Fréttablaðið - 16.03.2007, Qupperneq 46

BLS. 6 | sirkus | 16. MARS 2007
Arna Sif Þórsdóttir er nítján
ára. Hún hefur barist við
anorexíu/búlemíu í sex ár.
Sjúkdómurinn hefur farið illa
með hana en það er loksins
nú sem hún eygir von um að
ná fullum bata. Hún hefur
viðurkennt sjúkdóminn og
berst við hann á hverjum degi
með hjálp aðstandenda og
stúlknanna hjá Forma-samtök-
unum. Dagarnir eru misjafnir
en faðir hennar Þór Tulinius
segist sannfærður um að
dóttir sín nái fullum bata.
Sirkus ræddi við feðginin um
þetta dauðans alvörumál –
átröskun.
Þ etta byrjaði þegar ég var 13 ára. Ég upplifði þetta fyrst sem leit að einhverri stjórn út af
vanlíðan og óánægju með sjálfa mig.
Þetta var eltingarleikur við ímyndir
og staðla sem ég hélt að ég þyrfti að
uppfylla. Ég byrjaði að minnka við
mig matinn og fór ofsalega mikið í
líkamsrækt. Þetta byrjaði bara í
venjulegri megrun sem varð alltaf
aggressívari og aggressívari. Það varð
alltaf meira og meira stjórnleysi.
Síðan komu uppköstin og þá fór ég
að reyna að komast í gegnum daginn
án þess að borða. Á einhverjum
tímapunkti breyttist allt og ég hætti
bara að borða. Þá breyttist þetta hjá
mér úr lotugræðgi (búlemíu) í átrösk-
un.“
Svona lýsir Arna Sif Þórsdóttir því
hvernig líf hennar breyttist á örfáum
mánuðum og hún fór frá því að vera
heilbrigð ung stúlka í það að vera
fársjúk manneskja sem var næstum
búin að ganga af sjálfri sér dauðri á
innan við tveimur árum.
„Ég var bara sjúkdómur“
Það vildi henni sennilega til happs
að hún var lögð inn til níu mánaða
dvalar á barna- og unglingageðdeild
Landspítalans (BUGL) en þangað
komst hún ekki fyrr en hún var orðin
helsjúk. Þá var hún orðin 39 kíló,
langt undir sinni eðlilegu þyngd, og í
raun bara skugginn af sjálfri sér.
„Fyrstu tvö árin voru þau erfiðustu.
Það er staðreynd að flestir sem deyja
vegna átröskunar fremja sjálfsmorð
og það er mjög algengt. Hafi ég
einhvern tíma verið í slíkri hættu þá
var það þá en á sama tíma fékk ég nei
frá kerfinu.
Ég var ekki nógu grönn, kastaði
ekki nógu mikið upp eða notaði ekki
nógu mikið af lyfjum. Það var ekki
fyrr en ég var komin langt undir
venjulega þyngd, ofboðslega mikið
veik og heltekin sem ég komst inn.
Ég var ekki til. Arna var ekki til. Ég
var bara sjúkdómur,“ segir Arna Sif og
bætir við að hún hefði örugglega ekki
þolað þrjá mánuði í viðbót ef hún
hefði ekki fengið hjálp. „Ég var að líða
út af á hverjum degi og þarna inni
þyngdist ég töluvert þótt ég hafi misst
flest kílóin aftur þegar ég kom út.“
Arna Sif og faðir hennar Þór eru
sammála um að vistin á geðdeildinni
hafi gert henni gott þótt Þór sé þess
fullviss að pottur sé brotinn í starfi
þessarar ágætu deildar.
Það þarf meiri pening
„Mitt mat er að þegar Arna dvaldi
á BUGL þá var þar fullt af fólki sem
vildi vel. Bæði læknar og sálfræðing-
ar sem voru allir af vilja gerðir til að
hjálpa henni. Þau voru hins vegar svo
útjöskuð af vinnu að þau höndluðu
þetta ekki. Það getur vel verið að þau
geti svarað fyrir það og sagt þetta sé
eitthvert kerfi og einhver aðferð en ég
held að það sé staðreynd að BUGL er
of lítil og of langir biðlistar. Hún
þurfti öryggi, ró og markvissa vinnu
en það var svo mikið að gera þarna
að þegar við komum á fjölskyldu-
fundi þá var óróleiki á staðnum
vegna þess að það var svo mikið að
gera. Ég held að það sé nauðsynlegt
að þetta komi fram því að yfirvöld
þurfa að leggja í mjög markvissa
vinnu við að skilgreina þennan
sjúkdóm og gera sérfræðingum úr
heilbrigðisstéttinni kleift að vinna vel
og við góðar aðstæður til að stemma
stigu við þessu sívaxandi vandamáli.
Hjá öðrum þjóðum er þetta komið
eitthvað áleiðis og það er hægt að
læra af þeim. Þar eru sérstakar
meðferðarstofnanir fyrir þetta. Það
verður að leggja meiri pening í þetta.“
Fengu mig til að trúa
Þór segir það þó deginum ljósara
að enginn bati verði fyrr en sjúkling-
urinn sjálfur viðurkenni sjúkdóminn.
Eftir sex ára baráttu við lotugræðgi
oglystarstol er loksins ljós í enda
ganganna hjá Örnu Sif. Stúlkan sem
byrjaði að minnka við sig matinn
þegar hún var þrettán ára gömul og
endaði síðan í níu mánaða innlögn á
BUGL tveimur árum síðar, hefur
viðurkennt sjúkdóminn og vinnur nú
að því að endurheimta líf sitt til baka
með hjálp stúlknanna Eddu Ýrar og
Ölmu Geirdal hjá Forma-samtökun-
um og ekki síst foreldra sinna. Arna
Sif tekur einn dag fyrir í einu en faðir
hennar er þess fullviss að hún nái
fullum bata.
„Ég var tilbúin til að gefast upp og
lifa með sjúkdómnum til æviloka.
Stelpurnar í Forma hafa komið mér á
þann stað sem ég er í dag. Þær gáfu
mér von, gáfu mér vilja og miðla mér
af eigin reynslu. Ég áttaði mig á því
að ég er ekki ein og áttaði mig á því
að þetta væri hægt. Ég var búin að
sætta mig við að lifa svona til æviloka
sem sjúklingur en þær breyttu
hugarfari mínu. Þær fengu mig til að
trúa því að einhvern daginn gæti ég
orðið heilbrigð og að einhvern
daginn gæti ég eignast börn. Þær
gáfu mér þetta allt og þær eiga alla
viðurkenningu skilda,“ segir Arna Sif
sem hóf hið nýja líf sitt og leiðina út
úr vítahring átröskunar nú í janúar.
„Ég byrjaði ekki fyrr en í janúar.
Þetta er mikið átak og ég sé ekki
endilega framtíðina. Ég reyni frekar
að taka einn dag fyrir í einu. Suma
daga finnst mér þetta alveg ótrúlega
vonlaust. Aðra daga get ég alveg séð
mig fyrir mér heilbrigða. Ég vona
bara að ég eigi eftir að geta borðað
allan mat án þess að þurfa að stjórna
því hvaða innihald er í honum, geta
eiginlega borðað hugsunarlaust. Ég
vona líka að alls konar hlutir sem
koma í kjölfar sjúkdómsins, til dæmis
í sambandi við barneignir, beinþynn-
ingu og tennur, verði í lagi. Í dag þarf
ég að einbeita mér að því að þyngja
mig sem er ekki auðvelt fyrir mig.
Suma daga líður mér þannig að hver
einasta skeið af súpu er hryllingur,“
segir Arna Sif.
Upplifir tómleika
Aðspurð um hvað hún sé þung í
dag segist hún ekki hafa farið á vigt
lengi. „Ég hef ekki áhuga á því en ég
myndi halda að ég væri 45 kíló í dag.
Það sem er erfiðast fyrir utan það að
takast á við matinn er það að ég
upplifi gríðarlegan tómleika eftir að
hafa lifað og hrærst í þessum
sjúkdómi undanfarin sex ár. Ég verð
að vera á fullu allan daginn til að fylla
upp í tómarúmið þar sem sjúkdóm-
urinn minn var. Ég átti engin
áhugamál fyrir utan sjúkdóminn. Ég
lifði og hrærðist í sjúkdómnum.“
Hún neitar því þó ekki að þessi sex
ár með sjúkdómnum hafa tekið sinn
toll.
„Ég er með beinþynningu og hef
ekki verið á blæðingum í fjögur ár.
Það gefur mér þó von að margar
stelpur sem hafa verið á svipuðum
stað og ég hafa getað eignast börn.“
Líf Örnu Sifjar hefur gjörbreyst
eftir að hún horfðist í augu við
sjúkdóminn. „Áður fyrr vaknaði ég
klukkan sjö til að taka hægðalosandi
lyf og fór síðan í vinnuna klukkan
átta. Eftir að hafa verið með króníska
losun allan daginn var farið heim eftir
vinnu og borðað og ælt fram á kvöld.
Svona var þetta dag eftir dag eftir
dag. Þetta var bara lífsstíll. Ég var
með endalausar hjartsláttartruflanir.
Í dag vöknum við, ég og pabbi,
klukkan níu. Suma morgna er ég í
viðtölum uppi á spítala en annars
eyðum við morgnunum saman. Við
förum í göngutúra og spjöllum
saman. Síðan borðum við hádegis-
mat. Eftir hádegið fer ég og hitti Eddu
í Forma og eyði með henni nokkrum
tímum. Á þriðjudagskvöldum fer ég á
fundi hjá ákveðnum samtökum hér í
bæ þannig að þetta er í raun og veru
full vinna,“ segir Arna Sif sem vinnur
náið með föður sínum í þessu ferli.
Meðal þess sem Þór hefur gert til að
geta stutt dóttur sína betur í gegnum
þessi erfiðu veikindi er að draga úr
vinnu sinni í leikhúsinu.
Þetta er að koma
„Við erum að gera þetta saman. Ég
hef auðvitað verið að lesa mér til um
þetta í gegnum tíðina en á meðan
hún hefur ekki verið með í leiknum
að finna bataleiðina þá hefur það ekki
haft neitt að segja. En um leið og hún
er með þá fræðumst alveg rosalega
mikið um þetta. Hún er að gefa
ofboðslega mikið af sjálfri sér og er að
koma til baka, það er að segja hún
sjálf. Ég er alveg viss um að við erum
á réttri leið og er sannfærður um það
að það er hægt að komast út úr þessu.
Konurnar ungu í Forma hafa sjálfar
reynslu af þessu og þær geta miðlað
af sinni reynslu. Þær eru kraftaverka-
konur.
Ég er með það á hreinu að þetta er
að koma hjá henni Örnu. Það er oft
sagt að það taki jafnlangan tíma að
koma til baka og það tekur að þróa
sjúkdóminn en ég held ekki endilega
að það sé satt. Ef fólk er tilbúið til að
gefast upp og sleppa þá er útgöngu-
leið. Það er þannig með þennan
sjúkdóm eins og aðra fíknisjúkdóma
að það þarf stöðugt að vera á
varðbergi, það sem eftir er ævinnar.
Það að láta undan sjúkdómnum er
lausn á vanlíðan sem átröskunarsjúk-
lingarnir þekkja og kunna og þess
vegna geta þeir alltaf dottið í þennan
pytt. En með viljann að vopni erum
við að fræðast um þetta og læra nýjan
lífsstíl. Þetta er dauðans alvara en það
er til leið út,“ segir Þór og horfir til
dóttur sinnar.
oskar@frettabladid.is
FEÐGININ ARNA SIF ÞÓRSDÓTTIR OG ÞÓR TULINIUS STANDA ÞÉTT SAMAN
Það er til leið út úr átrösk-
NÁIN Feðginin Arna Sif og Þór eru saman á hverjum degi, fara í gönguferðir og spjalla saman. Þór trúir því að Arna Sif eigi eftir
að vinna sigur í baráttunni gegn átröskun. SIRKUSMYND/PJETUR
Þór hefur látið til sín taka á
þessum vettvangi og kemur
meðal annars að skipulagningu
styrktartónleika Forma sem
verða á NASA 1. apríl næstkom-
andi. Meðal þeirra sem þar
koma fram er Björk Guðmunds-
dóttir. Þór sagðist hafa hringt í
hana og hún hafi verið boðin og
búin að leggja þessu málefni lið.
„Það eru allir ofboðslega
jákvæðir og vilja styðja við
bakið á okkur,“ segir Þór.
Auk Bjarkar munu meðal
annars KK, Mugison, Magga
Stína, Lay Low og Pétur Ben
flytja tónlist en síðan munu Siv
Friðleifsdóttir heilbrigðisráð-
herra, Vilhjálmur Vilhjálmsson
borgarstjóri, Matthías Halldórs-
son landlæknir og alþingiskon-
urnar Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir og Kolbrún
Halldórsdóttir lesa upp úr
dagbókum anorexíusjúklinga.
Hringdi í Björk
KLÁR Í BÁTANA Þór Tulinius segir að
það hafi verið létt verk að fá Björk
Guðmundsdóttur til að koma og syngja
á styrktartónleikum Forma.
„STELPURNAR Í FORMA HAFA KOMIÐ MÉR Á ÞANN
STAÐ SEM ÉG ER Í DAG. ÞÆR GÁFU MÉR VON, GÁFU
MÉR VILJA OG MIÐLA MÉR AF EIGIN REYNSLU.“
Fleiri greinar um átröskun á síðu 8