Fréttablaðið - 13.03.2008, Qupperneq 76

40 13. mars 2008 FIMMTUDAGUR
menning@frettabladid.is
Kl. 17.15
Bókasafn Kópavogs hefur
undanfarið boðið upp á vikuleg
erindi um ástina og er nú komið
að því síðasta í bili. Óttar
Guðmundsson geðlæknir mætir til
leiks á bókasafnið í dag kl. 17.15
og fjallar um ástina og dauðann.
Gert er ráð fyrir að erindi Óttars
og umræður í kjölfar þess taki um
klukkustund. Aðgangur er ókeypis
og allir velkomnir.
Skynfæri manna eru víst fimm. Boð þeirra allra fara þó inn í sömu
símstöð. Þar eru móttökuskilyrði misgóð og iðulega lekur á milli rása.
Ótal rannsóknir sýna hvernig það sem berst inn um eitt skynfæri
hefur áhrif á annað. Tilraunir með THX-hljóðkerfi í kvikmyndahús-
um sýndu til dæmis að þegar sama mynd var sýnd hópi áhorfenda
fyrst með eldra hljóðkerfi og svo með því nýja, þótti þeim sem horfðu
myndgæðin snöggtum betri í seinna skiptið. Ekki er nóg með að
skynfærin hafi áhrif hvert á annað heldur ræður ástand heilans miklu
um hvaða blæ skynjunin fær. Maður sem þjáist af þunglyndi sér ekki
sömu litina og heilbrigður maður og maður í annarlegu ástandi ruglar
saman skynjun og hugarórum.
1) Oft er talað um hljómburð eins og eðlisfræðin sé eini mælikvarði
hans. En hljóðið er fyrir manneskjur. Salurinn er í raun á milli
eyrnanna á hlustendum.
2) Ímyndum okkur að gamni vísindalega útfærðan „bragðburð“,
rými þar sem bragð matarins á að njóta sín ótruflað. Er víst að við
nytum þess þar?
3) Jafnt innra sem ytra ástand allt ræður því hvernig við grípum
tónlistina: Skapið, eftirvænting, minni, þekking, félagsskapur,
stemning, hreyfing, lýsing, hljómur. Til dæmis mundi hljómburður
Háskólabíós batna talsvert með betri lýsingu. Grínlaust.
4) Því má segja að þótt hljómburður salar skipti máli sé best að
gleyma ekki hljómgrunninum, jarðveginum. Þetta veit rokkarinn:
Það skiptir hann miklu að sem flestir áheyrenda séu sannfærðir
áður en á tónleikana er komið. Síðan eru spurningar eins og „Eru
ekki allir í stuði?“ til að hreinsa loftið, stilla eyrun og bæta
móttökuskilyrðin.
5) Það er mikilvægt starf að hanna tónleikasali þar sem órafmögnuð
tónlist heyrist vel. Þeir eru hins vegar ekki nauðsynlegir allri
tónlist og ekki nægilegir sumri tónlist. Enginn salur er góður í
sjálfum sér, óháð innihaldinu: útsendingunni og móttökunni. Oft
hefur svo góður hljómgrunnur fyllilega bætt fyrir illa hljómandi
sal.
6) Hljómburður er lífsgæði hljóðsins. Það er hin lifandi umgjörð sem
býr hann til.
7) Kannski má skýra þetta með litlu dæmi: Á Rás 1 er þátturinn
Hlaupanótan. Hann er umgjörð þar sem forvitni, fordómaleysi,
opnar hlustir, næmi og glaðværð stjórnendanna smita hvern þann
sem heyrir. Enda er sama hvernig mér líkar sú tónlist sem þar er
leikin, alltaf skal ég heyra hana undravel. Jafnvel úr útvarps
garmi.
8) Og gríp hana jafnvel betur en stundum er á tónleikum við „bestu“
skilyrði.
Hugar- og hljómburður
SINNEP
Atli Ingólfsson
Eitt magnaðasta verk rómantíska tímans fyrir
kór og hljómsveit verður flutt á Páskatónleikum
Sinfóníuhljómsveitar Íslands í kvöld. Hér er um að
ræða Þýsku sálumessuna eftir Johannes Brahms.
Verkið er einstakt í sinni röð þar sem Brahms
notaði ekki hefðbundna sálumessutextann heldur
raðaði saman ritningarstöðum sem honum þóttu
til þess fallnir að gefa innblástur og huggun. „Þetta
er sálumessa fyrir þá sem eftir lifa,“ sagði Brahms
um verkið sem tryggði honum frægð um alla
Evrópu.
Sinfóníunni til halds og trausts á tónleikunum
eru Söngsveitin Fílharmónía og einsöngvararnir
Dorthee Jansen frá Þýskalandi og Terje Stensvold
frá Noregi.
Söngsveitin Fílharmónía hefur lengi verið í
fremstu röð íslenskra kóra og hefur frá upphafi
lagt áherslu á flutning viðamikilla sígildra kórverka
með hljómsveit, enda stofnuð með slík verkefni
í huga. Samstarf Sinfóníuhljómsveitarinnar og
Söngsveitarinnar nær aftur til upphafsára kórsins
og hefur gefið af sér fjölmarga eftirminnilega
tónleika. Stjórnandi Söngsveitarinnar Fílharmóníu
er Magnús Ragnarsson.
Auk sálumessunnar verður flutt hið magn-
aða verk Minnisvarði um Lidice eftir tékkneska
tónskáldið Bohuslav Martinu, sem hann samdi til
minningar um ódæðisverk nasista sem jöfnuðu
þorpið Lidice við jörðu, myrtu karlmenn og fluttu
konurnar í þrælabúðir, í hefndarskyni fyrir dráp
andspyrnumanna á Reynhard Heydrich.
Stjórnandi á tónleikunum er Johannes Fritzsch,
sem margir íslenskir tónlistarunnendur muna eftir
af mögnuðum tónleikum á síðasta starfsári þar
sem hann stjórnaði flutningi á 3. þætti Parsifal eftir
Wagner.
Tónleikarnir fara fram í Háskólabíói og hefjast kl.
19.30. - vþ
Sálumessa Brahms fyrir þá sem eftir lifa
JÓHANNES BRAHMS Sinfóníuhljómsveit Íslands flyt-
ur eitt af hans helstu verkum á tónleikum í kvöld.
Vert er að benda lesendum
á tvær athyglisverðar
leikhússýningar sem verða
sýndar í síðasta sinn nú um
helgina. Fyrst ber að nefna
leikritið Halla og Kári sem
sýnt hefur verið í Hafnar-
fjarðarleikhúsinu síðan í
janúar og fengið frábærar
viðtökur gagnrýnenda og
áhorfenda.
Halla og Kári er eftir Hávar Sig-
urjónsson og tekst á við íslenskan
samtíma á djarfan og hnyttinn
hátt. Leikstjóri verksins er Hilm-
ar Jónsson og leikarar í sýning-
unni eru María Pálsdóttir, Erling
Jóhannesson, Hjálmar Hjálmars-
son, Vigdís Hrefna Pálsdóttir og
Þorsteinn Bachmann. Tónlistina
samdi enginn annar en Benedikt
Hermann Hermannsson, betur
þekktur sem Benni Hemm Hemm.
Síðasta sýningin á Höllu og Kára
fer fram annað kvöld.
Aðeins eru tvær sýningar eftir
af Dans andi, sýningu Íslenska
dansflokksins í Borgarleikhúsinu.
Þær fara fram annað kvöld og á
sunnudagskvöld. Sýningin hefur,
ekki síður en Halla og Kári, fengið
frábærar viðtökur hjá bæði áhorf-
endum og gagnrýnendum.
Dans andi samanstendur af
tveimur mjög ólíkum verkum eftir
tvo áhugaverðustu danshöfunda
Norðurlanda, þá Jo Strömgren og
Alexander Ekman. Norski dans-
leikhússnillingurinn Strömgren
hefur aðlagað verk sitt, Kvart, að
þörfum Íslenska dansflokksins.
Merkir listamenn koma að upp-
setningunni; Steinunn Sigurðar-
dóttir, einn fremsti fatahönnuður
okkar Íslendinga, gerir búningana
við verkið og tónlistin er eftir
finnska tónskáldið Kimmo Pohjon-
en sem hefur einnig unnið með
Sigur Rós og Múm.
Svíinn Alexander Ekman frum-
samdi verk fyrir dansflokkinn en
Ekman er rísandi stjarna í hinum
evrópska dansheimi. Verkið, Enda-
stöð, er leikrænt, húmorískt og
létt og er tónlistin úr ýmsum
áttum.
Þeir sem vilja vera með á nótun-
um í menningarlífinu geta vart
látið það spyrjast út um sig að
hafa misst af þessum sýningum.
Því er vart seinna vænna en að
hafa samband við miðasölur Hafn-
arfjarðarleikhússins og Borgar-
leikhússins hið snarasta.
vigdis@frettabladid.is
Tvær sýningar renna sitt skeið
NORÐURLÖNDIN DANSA Úr sýningu Íslenska dansflokksins, Dans andi.
Sýning á verkum Auðar Vésteins-
dóttur myndlistarmanns verður
opnuð í Artóteki Borgarbókasafns
Reykjavíkur í Grófarhúsinu,
Tryggvagötu 15, á morgun kl. 17.
Auður lærði myndlist í Mynd-
lista- og handíðaskóla Íslands og
útskrifaðist frá textíldeild skólans
árið 1972. Námi í uppeldis- og
kennslufræðum lauk hún frá
Kennaraháskóla Íslands árið
1989.
Á sýningunni eru „collage“-verk
og textílverk ofin með hör, ull og
hrosshári. Myndefnið sækir Auður
einkum í náttúruna en litbrigði,
form og línuspil hafa verið aðal-
viðfangsefni hennar um árabil.
Myndirnar er unnar á óhlutbund-
inn hátt í vefstól.
Auður hefur unnið við myndlist
og rekið eigin vinnustofu frá því
hún lauk námi. Ásamt því hefur
hún kennt smíðar, myndlist og
vefnað, verið teiknari á verkfræði-
stofu, rekið gallerí og sýningarsali
ásamt öðrum, verið safnkennari
og upplýsingafulltrúi hjá Hafnar-
borg og sinnt nefndarstörfum
fyrir félög myndlistarmanna.
Auður er í Textílfélaginu, Sam-
bandi íslenskra myndlistarmanna
og Félagi íslenskra myndlistar-
kennara. Verk eftir Auði eru í eigu
ýmissa opinberra stofnanna auk
einstaklinga.
Sýningin stendur til 20. apríl.
- vþ
Hör, ull og hrosshár
TIL SÝNIS Í ARTÓTEKI Hluti af verki eftir
Auði Vésteinsdóttur.