Fréttablaðið - 30.10.2007, Blaðsíða 18

Fréttablaðið - 30.10.2007, Blaðsíða 18
greinar@frettabladid.is Ígreinargerð frumvarps til laga um sölu áfengis og tóbaks stendur „Erfitt er að finna rök fyrir tilvist Áfengis- og tóbaks- verslunar ríkisins en aftur á móti eru fjöl- mörg rök gegn henni“. Flutningsmenn vilja afnema ríkiseinkasölu á áfengi og í greinargerð má lesa að þeir vilji einnig lækka áfengisgjald verulega. Niðurstað- an er fljúgandi gott aðgengi að ódýru víni. Flestallir aðrir en flutningsmenn vita hvað gerist ef ódýr áfengur bjór og ódýrt vín verður selt í matvöruverslunum. Viðamiklar rannsóknir í félags- og heilbrigðisvísindum hafa vitnað um það í áratugi: fleiri munu misnota áfengi, fleiri munu byrja ungir að drekka, fleiri munu aka drukknir, fleiri munu leggjast inn á sjúkrahús og meðferðarstofnanir, fleiri missa stjórn á lífi sínu og fleiri beita ofbeldi gagnvart ástvinum sínum, vinum og ókunnugum. Vandasamt er að koma auga á umhyggju gagnvart almenningi í greinargerð með frum- varpinu. Því þar ber hæst vilji til að fylgja kenningunni um að ríkið eigi ekki að standa í verslunarrekstri, umhyggja gagnvart verslunar- miðstöðvum og áhyggjur af kostnaði. Í greinargerð flutningsmanna er engin tilraun gerð til að greina íslenska vínmenningu heldur er „framandi“ vínmenning annarra þjóða einfölduð og yfirfærð. Í matvöruverslunum sitja nú aðallega börn við afgreiðslukassana en í greinargerðinni stendur að enginn megi afgreiða áfengi nema tvítugir og eldri. Hátt áfengisgjald veldur flutningsmönn- um áhyggjum af heimabruggi og mögu- leikanum á að einhver gæti veikst þegar þess er neytt. Greina má áhyggjur flutnings- manna af því að erlendir ferðamenn þurfi að greiða mikið fyrir vínglas. Og hvers vegna aðeins léttvín og bjór? Auðvit- að ættu flutningsmenn að fylgja bjargfastri sannfæringu sinni alla leið og flytja annað frumvarp um algjört afnám ríkiseinkasölu á áfengi óháð styrkleika. Hvers vegna leggja flutningsmenn til að ÁTVR hafi einkaleyfi til smásölu áfengis sem í er meira en 22% af vínanda þegar þeir vilja ekki að ríkið standi í verslunarrekstri? Trúum ekki þeim sem trúa ekki sjálfum sér og treystum ekki á þá sem falla á eigin prófi. Höfundur er rithöfundur. Dagar víns og rósa Ef börn undir þriggja ára aldri eru látin vera á dagheimilum alla virka daga getur það haft áhrif á geðheilsu þeirra þegar fram líða stundir. Þau gætu orðið árásargjörn, þunglynd og átt erfitt með að mynda tilfinninga- tengsl. Rannsóknir sýna ótvírætt að fyrstu tvö árin þroskast heilastarfsemin best með því að barnið sé í umsjá einnar mann- eskju. Geti annað hvort foreldrið ekki komið því við að annast það, er best að fá náinn ættingja sem er treystandi til að annast barnið eða ráða til þess hæfa barn- fóstru. En fyrsta árið ætti það skilyrðislaust að vera í umsjá foreldris. Þetta er inntakið í bókinni Raising Babies – Should under 3s go to Nursery? sem kom út í Bretlandi snemma á síðasta ári. Höfundur bókarinnar er sálfræð- ingur að nafni Steve Biddulph sem hefur stundað rannsóknir á uppeldi og atferli ungra barna í þrjá áratugi og skrifað um það bækur sem selst hafa í milljónum eintaka í Bretlandi. Biddulph var á árum áður mikill hvatamaður þess að foreldrar hefðu aðgang að góðum dagheimilum og lagði sitt af mörkum til uppbyggingar þeirra. Boðskapur bókarinnar gengur því þvert á fyrri kenning- ar hans. Steve Biddulph stundaði í fimm ár rannsóknir á börnum sem dvöldu daglangt í umsjá fóstra á dagheimilum og komst að framangreindri niðurstöðu. Hann hikaði lengi við að greina frá henni. Vissi að henni yrði ekki fagnað í nútíma samfélagi. En þegar rannsóknir hans staðfestu æ betur fyrri niður- stöðu, sem og niðurstöður kollega hans í Bretlandi og Bandaríkjun- um, ákvað hann að skrifa þessa bók og kynna efni hennar. Hann segir meðal annars að vist barna á dagvistarheimilum sé svo vel markaðssett að foreldrar séu farnir að trúa því að þeir séu ekki eins góðir uppalendur og fagfólkið á þessum heimilum. Einnig sé svo komið í lífsgæðakapphlaupinu að fólk hafi ekki lengur efni á að annast sín eigin börn. Bókin lýsir skoðunum og reynslu sálfræðingsins Steve Biddulph og sjálfsagt að taka henni með fyrirvara eins og öðru, en það má líka velta fyrir sér innihaldi hennar og ræða það. Öll börn sem eru að vaxa úr grasi í mínu umhverfi hafa verið á dagheimilum eða hjá dagmæðr- um og síðan í leikskólum. Allt eru þetta sjálfstæðir, heilbrigðir og dugmiklir krakkar þó að þessi tilhögun eigi augljóslega betur við sum börn en önnur. Það er hins vegar undantekning ef það er boðið upp á annað. Áður fyrr voru vissir fordómar gagnvart mæðrum sem unnu utan heimilis. Síðan var skipt um fordóma og nú beinast þeir gjarnan að þeim sem kjósa að vinna heima hjá sér. Á sínum tíma var reifuð sú hugmynd hjá Reykjavíkurborg að foreldri sem kysi fremur að sjá um barn sitt sjálft en senda það á dagheimili fyrstu árin fengi greidda þá upphæð sem hið opinbera greiðir með hverju barni í dagvist, sem gat munað um ef börnin voru tvö eða þrjú. Þá stóð upp áhrifakona í stjórn- málum og sagði með þjósti að það kæmi ekki til greina að trúa misvitrum foreldrum fyrir slíku fyrirkomulagi. Og þar við sat. Í íslensku samfélagi þar sem menn tjá sig um hvað sem er og opna sig um viðkvæmustu mál í fjölmiðlum eru samt alltaf einhver mál sem menn veigra sér við að ræða. Þetta er eitt af þeim. Sé því einhvers staðar hreyft, einkum í hópi ungra foreldra, að það kunni að eiga misvel við börn að vera á dagheim- ilum, eða að þau séu þar lengur á daginn en æskilegt verður að telja, getur lagst slík þögn yfir herberg- ið að tíminn nemur staðar. Þetta er högg undir beltisstað. Þetta er árás á frelsi og jafnrétti kvenna. Þetta er atlaga að samvisku ungra foreldra, tilraun til að koma inn hjá þeim samviskubiti. Þekkt fjölmiðlakona var í viðtali fyrir skömmu og ein spurningin hafði aðdraganda sem var eitthvað á þessa leið: „Þú hefur sagt opinberlega að börn nytu ekki forgangs á Íslandi og ég hef heyrt í mörgum sem skilja þetta svo að þú sért ekki jafnréttissinni og viljir konurnar inn á heimilin aftur.“ Þetta eru athyglisverð við- brögð. Ég tel að íslenskir foreldrar hugsi almennt vel um börn sín, njóti samvista við þau, og tali meira við þau en kannski var gert áður þegar samvera var sjálfsögð alla daga. En það kemur mér verulega á óvart ef einhver er þeirrar skoðunar að börn njóti forgangs hér á landi. Börn og dagheimili H vernig skyldi standa á því að matvöruverð er tölu- vert lægra í Færeyjum en á Íslandi? Umfang fær- eyska matvörumarkaðarins er aðeins lítið brot af þeim íslenska og samkeppni milli matvöruverslana umtalsvert minni. Engu að síður kostar til dæmis eitt kíló af ungnautahakki 234 prósentum meira út úr íslenskri matvörubúð en færeyskri, eins og kom fram í Fréttablaðinu á dögunum. Svarið við þessu er einfalt. Færeyingar eru svo ljónheppnir að þar er hverfandi innlendur landbúnaður. Fyrir vikið geta þeir keypt landbúnaðarvörur þar sem þeim sýnist og flutt inn án þess að á þær leggist himinháir verndartollar. Þeir sem hafa ferðast um Færeyjar vita að þær standa vel undir nafni. Sauðfé er uppi um allar hlíðar í eyjunum átján, þar sem aldrei er lengra en fimm kílómetrar til hafs. En þrátt fyrir öfluga sauðfjárrækt annar heimaframleiðslan aðeins um fjöru- tíu prósentum af eftirspurninni. Restin af því lambakjöti sem rennur ofan í frændur okkar kemur héðan frá Íslandi og svo öllu lengra að, alla leið frá Nýja-Sjálandi. Af nautakjöti framleiða Færeyingar takmarkað og lítið eða ekkert af eggjum og kjúklinga- og svínakjöti. Nóg er þó úrval af öllum þessum vörum í færeyskum búðum og veitingahúsum. Sá sem hér skrifar snæddi til að mynda unaðslega nýsjálenska nautasteik á steikhúsinu Rio Bravo í Þórshöfn fyrr í þessum mánuði og greiddi fyrir verð sem fá íslensk veitingahús í sama gæðaflokki gætu boðið upp á. Og Færeyingar láta sér ekki duga að flytja inn nautakjöt frá Nýja-Sjálandi heldur flytja það líka frá Þýskalandi og jafnvel Brasilíu. Hefur það kjöt hvorki komið niður á heilsu né buddu neytenda. Ástandið í þessum efnum er sem sagt gjörólíkt í Færeyjum og á Íslandi. Hérlendis er rekinn margfalt umfangsmeiri land- búnaður og stjórnvöld hafa kosið að slá öflugri skjaldborg um innlenda framleiðslu á kjöti, mjólkurafurðum og eggjum. Tollar og skattar eru með þeim hætti að innflutningur á þessum vöru- flokkum er ekki raunhæfur og samkeppni við erlenda fram- leiðslu því útilokuð. En það er ekki nóg með að hér sé óyfirstíganlegur múr verndartolla, heldur eru Íslendingar líka heimsmeistarar í landbúnaðarstyrkjum, eins og kemur fram í nýrri í skýrslu Efna- hags- og framfarastofnunar (OECD). Heildarstuðningur okkar skattborgaranna við íslenskan landbúnað nemur um 62 pró- sentum af afurðaverðmætinu. Það er um það bil tvöfalt hærra hlutfall en að meðaltali í OECD-ríkjunum. Og samt er verðlag á landbúnaðarvörum óvíða hærra en hér. Við borgum sem sagt mest til landbúnaðarins og greiðum svo líka hæsta verðið út úr búð fyrir vörur sem við erum búin að niðurgreiða. Þetta er óhætt að kalla hörmulegan samning fyrir hönd heimilanna í landinu. Mesta neytendamál okkar tíma er að semja um þessi mál frá grunni og fella niður innflutningshöft. Fyrr mun verð á matvöru ekki lækka sem neinu nemur. Lukkunnar pamfílar
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.