Fréttablaðið - 27.03.2008, Blaðsíða 16

16 27. mars 2008 FIMMTUDAGUR
nær og fjær
„ORÐRÉTT“
Bátanafnahefðin í Eyjum
breyttist mjög þegar ein-
okunartímabilinu lauk og
erlend áhrif urðu ríkjandi.
Á tímabilinu 1940-1950 voru
nöfnin mikið til úr goða-
fræði og Íslendingasögum.
Jóhanna Lilja Einarsdótt-
ir, BA-nemi í íslensku við
Háskóla Íslands, mun halda
fyrirlestur um bátanöfn í
Vestmannaeyjum um næstu
helgi hjá Nafnfræðifélag-
inu.
Í fyrirlestrinum mun Jóhanna
rekja forsögu útgerðar í Vest-
mannaeyjum á einokunartímabil-
inu fram undir 1970. „Í Konungs-
bók eru fyrstu heimildir um nöfn
báta en eyjarskeggjar voru með
litla útgerð á þessum tíma. Bátar
voru oftast nefndir kristilegum
nöfnum og mætti þar nefna Pétur
postula, Salómon, Ísak, Fortúnu og
Enok,“ segir Jóhanna. „Árið 1586
voru dönsk nöfn mikið til notuð á
bátana en þegar líða tók á tímabil-
ið voru nöfnin oft þýdd yfir á
íslensku.“
Hjátrú við nafngjöf
Á tímabilinu 1870-1909 voru
erlend áhrif ríkjandi. Það var trú
sjómannanna að ef bátur fiskaði
vel væri nafn hans gott. Bátsnafn-
ið Enok hélt sér út öll tímabilin
sem Jóhanna skoðar í fyrirlestrin-
um. „Síðasta tímabilið í úrtakinu
var 1940-1950 en þá fara bátar að
heita nöfnum úr goðafræði og
Íslendingasögum. Dæmi um þessi
nöfn væru Gissur hvíti, Þorgeir
goði, Baldur, Frigg og Freyja. Einn
báturinn var nefndur eftir Þuríði
formanni, sem fór aðeins ellefu
ára til sjós og fékk sérstakt leyfi
frá sýslumanninum á Stokkseyri
til að ganga í buxum. Bátur var
nefndur eftir henni og var líklega
frá Stokkseyri,“ segir Jóhanna.
Hún hefur ekki skoðað tímabilið
eftir 1950 en telur að goðanöfnin
séu nú að týna tölu. Hún tekur
fram að bátar nútímans séu oftast
nefndir mannanöfnum.
Fyrirlestur Jóhönnu verður
haldinn næstkomandi laugardag á
Neshaga 16 kl. 13.15. - áb
Nöfn aflaskipa talin góð nöfn
JÓHANNA VIÐ HÖFNINA Í VESTMANNAEYJUM Nöfn báta vöktu athygli Jóhönnu í íslenskunáminu við Háskóla Íslands
FRÉTTABLAÐIÐ/ÓSKAR FRIÐRIKSSON
Góður blaðamaður
„Ég ætla sjálfur að stýra því
hvenær persónulegar upplýs-
ingar um mig eru birtar.“
ÞÓRHALLUR GUNNARSSON, DAG-
SKRÁRSTJÓRI SJÓNVARPSINS, SEM
VILL EKKI AÐ LAUNIN HANS VERÐI
GERÐ OPINBER.
Fréttablaðið 26. mars
En hvað fær þjóðin?
„Um 300 milljónir nægja til
að borga fyrir pakkann í heild
sinni. Ríkið fær í rauninni
mikið fyrir afar lítið.“
ÁGÚST GUÐMUNDSSON, FORSETI
BANDALAGS LISTAMANNA, UM
LISTAMANNALAUN.
Morgunblaðið 26. mars
„Það er helst að frétta núna að ég ligg í
flensu,“ segir Bryndís Hlöðversdóttir, aðstoð-
arrektor Háskólans á Bifröst. „Þetta er nú
sem betur fer ekkert alvarlegt og mér skilst
að það séu margir í þessu.“
„Ég náði mér í þessa flensu þar sem ég
var á skíðum fyrir norðan um páskana og
kom með þetta í farteskinu heim.“ Bryndís
útskýrir þetta nánar og segir þau í fjölskyld-
unni hafa farið saman á skíði í Hlíðarfjalli
fyrir ofan Akureyri um páskana. Fjölskyld-
an var þar í góðu yfirlæti. „Þetta var alveg
æðislegt. Eins og það gerist best í útlöndum.
Þetta voru mjög fínir dagar sem við fengum,
skemmtilegt veður og gott færi.“
En Bryndís segir nóg um að vera á Bifröst
enda vorpróf í undirbúningi. „Svo eru vor-
verkin fram undan í skólanum.“ Nemendur
á Bifröst eru nú í upplestrarfríi fyrir próf sem
hefjast innan skamms. Hún segir nokkurn
vorhug kominn í nemendur og starfsfólk á
Bifröst. „Fylgir það ekki alltaf prófatímanum,
svolítill vorhugur?“
„Svo erum við alltaf með skóla á sumrin.
Eftir að prófum lýkur taka nemendur í
grunnnáminu sumarlotu sem er frá lokum
apríl og fram í lok júní. Meistaranemarnir
eru hins vegar að koma inn yfir hásumarið, í
júlí og fram í ágúst.“
Segir hún vinnuhelgar mikið nýttar af
þeim sem eru í meistaranámi. Nemendur í
fjarnámi nýta sér einnig vinnuhelgarnar og
mæta þá í skólann, meðal annars til hóp-
vinnuverkefna. „Þannig að það eru nánast
allir dagar ársins meira og minna nýttir.“
HVAÐ ER AÐ FRÉTTA? BRYNDÍS HLÖÐVERSDÓTTIR, AÐSTOÐARREKTOR HÁSKÓLANS Á BIFRÖST:
Prófatímanum fylgir alltaf vorhugur
FYRIRLESTRAR UM NÖFN
Nafnfræðifélagið er áhugamannafélag
sem stendur fyrir fundum þar sem
haldnir eru fyrirlestrar um ýmis nafn-
fræðileg efni, örnefni, mannanöfn
og ýmis önnur nöfn. Fyrirlestra sem
haldnir hafa verið hjá félaginu má
finna á www.nefnir.is, auk þess sem
útdrættir eru á heimasíðunni www.
ornefni.is.
Verslunarstjóri í Nóatúni Rofabæ
Óskum eftir að ráða verslunarstjóra í verslun Nóatúns í Rofabæ. Við leitum að
jákvæðum og drífandi einstaklingi sem er tilbúinn að takast á við krefjandi starf
í góðum hópi starfsmanna. Viðkomandi þarf að búa yfir góðri hæfni í mannlegum
samskiptum og reynsla af verslunar- eða sölustörfum er skilyrði.
Sækið um á vefnum www.noatun.is eða sendið umsókn á Kaupás hf.
Bíldshöfða 20, 110 Reykjavík, b.t. starfsmannastjóra.
Spennandi starf í boði
KARTÖFLURÉTTIR Í tilefni af ári kart-
öflunnar var Einari K. Guðfinns-
syni, sjávarútvegs- og landbúnað-
arráðherra, afhent fyrsta eintakið
af uppskriftabæklingi sem Lands-
samband kartöflubænda gaf út.
Bæklingurinn var kynntur á veit-
ingastaðnum Friðriki V á Akureyri
í gær þar sem gestir fengu að
smakka á tíu kartöfluréttum. Sig-
ríður Bergvinsdóttir er höfundur
og ritstjóri bæklingsins en hún
hefur komið með margar frumleg-
ar hugmyndir að uppskrifum.
Bergvin Jóhannsson, formaður
Landssambands kartöflubænda,
segir að með bæklingnum séu
bændur að bjóða upp á 21. aldar
kartöflurétti.
Um 250 ár eru síðan kartöflu-
rækt hófst hérlendis og hefur kart-
aflan ætíð átt ríkan sess á matar-
borðum landsmanna.
Í bæklingnum er að finna frá-
sagnir fólks, meðal annars frá Val-
garði Egilssyni, rithöfundi og
lækni, sem sækir kartöfluhátíð í
Ljúblíana í Slóveníu ár hvert og er
meðlimur í kartöflufélagi þar. Á
hátíðinni er boðið upp á fjörutíu til
fimmtíu kartöflurétti. Félagið sem
Valgarður nefnir í bæklingnum
vill vekja athygli á hefðbundnum
matarréttum með áherslu á kart-
öflur sem hráefni og berst gegn
alheimsþróun skyndibitakeðjanna.
Solla á Grænum kosti segir í
bæklingnum frá því þegar hún tók
þátt í uppskriftarsamkeppni og
dómnefndin tók fram að skemmti-
leg notkun hennar á kartöflum
hefði tryggt henni sigurinn. Var
þetta skemmtileg byrjun á ferlin-
um, að sögn Sollu. En bæklingur-
inn geymir hinar ýmsu uppskrift-
ir,
til dæmis að fjallagrasakartöflu-
brauði, kartöfluböku og súkkulaði-
kartöfluköku. Einnig er að finna
fróðleik um kartöfluna og kart-
öfluföndur fyrir krakka. „Það
kunna allir að sjóða og baka þær,
en færri hafa kynnst kartöflu-
brauði og súkkulaðikökum sem
gerðar eru úr kartöflum,“ segir
Bergvin Jóhannsson.
Ár kartöflunnar er árið 2008 og
er haldið til að vekja athygli á mik-
ilvægi kartaflna í mataræði og
mataröryggi. Kartaflan er ein af
grunnfæðutegundum heimsins.
Bæklingurinn mun liggja frammi í
matvöruverslunum án endurgjalds
fyrir þá sem vilja kynnast nýjum
hliðum á kartöflunni. - áb
Nýr uppskriftabæklingur kartöflubænda:
Kartöflubrauð og hátíðlegar
súkkulaði-kartöflukökur
Hægt verður að berja augum
eftirlíkingar á uppfinningum
Leonardos Da Vincis í galleríinu í
húsi Orkuveitu Reykjavíkur í
október næstkomandi. Sýning á
mununum verður haldin í
tengslum við ítalska daga hjá
Hagkaupum en einnig hefur
Reykjavíkurborg ákveðið að
tengja hana við starf á leik- og
grunnskólum borgarinnar.
„Það vildi þannig til að ég var
að kaupa inn mikið af ítölskum
matvörum þar í landi og þá komst
ég í kynni við safnstjórann á
Vinci-safninu í samnefndum bæ
sem jafnframt er heimabær
meistarans,“ segir Sigurður
Reynalds, sem er upphafsmaður-
inn að þessari sýningu. „Úr varð
að þeir vildu launa okkur góð
tengsl með því að lána okkur
allnokkra muni af safninu.“
Safnstjórinn og bæjarstjórinn í
Vinci munu koma hingað til lands
og opna sýninguna en til stendur
að hún verði opin í þrjár vikur.
Da Vinci á
Íslandi
EIN EFTIRLÍKINGANNA SEM VERÐUR Í
HÚSI ORKUVEITUNNAR.