Fréttablaðið - 09.11.2007, Qupperneq 74

New York-rappkóngurinn
Jay-Z er ekki lengi að skella
í eitt stykki plötu þegar
andinn kemur yfir hann.
Hann fór á forsýningu
kvikmyndarinnar Ameri-
can Gangster í september
síðastliðnum, varð fyrir
uppljómun og samdi heila
plötu sem kemur í verslanir
eftir helgina. Trausti Júlíus-
son hlustaði á gripinn.
Snemma í september fór Jay-Z á
sérstaka forsýningu á nýjustu
mynd Ridleys Scott, American
Gangster. Myndin, sem hefur
fengið góðar viðtökur, rekur sögu
eiturlyfjabarónsins Franks Lucas í
Harlem á áttunda áratugnum. Það
er Denzel Washington sem leikur
Frank, en meðal annarra leikara
eru Russell Crowe, Common og
RZA úr Wu-Tang Clan. Jay-Z var
sjálfur umsvifamikill eiturlyfja-
sali í Brooklyn áður en hann sneri
sér að hip-hoppinu og hann varð
fyrir svo sterkri upplifun á sýn-
ingunni að hann var farinn að
semja rímur fyrir nýja plötu á leið-
inni út af myndinni. Tæpum tveim-
ur mánuðum síðar var platan tilbú-
in, en hún hefur sama titil og
myndin, American Gangster, og er
þemaplata byggð á reynslu rapp-
arans sjálfs og efni myndarinnar.
Platan er samt ekki bara glans-
mynd af lífi eiturlyfjasalans,
heldur tekur hún líka fyrir afleið-
ingarnar sem lífsstíll hans hefur í
för með sér.
Jay-Z pantaði hljóðver og hófst
handa af miklum krafti. Hann lét
myndina rúlla stöðugt á stórum
plasmaskjá í hljóðverinu á meðan
hann tók plötuna upp. Hann hafði
samband við Diddy, sem hafði
verið að stinga upp á því við hann
að þeir ynnu saman að plötu. Diddy
átti eitthvað af töktum í handrað-
anum sem upptökuteymið hans
The Hitmen hafði unnið upp úr
sálartónlist frá 8. áratugnum. Það
varð úr að The Hitmen pródúser-
uðu helming laganna á American
Gangster. Margir taktanna minna
á tónlistina úr blaxploitation-
myndum áttunda áratugarins,
blástur og þykkir orgelhljómar
eru t.d. áberandi. Allir eru boðnir
og búnir þegar kóngurinn kallar
og meðal annarra sem eiga lög á
plötunni má nefna Jermaine Dupri,
Just Blaze og The Neptunes. Gesta-
innkomur eiga svo Lil‘ Wayne,
Pharrell, Beanie Sigel og Nas.
American Gangster er tíunda plata
Jay-Z en sú fyrsta, Reasonable
Doubt, kom út fyrir ellefu árum.
Pöturnar hans eru ekki allar jafn
góðar. Sú síðasta, Kingdom Come,
var t.d. ekki mjög sterk. Flæðið og
orðaleiknin er samt slík að það er
alltaf gaman að því að hlusta á
hann rappa. Nýja platan hefur
sterkan heildarsvip og hún fer
auðveldlega í hóp bestu rappplatna
ársins. Jay-Z er sjálfur í skýjunum
með hana. Hann segir að markmiðið
hafi verið að búa til plötu sem
hægt væri að spila sem eitt verk.
Og það tókst. Hann er þeirrar
skoðunar að American Gangster
fari í hóp hans allra bestu platna
með Reasonable Doubt og The
Blueprint.
Eftir nokkrar vikur verður frumsýnd hér á landi myndin I‘m Not
There sem fjallar um ævi Bob Dylan en lögin úr myndinni voru að
koma út á tveimur spikfeitum diskum. Þar fá
margir af best þekktu grasrótartónlistar-
mönnum samtímans að spreyta sig á lögum
Dylans, allt frá hans þekktustu stefjum yfir í
lög sem aðeins hafa heyrst áður í einhvers
konar sjóræningaútgáfum.
Fyrir plötuna var einnig sérstaklega sett
saman hljómsveitin The Million Dollar Bashes
sem ekki ómerkari spámenn skipa en til
dæmis Lee Ranaldo og Steve Shelley úr Sonic
Youth, Wilco-gítarleikarinn Nels Cline, Tom
Verlaine, aðalhöfuð Television, og Tony Garnier, bassaleikari Dylans.
Spilar sveitin undir í alls fimm lögum, meðal annars með Stephen
Malkmus í tveimur lögum og Karen O úr Yeah Yeah Yeahs í Highway
61 Revisited. Calexico spilar einnig undir í fimm lögum og stendur sig
best með Jim James úr My Morning Jacket, Iron & Wine og Charlotte
Gainsbourg. Framlög The Black Keys, Mason Jennings (Þá The
Lonesome Death of Hattie Carroll, þar sem útgáfa hans af The Times
They Are A-Changin‘ er frekar vond), Mira Boillotte úr White Magic,
Yo La Tengo (sérstaklega Fourth Time Around), Sufjan Stevens og Jeff
Tweedy finnst mér þó skara fram úr.
Auðvitað fá gamlir jálkar einnig að láta ljós sitt skína og þar ber
hæst veiklulega en sjarmerandi útgáfu Roger McGuinn úr The Byrds
af One More Cup of Coffee, Tombstone Blues með Woodstock-hetjunni
Richie Havens og Just Like Tom Thumb’s Blues í flutningi Ramblin‘
Jack Elliott. Lögin sem Willie Mason og Los Lobos flytja hefðu hins
vegar alveg mátt missa sín.
Hápunktur plötunnar er hins vegar lokalag hennar, titillagið sjálft í
flutning Bob Dylan (lagið er heldur ekki amalegt með Sonic Youth) en
lagið er líklega þekktasta lag Dylans sem ekki hefur komið út áður.
Þetta er því í fyrsta skipti sem lagið kemur formlega út. Og lagið
klikkar ekki, er í raun jafn æðislegt og útgáfa Eddie Vedder af All
Along the Watchtower er óspennandi.
Grasrótin japlar á Dylan
Tónlistarkonan Elíza Geirsdóttir
heldur tónleika í London á mánu-
dag í tilefni af útgáfu fyrstu sóló-
plötu sinnar, Empire Fall, sem
kom út í Bretlandi á dögunum.
Elíza gefur út plötuna undir
sínu eigin útgáfumerki, Lava-
land, í samstarfi við Imprint og
Cargo Records í Bretlandi sem
eru með öflugustu sjálfstæðu
dreifingaraðilum í Evrópu.
Einnig er Empire Fall komin út í
stafrænu formi í gegnum State51
og fæst platan í öllum helstu net-
verslunum heims, þar á meðal
Itunes.
Elíza kemur fram á The
Heavenly Social sem er þekktur
tónleikastaður í miðborg Lund-
úna. Hann er rekin af Heavenly
Records sem er hluti af útgáfu-
risanum EMI en menn þaðan
buðu Elízu sérstaklega að koma
og halda útgáfutónleika á staðn-
um eftir að hafa heyrt nýju plöt-
una.
Empire Fall hefur fengið lof-
samlega dóma í Bretlandi og er
stefnt á frekara tónleikahald þar
og víðar í Evrópu í byrjun nýs
árs þegar fyrsta tvöfalda smá-
skífa plötunnar kemur út.
Elíza til London
Jimmy Page, gítarleikari Led Zeppelin, seg-
ist hafa dottið um stein í garðinum sínum
þegar hann braut litla fingur vinstri handar á
dögunum. Fyrir vikið þurfti að fresta endur-
komutónleikum sveitarinnar um tvær vikur,
eða til 10. desember.
„Ég lenti ekki bara á hendinni heldur á
öðrum líkamspörtum líka. En auðvitað þurfti
höndin að fara verst út úr þessu,“ sagði Page
á verðlaunahátíð í London. Bætti hann því
við að hefði þetta komið fyrir hægri höndina
hefði hann líklega komist upp með það og þá
hefði ekki þurft að fresta tónleikunum. „Þetta
var það síðasta sem ég hefði viljað að kæmi
fyrir nokkurn mann, hvað þá sjálfan mig.
Það eina sem ég get gert er að biðja aðdáend-
ur mína og alla sem hafa orðið fyrir óþæg-
indum út af þessu afsökunar.“
Vegna ósættis meðal eftirlifandi meðlima
Zeppelin um árin óttuðust margir að sveitin
kæmi aldrei aftur saman. Page segir alla
góða vini núna og móralinn í sveitinni vera
góðan. „Það erfiðasta fyrir okkur eftir öll
þessi ár var að hittast allir í sama herbergi.
Eftir það gengu hlutirnir frábærlega og
krafturinn í tónlistinni tók völdin.“
Page grínaðist einnig með að ef hann hefði
ekki lent í slysinu væri Zeppelin örugglega
tilbúin með tvær plötur nú þegar.
Hrasaði um stein