Fréttablaðið - 15.03.2008, Blaðsíða 76

36 15. mars 2008 LAUGARDAGUR
D
avíð er meistaranemi í þró-
unarfræði í Háskólanum í
Lundi í Svíþjóð. Stór hluti af
náminu felst í vettvangs-
rannsókn og starfsþjálfun í
þróunarríki og fór hann til
Víetnam þar sem hann starfaði fyrir Alþjóða-
þróunarsjóð landbúnaðarins (International
fund for agricultural development) sem er
sjálfstæð stofnun en þó tengd Sameinuðu
þjóðunum með samstarfssamningum. „Til-
gangurinn var þríþættur,“ útskýrir Davíð. „Í
fyrsta lagi var okkur uppálagt að vera í starfs-
þjálfun svo við fengjum hagnýta reynslu, svo
að vinna verkefni fyrir skólann og í þriðja
lagi að gera okkar eigin rannsókn og byggja
lokaritgerðina á henni.“
Davíð fór til landsins í ágúst og dvaldi þar
til jóla en situr nú sveittur við skrif í Lundi
enda styttist óðum í skiladag.
Áhorfendur kringum Vesturlandabúana
Hann fór með nokkrum samnemendum og var
ferðinni fyrst heitið til höfuðborgarinnar
Hanoi en síðar var haldið á fáfarnari slóðir.
„Við fórum til héraðs sem heitir Tuyen Quang
í þeim tilgangi að fylgjast með og hjálpa til við
framkvæmd stöðukönnunar á áhrifum víð-
tæks þróunarverkefnis sem fjármagnað er af
sjóðnum og er beint að hinum allra fátækustu
íbúum héraðsins. Markmiðið er að hjálpa
þeim að hjálpa sér sjálfir við að auka fjöl-
breytni afkomuleiða og tekjuöflunar, svo sem
með míkrólánum, námskeiðahaldi í sjálfbærri
skógrækt, húsdýrahaldi og ræktun nýrra
plöntuafbrigða, starfsþjálfun og þar fram
eftir götunum. Sérstök áhersla var lögð á þátt-
töku kvenna og minnihluta þjóðernishópa.“
Seint verður sagt að Víetnamar séu einsleit
þjóð en um 27 þjóðernishópar búa í landinu og
talar hver þeirra sitt tungumál. Davíð átti
eftir að komast að því að þessir hópar eru
mismiklir um sig.
„Við fórum til dæmis í 300 manna þorp þar
sem Tuy-fólkið býr en þetta er eina þorpið í
öllu landinu þar sem fólk af þessu þjóðarbroti
býr. Eins komum við í þorp sem ber nafnið
Blómahæð, eða Deo Hoa eins og það heitir á
frummálinu, og ber nafn með rentu. Það þarf
ekki að spyrja að því að okkur var tekið með
kostum og kynjum hvar sem við komum.
Gestrisnin, hlýjan og jafnvel undrunin skein
úr svo að segja hverju andliti. Ef maður nam
staðar lengur en svona tvær mínútur á rölti
sínu í gegnum þorpin myndaðist undir eins
smá áhorfendaskari barna og fullorðinna sem
starði á okkur eins og naut á nývirki og fannst
greinilega mikið til koma að fá Vesturlanda-
búa í heimsókn. Ástæðan er sú að þau þorp
sem við heimsóttum, og í raun héraðið allt,
eru utan alfaraleiðar hvers kyns
ferðalanga.“
Það kom Davíð á óvart að á þess-
um framandi slóðum þar sem
fátæktin var mikil skyldi menntun-
arstig landsmanna vera mun hærra
en ætla mætti í fyrstu. „Þeir hafa úr
afar takmörkuðu að moða en grunn-
skólasókn er almennt nokkuð góð
og læsi er útbreitt. Um níutíu pró-
sent fullorðinna eru læs, sem er
nokkuð gott í fátæku landi. Menn
komu því ekkert að tómum kofan-
um hjá afskekktum bændum, sem
vissu vel hvað klukkan sló í þjóð-
málunum.“
Næstmesti hagvöxtur í heimi
Davíð segir að Víetnamar hafi virst
honum stoltir og bjartsýnir enda
má segja að nú blási nokkuð byr-
lega þó að vissulega sé fátæktin
mikil. „Það hefur verið rosalegur
uppgangur þarna. Hagvöxturinn
hefur verið um sjö til níu prósent
undanfarin ár og aðeins Kína getur
státað af betri árangri hvað það
varðar. Samfara þessu hefur mis-
skipting farið vaxandi en það er þó
stefna stjórnvalda að allir njóti góðs
af og alls ekki loku fyrir það skotið
að bændurnir sem ég sá í afskekkt-
ustu dölum eigi eftir að gera það.
Þarna er ég reyndar kominn að
spurningunni sem ég er að velta
fyrir mér í lokaritgerðinni; hvernig
gengur Víetnömum að nýta þennan
uppgang þannig að útkoman verði
sem best fyrir alla landsmenn.“
Siðfágaðir en skála óspart í hrís-
grjónavíni
Davíð spyr sig einnig hvort þessa
hagsæld megi þakka að í Víetnam
hafi tekist að tvinna saman því
besta úr kapítalisma og kommún-
isma en kommúnistaflokkur lands-
ins venti sínu kvæði í kross á níunda áratugn-
um og opnaði markaði landsins. Þó að
frelsisstraumar fari um landið er forræðis-
hyggjan þó aldrei langt undan. „Sjónvarps-
eign er útbreidd þó að fátæktin sé mikil og sá
ég jafnvel gervihnattadisk á híbýlum í
afskekktum þorpum,“ rifjar hann upp. „Hann
náði þó aðeins ríkissjónvarpinu þar sem helsti
dagsskrárliðurinn var fræðsluþáttur um
landsins gagn og nauðsynjar ætlaður bænd-
um og búaliði. En í öðru þorpi glumdi úr hátöl-
urum, sem komið var fyrir miðsvæðis, alla
daga milli 4 og 8 í eftirmiðdaginn
fræðsluboðskapur um allt frá heil-
brigðu líferni og uppeldisaðferð-
um til mikilvægis góðra siða, ætt-
jarðarástar og þess að yrkja
jörðina. Fólk er enda almennt vel
upplýst um þessa hluti, sem kemur
sér vel þegar gera þarf sem mest
úr takmörkuðum fjárráðum. En
þrátt fyrir einbeittan áróður um
góða siði var gjarnan skálað ótæpi-
lega í heimagerðu hrísgrjónavíni
með hádegismatnum og þurfti
maður að sigla milli skers og báru
ef maður ætlaði að koma einhverju
í verk seinni part dags án þess þó
að móðga nokkurn eða sýna van-
þakklæti, en gestrisni bláfátækra
bændanna á engan sinn líka.“
Lögreglan minnir bargesti á lokun
Þessa birtingarmynd frelsis og
forræðishyggju bar einnig að líta í
höfuðborginni Hanoi. „Til dæmis
þegar kemur að næturlífinu eða
réttara væri að segja kvöldlífinu
en það er múgur og margmenni á
götum borgarinnar frá klukkan sjö
til níu, þegar fer að kvíslast úr
mannskapnum. Þó mega barir vera
opnir til miðnættis. Skömmu fyrir
lokun kemur lögreglan hins vegar
akandi um framhjá öldurhúsunum
með blikkandi ljós og minnir menn
á að nú sé klukkan að verða tólf og
tími til kominn að fara að drífa sig
heim að lúlla. Ég sé það nú ekki
fyrir mér að þetta myndi virka á
Laugaveginum. Síðan eru til klúbb-
ar sem eru í eigu æðri manna og
eru opnir fram eftir nóttu. Tilvist
þeirra er eiginlega opinbert leynd-
armál, lögreglan veit af þessu en
lítur framhjá þessu. Þó gerir lög-
reglan rassíur þarna endrum og
eins svona til málamynda. Mér er
til dæmis minnisstætt þegar lög-
reglan tók til hendinni á einum stað sem var
með borð og stóla úti á götu í leyfisleysi. Lög-
reglan lét menn taka allt klabbið inn en þeir
svartklæddu voru ekki komnir fyrir horn
þegar allt saman var komið út aftur eins og
ekkert hefði í skorist. Svona gengur þetta
fyrir sig en veitingamenn borga lögreglunni
eitthvað fyrir að fá að hafa þetta tiltölulega
óáreittir, enda er hún jafnan sveigjanleg í
samningum þegar peningamenn eiga í hlut.“
Davíð segist sérstaklega sakna kaffisins í
Víetnam, sem sé með eindæmum gott og
kæmi sér vel nú þegar hann situr við skriftir
og er að ljúka við mastersnámið. „Að því
loknu ætla ég í doktorsnám í siðfræði en þó
undir miklum áhrifum frá þróunarfræðinni
enda af nógu að taka í þeim efnum,“ segir
Davíð.
➜ MANNLÍF
Efnahagur í ham í Víetnam
Víetnam er að mörgu leyti land andstæðna. Þar ægir saman mörgum þjóðernishópum, fátækt er mikil en á sama tíma er hag-
sæld er með mesta móti og svo virðist frelsi og forræðishyggja fara hönd í hönd. Davíð Sigurþórsson sagði Jóni Sigurði Eyjólfs-
syni frá veru sinni í landinu þar sem hann kannaði iðandi mannlíf borgarinnar og hag fólks í afskekktustu sveitum.
FÖGUR ER HLÍÐIN Davíð Sigurþórsson fór um fjallahéruð í Víetnam og var þar ótalmargt að sjá enda búa fjölmörg ólík þjóðarbrot á litlum svæðum. Gestrisni
bænda var slík að hann mátti passa sig að verða ekki of kenndur þegar boðið var uppá mat og drykk.
Á HRÍSGRJÓNAÖKRUNUM Þessar konur taka til
hendinni á hrísgrjónaökrunum og ekki veitir af að
bera hatta sem sæma starfinu.
AFSKEKKT ÞORP EÐA HVAÐ? Þó mörg þorpanna
væru afskekkt og fátækleg mátti þó sjá eitt og
annað í þeim sem bar vott um annað. Til dæmis
gervihnatta eins og sést á þaki eins hússins á þess-
ari mynd. Einnig vissu bændur vel hvað klukkan sló
þegar þjóðmálin báru á góma.
MYND/DAVÍÐ SIGURÞÓRSSON
En skömmu
fyrir lok-
un kemur
lögreglan
akandi um
framhjá öld-
urhúsunum
með blikk-
andi ljós
og minnir
menn á
að nú sé
klukkan að
verða tólf
og tími til
kominn að
fara að drífa
sig heim að
lúlla.