Fréttablaðið - 08.01.2008, Síða 37

Fréttablaðið - 08.01.2008, Síða 37
ÞRIÐJUDAGUR 8. janúar 2008 21 Hvaðan fékk Egill skáldskapar- gáfu sína og hvar lærði hann gald- ur? Svarið er að finna í nýju verki sem frumsýnt var á Landnáms- setrinu í Borgarnesi um helgina. Þetta er fyrsta leikrit Brynhildar Guðjónsdóttur sem jafnframt fer með öll hlutverk þess. Verkið fjallar um líf írskra þræla á Íslandi og þeirra hlutverk í íslenskri menningu og bókmennt- um. Brák er írsk ambátt sem falið er að ala upp Egil Skallagrímsson sem síðar verður eitt mesta skáld Íslendinga á víkingaöld. Faðir hans og afi voru báðir var- úlfar og Agli kippti í kynið, þannig að ekki var nú auðvelt að ala upp slíkan mann en það gerði Brák fyrst og fremst með því að kenna honum írska ljóðlist, sem nýttist honum síðar á öllum alvarlegustu stundum lífsins. Hér er um heilsteypt verk að ræða og að baki liggur gífurleg rannsóknarvinna í leitinni að írsku áhrifunum sem eru mikil með hlið- sjón af því sem íslensk erfðagrein- ing hefur staðfest að keltneskar konur voru 63% allra landnáms- kvenna. Hverjar voru svo þessar þrælakonur og hvað hugsuðu þær? Því svarar Brynhildur í frumraun sinni í þessu tímamótaverki, Brák. Ofurhetja Brynhildur heillar áhorfendur upp úr skónum með látbragði, leikni og meistaralegum hljóðum. Hún leggur af stað í hina miklu för frá Noregi til Íslands en fer fyrst létt með að brytja niður 50 manns á þremur skipum og lágu líkin út um allt í fantagóðri mynd sem henni tekst að bregða upp í byrjun. Brynhildur velur svipað form og Benedikt Erlingsson fylgdi í sinni uppfærslu af Mr. Skalla- grímsson. Formið og umgjörðin er það sem tengir og minnir sýning- arnar hvora á aðra − allt annað er gerólíkt, enda annað sjónarhorn og annað markmið. Brynhildur á einstaklega létt með að smeygja sér í og úr gerv- um og var hrein unun að hlusta á hana tala ýkta írsku þegar hún var að lýsa því fólki sem óttaðist hinn norræna drekaskríl sem mætti til þess að ræna fólki. Það sem henni tekst í þessu tveggja tíma leik- verki, ferðalagi um bernsku Egils Skallagrímssonar, fyrir utan að glæða Þorgerði Brák lífi, er að stökkva inn í gervi flestra sem á vegi hennar verða og það með hvaða látbragði og tungumáli sem er. Brynhildur er pólýglott, það er margtyngd. Hún hefur svo gott eyra og frábæran framburð að það er engu líkara en að nýtt tungumál sé bara eins og að læra nýtt lag. Þetta hlýtur að vera í fyrsta sinn í íslensku leiklistarsögunni að töluð er gelíska hér á sviði? Það mál sem líklega var samskiptamál mæðra og barna hér í öndverðu. Það sem við fáum út úr þessari sýningu er líka nýtt lag, nýtt lag sem er þó svo gamalt. Vísa eða ballaða sem Brák syngur fyrir Egil en var í raun írsk og að því er fram kom í verkinu þegar sungin 400 árum fyrir land- nám Íslands. Í lífi hverrar hetju er alltaf örlagavaldur. Egill Skallagrímsson er hetja fornsagnanna, að vísu svo- lítið ofbeldishneigður, svolítið ljót- ur og kannski ekki húsum hæfur eins og þar stendur, en engu að síður eitthvað sem landinn stærir sig af; hann er hetjan okkar. Hann kunni að yrkja þótt skrímsl væri af varúlfaættum og var ekkert að bíða eftir því að verða fullorðinn til þess að ná tökum á listinni, hann var okkar Mozart, okkar undra- barn, okkar haldreipi í baráttunni við að búa okkur til rætur. Barn sem samkvæmt Brák vó 27 merk- ur við fæðingu, einstaklega höfuð- stór strákur, reyndar komið fram síðar að hann hefði verið með sjúk- dóm svipuðum þeim og hinn frægi fílamaður þjáðist af. Í Egilssögu eru aðeins ellefu línur um þessa merku konu. Egill ku hafa verið óalandi og óferjandi. Hinni fjölvitru fóstru tókst að ná til hans betur en öðrum og hugsan- lega var það hennar verk að hann varð skáld. Brynhildur nýtir sér dægurmál og hreyfimynstur samtímans eins og þegar hún sat og snyrti tánegl- urnar í líki Beru eða hökti um með göngugrind sem Gunnhildur gamla Noregsdrottning eða kom Skalla- grími fyrir í lazyboy allt með stór- kostlegu látbragði sem minnti helst á dóttur Chaplins á Listahátíð um árið. Lýsingin var einkar hugljúf. Það er ekki auðvelt að breyta miklu í þessu leikrými þannig að allt ferðalagið er í gegnum leikinn, tóna og hljóð úr hennar eigin barka og lýsingu. Búningur ambáttarinn- ar var smart, gaf skírskotanir í margar áttir. Bæði tötrar og skrautklæði í senn og notkun lita meiri en við höfum átt að venjast í grámyglulegu kuflunum sem forn- mennirnir eru iðulega látnir birt- ast í. Ýmis leiktæknileg atriði minntu á klippingar úr kvikmynd- um eins og þegar hún í lokin fórn- ar sér, fórnar lífi sínu fyrir fóstur- son sinn, og birtist eins og í sama myndskeiði aftur og aftur. Hér hafa þau Atli Rafn unnið vel saman og líklega verða þau ansi mikið uppi í Borgarfirði næstu sumur því þessari fjölkunnugu fóstru eiga flestir eftir að vilja kynnast. Elísabet Brekkan Skáldmóðir dóttir Írlands LEIKLIST Brák Höfundur og leikari: Brynhildur Guð- jónsdóttir. Búningur: Þórunn María Jónsdóttir. Tónlist: Pétur Grétarsson. Leikmynd: Stígur Steinþórsson. Ljósahönnun: Jóhann Bjarni Pálma- son. Leikstjóri: Atli Rafn Sigurðarson ★★★★ Frábær sýning! BRYNHILDUR GUÐJÓNSDÓTTIR LEIKKONA SEM ÞORGERÐUR BRÁK Kennsla hefst 14. janúar Innritun og upplýsingar í síma 561 5620 frá kl. 12-17 www.schballett.is 11. janúar 19. janúar 25. janúar 45% 30%

x

Fréttablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.