Fréttablaðið - 30.10.2007, Blaðsíða 44

Þjóð verður til er titill grunnsýn-
ingar Þjóðminjasafnsins. Á sýn-
ingunni er saga Íslendinga rakin
frá landnámi til dagsins í dag og
er fornminjum og textum beitt til
þess að setja söguna fram á línu-
legan hátt.
Lengi má þó velta fyrir sér hugmyndinni
um þjóð. Sverrir Jakobsson sagnfræðingur
er einn af þeim sem það hafa gert og býðst
gestum Þjóðminjasafnsins að ganga með
honum um grunnsýninguna í dag kl. 12.05
og hlýða á umfjöllun hans um þjóðarhug-
myndina og stöðu hennar á ólíkum tímum.
„Útgangspunkturinn í vangaveltum
mínum er þessi grunnsýning og sú þjóðar-
hugmynd sem sett er fram í henni. Að mínu
mati er fullmikil samfella í framsetningu á þjóðar-
hugtakinu í sýningum sem þessari. Mig langar sér-
staklega til að fjalla um hvort sú hugmynd sem við
höfum í dag um fyrirbærið þjóð sé í einhverju sam-
ræmi við hugsun fyrri tíma um þetta sama fyrir-
bæri.“
Sýningin reynir að brjótast undan hefð-
bundinni söguskoðun með því að skipta
sögu þjóðarinnar jafnt niður í sjö tímabil.
Þessi aðferð verður til þess að tímabilin
hljóta jafnari umfjöllun en ella og er þannig
sneitt hjá því að umbrotatímar og áhrif
þeirra á þjóðina hljóti mesta athygli. En
betur má ef duga skal og ætlar Sverrir að
bjóða gestum Þjóðminjasafnsins gagnrýnið
sjónarhorn á þjóðarhugmyndina sem birt-
ist í sýningunni.
„Þjóðminjasafnið er náttúrlega stofnað í
kringum þjóðarhugtakið. En í erindi mínu
bendi ég á að þetta hugtak er í raun frekar
nýtt og verður til samhliða fyrirbærum
eins og lýðræði og fjölmiðlum sem hafa
ekki verið hluti af lífinu hér á landi nema í
hlutfallslega stuttan tíma. Íslenska þjóðin
eins og hún er í dag virðist vera rökrétt
niðurstaða þeirrar þróunar sem sett er
fram á þessari sýningu, en svo er ekki endilega,“ segir
Sverrir.
Hver sá sem hefur áhuga á sögu lands og þjóðar má
til með að nýta hádegið í dag og fylgja Sverri um Þjóð-
minjasafnið og velta fyrir sér þróun þjóðarhugmyndar-
innar.
Það er sannarlega ekki á hverjum
degi sem fólki býðst að fara frítt í
bíó, en í dag og á fimmtudag getur
fólk fengið að berja íslenskar stutt-
myndir augum í Regnboganum á
Hverfisgötu sér að kostnaðar-
lausu.
Dagskráin báða dagana saman-
stendur af þremur stuttmyndum
sem eiga það sameiginlegt að vera
tilnefndar til Edduverðlaunanna í
ár. Um er að ræða íslenskar stutt-
myndir sem sýndar voru á Alþjóð-
legu kvikmyndahátíðinni í Reykja-
vík og hafa einnig verið sýndar á
kvikmyndahátíðum víðs vegar um
heiminn. Myndirnar hafa allar
hlotið frábærar viðtökur hvert sem
þær fara.
Fyrsta ber að nefna mynd leik-
stjórans Gríms Hákonarsonar,
Bræðrabylta. Hún fjallar um sam-
kynhneigða bændur í afskekktri
sveit sem fá útrás fyrir forboðna
ást sína með ástundun íslenskrar
glímu.
Önnur myndin sem sýnd verður
ber nafnið Skröltormar og er í leik-
stjórn Hafsteins G. Sigurðssonar.
Myndin fjallar um bílasalann
Anton sem lætur draum sinn um að
eignast kúrekastígvél rætast með
ófyrirsjáanlegum afleiðingum.
Þriðja myndin sem sýnd verður
heitir Anna og er leikstjóri hennar
Helena Stefánsdóttir. Í myndinni
kynnumst við Önnu sem ætlar að
bjóða Adam nágranna sínum í kaffi
en uppgötvar sér til mikillar skelf-
ingar að hún á engan sykur.
Áhugafólk um íslenskar kvik-
myndir ætti ekki að láta þetta tæki-
færi framhjá sér fara. Sýningarnar
hefjast kl. 18 báða dagana.
Ókeypis á stuttmyndir
Fyrir helgi kom hingað leikflokkur
frá umdeildu og frægu leikhúsi í
Berlín, Volksbühne, sem flutti í tví-
gang leikverkið Endstation Amer-
ika sem byggist að mestu á kunnu
leikverki eftir Tennessee Williams,
A Streetcar Named Desire. Leik-
stjórinn Frank Castorf er þjóð-
frægur maður í þýsku leikhúslífi.
Það er snobbað mikið fyrir þýskum
leikstjórum og hefur sú aðdáun
læðst hingað með þeim sem sækja
þýskar leiksýningar af fínni sort-
inni. Í Þýskalandi er leikhús lag-
skipt. Castorf er hluti af elítunni
þótt hann hafi í upphafi sótt áhorf-
endur sína til yngra fólks.
Endstation Amerika er orðin sex
ára gömul og er safngripur. Hún er
fræg og fer víða sem dæmi um stíl
Castorfs: brot á uppbyggingu, rof
af ýmsu tagi, skrumskælingar, leik
á móti ætlun höfundar, breytta
atriðaröð, nýjar forsendur með inn-
skotum. Hann víkur harkalega frá
naturalískum stíl og fullyrðir að
hending ráði niðurröðun, sem er
eins og hvert annað skrök: í þessari
gerð fylgdi hann framvindu eins og
hún er í orginalnum en höfundar-
réttur er honum ekki helgur. Slíkt
háttalag kallar á athygli og deilur
þótt síendurtekin brot hans hafi í
seinni tíð reynst þreytandi til
lengdar.
Okkur sem sáum þessa tilraun í
vikunni fannst þetta um margt
hressandi: notkun á sjónvarpi var
ekki nýstárleg en skemmtilega
notuð. Tónlist var kunnugleg enda
þótt flest sem þar heyrðist væri
harla gamalt: manni heyrðist
Castorf vera dálítið stökk í tónlist
frá þeim árum þegar hann var
ungur og hafði hár.
Leikstíllinn var eins og maður
hefur séð í þýskum sýningum:
áherslur skýrar, markmið mótuð og
engin vöf eða töf, þessi tegund af
þýsku leikhúsi stendur enda á forn-
um merg þar sem greining texta og
skýrleiki er í hávegum hafður.
Þetta er intellektual leikhús, jafn-
vel þegar það er í andófi. Svo hér
var nekt, hávaði, tónlist, skopstæl-
ing í bland við uppáklædda alvöru.
Á þessum vetri ætlar Guðjón
Pedersen að ljúka ferli sínum í
Borgarleikhúsinu með minnst
tveimur þýskum heimsóknum:
þegar hann tók við spurði ég mann
honum eldri hvort honum litist ekki
vel á? „Nei, það fyllist allt af ein-
hverjum þýskum tangósýningum,“
sagði sá. Í DV í gær vék Jón Viðar
Jónsson að ferli Pedersen í húsinu í
Sogamýri og andaði heldur köldu
til leikhússtjórans. Mér finnst fínt
að fá hingað erlenda leikflokka, það
er þessum fáu sem nenna að sækj-
ast eftir erlendum gestasýningum
gleðigjafi að sjá önnur tök en hér
tíðkast.
Endstation vekur margar spurn-
ingar: um leyfi til endurvinnslu, um
tilgang hennar, um réttmæti þess
að enduryrkja verk eins og lengi
tíðkaðist í leikhúsi vesturálfu, um
stílfærslu í beitingu ljósa, leikmáta,
um tónlistarnotkun í sýningum,
gagnrýnisleysi á hið aðflutta og
heimóttarhátt. Allt þetta verður
þeim að umtalsefni sem sáu þessa
gestasýningu. Á seinni sýningunni
var verkinu forkunnar vel tekið af
hálfum sal og þriggja tíma sýning
án hlés hafði liðið á örskotsstund.
Volksbühne-hópurinn var því kær-
kominn gestur og sýningin verður
ugglaust flestum sem sáu minnis-
stæð.
Endastöðin á ferðinni
Au
ka
bú
na
ðu
r á
m
yn
d:
Ál
fe
lg
ur
og
þo
ku
ljó
s
1.729.000
XR
PEUGEOT
Umboðsaðilar: