjarfélagsins.
Hann segir því ólíku saman að
jafna að vera kjörinn fulltrúi bæj-
arbúa auk þess að vera bæjar-
stjóri. „Það er allt annað. Umboðið
til að vinna mál sem kjörinn full-
trúi og bæjarstjóri er meira og þú
vinnur verkið með öðrum hætti.“
Akureyringar eru heimsfrægir
fyrir að halda utanaðkomandi í
hæfilegri fjarlægð, í það minnsta
þarf að líða góður tími þar til litið
er á komumenn sem Akureyringa.
Kristján hlær og jánkar þegar
hann er spurður hvort honum hafi
ekki verið tekið sem utanbæjar-
manni. „Mér hefur alls staðar
verið tekið sem utanbæjarmanni.
Ég var bara litli strákurinn úr
Hólaveginum á Dalvík, ég var
Norðlendingurinn á Ísafirði og ég
var Dalvíkingurinn á Akureyri.
Það ber alltaf á þessum röddum en
ég gef aldrei neitt fyrir þær. Ég
held að eitt af því sem hefur gert
Svarfaðardalinn jafn góðan og
hann er sé þetta gegnumstreymi
fólks. Það eykur þekkingu og víkk-
ar sjóndeildarhring þeirra sem
fyrir eru að eiga samneyti við fólk
af öðrum uppruna heldur en bara
úr þorpinu. Það sama á við um
Akureyri og það sama á líka við
um litla þorpið við Faxaflóa sem
heitir Reykjavík. Það er byggt upp
af utanbæjarmönnum.“
Í bæjarstjóratíð Kristjáns var
Akureyrarbær nokkrum sinnum
snupraður fyrir að standa illa að
jafnréttismálum. Sjálfur kveðst
Kristján saklaus af öllu því sem
kalla má fjandskap í garð jafnrétt-
is en segist sitja uppi með þá dóma
og þau álit sem fallið hafa. „Þetta
eru allt saman mál sem eiga upp-
runa sinn frá því löngu áður en ég
kom til starfa. Ég lenti bara í því
að þurfa að reka þau mál fyrir
dómstólum fyrir hönd bæjarkerf-
isins. En ef við horfum á verk mín,
á það sem ég hef getað haft áhrif
á, þá fullyrði ég að það hafa aldrei
verið stigin stærri skref í jafnrétt-
ismálum í sögu sveitarfélags á
Íslandi. Við réðum jafnréttisráð-
gjafa í fullt starf og erum með
jafnt kynjahlutfall meðal æðstu
stjórnenda og í öllum nefndum og
ég fullyrði að eftir breytingar sem
við gerðum er launamunur milli
kynja með því minnsta sem gerist.
Þetta hefur ekki komist að í
umræðunni því mönnum hefur
þótt svo ægilega gott að hafa ein-
hvern blóraböggul fyrir allt það
sem þeir sjálfir eru að reyna að
breiða yfir.“
Kristján segist að auki stoltur
af að eiga þátt í að ráða Sigrúnu
Björk Jakobsdóttur sem eftir-
mann sinn í bæjarstjóraembættið.
„Ég er afskaplega ánægður með
þann áfangasigur í jafnréttisbar-
áttunni,“ segir hann en Sigrún
Björk er fyrst kvenna til að gegna
bæjarstjórastarfinu á Akureyri.
Kristján Þór er mikill sjálfstæðis-
maður og hefur verið í Sjálfstæð-
isflokknum um árabil. Nú í vik-
unni rifjaði Björn Ingi Hrafnsson,
borgarfulltrúi framsóknarmanna
í Reykjavík, á heimasíðu sinni upp
orð sem Kristján lét falla í samtali
við dagblaðið Dag árið 1988 á þá
leið að hann væri ekki bundinn
flokkspólitískum böndum enda
hald hans að hann myndi þrífast
ákaflega illa í flokki.
Kristján segir tilskrifin sýna
hve vel framsóknarmenn geyma
söguna. „Björn Ingi hefur ein-
hverja þörf fyrir þetta en ég segi
bara að sem betur fer hef ég vitk-
ast með árunum og kosið að verja
kröftum mínum í þágu sjálfstæð-
isstefnunnar. Ætli Björn Ingi sé
ekki bara að reyna að beina athygl-
inni frá þessum 80 framsóknar-
mönnum sem hann er að vinna
með í Reykjavík?“ Kristján bætir
við að sér þyki óstjórnlega gaman
af að hlæja að mönnum sem eyða
tíma sínum í svona vitleysu.
Að öllu óbreyttu tekur Kristján
sæti á Alþingi í vor en hann fer
fyrir lista sjálfstæðismanna í
Norðausturkjördæmi í þingkosn-
ingunum í maí. Af orðum hans má
merkja að hann hyggist verða sér-
legur talsmaður landsbyggðarinn-
ar á þingi. „Ég hef aldrei dregið
dul á það að ég er landsbyggðar-
maður og ég held að það sé meira
en full þörf fyrir þá rödd inni á
Alþingi. Það verður sífellt meira
bil á milli þess sem við köllum
landsbyggð og höfuðborgarsvæði.
Landsbyggðin þykir ekki hipp og
kúl, svo maður sletti, og ég held að
það sé bráðnauðsynlegt fyrir þetta
örsamfélag 300 þúsund manna að
vinna gegn svona aðskilnaði.“
Alþingi starfar í Reykjavík og
þingsetunni fylgja því flutningar
til Reykjavíkur. Eða hvað? „Nei,
nei. Ég þarf ekkert að búa í Reykja-
vík. Ég bara mótmæli því. Ég bý á
Akureyri og á mína fjölskyldu
sem gengur hér í skóla og nýtur
þess að búa í bæjarfélagi sem
býður upp á öll lífsins gæði. Á
meðan Reykjavíkurflugvöllur er
enn þá í Reykjavík eru samgöngur
með þeim hætti að ég er ekkert
lengur í vinnuna frá Akureyri
heldur en ef ég byggi í Hvera-
gerði, Reykjanesbæ eða þess
vegna uppi í Mosfellsbæ,“ segir
Kristján. Spurður hvort hann
hyggist fljúga á milli morgna og
kvölds segist Kristján ekki vita
hvernig hann komi til með að hátta
málum en minnir á að auk góðra
samgangna hafi fjarskiptatækn-
inni fleygt fram. „Við Íslendingar
rekum fyrirtæki í útlöndum án
þess að búa þar og ég spyr hvort
nauðsynlegt sé að allir sem taka
þátt í störfum sem þjóna allri þjóð-
inni búi á höfuðborgarsvæðinu. Ég
hef svarað því neitandi og vil fá
tækifæri til að láta á það reyna.“
Alls staðar utanbæjarmaður
Tuttugu ára ferli Kristjáns Þórs Júlíussonar sem
bæjarstjóra lauk í vikunni þegar hann lét af starfi
bæjarstjóra Akureyrar. Sagan hófst í heimabæn-
um Dalvík vorið 1986 þar sem sumum leist ekki
nema mátulega vel á að grislingurinn úr Hólaveg-
inum tæki við þessu mikilvæga embætti. Kristján
sest, að öllu óbreyttu, á þing í vor en ætlar að búa
áfram á Akureyri. Björn Þór Sigbjörnsson ræddi
við hann.
Ég hef aldrei dregið dul á það að
ég er landsbyggðarmaður og ég
held að það sé meira en full þörf
fyrir þá rödd inni á Alþingi.