Fréttablaðið - 05.06.2008, Blaðsíða 34

34 5. júní 2008 FIMMTUDAGUR







 



 
 
 



!
"#$
 
#

%#&
'()
*
#


+

, 
 

-

"!
.
/

    
 &

,%*
$  
"#

0



 12


34  5
5
, "#

 6
#
.
"#

  

7 
*

5
 !! "#$% % &'  # #
'  ()

*%

 
 
 6


1 89

: 6
#
,





044

"5*5
,

"# 6
#
 6

0



 12

5

  

7 
*

5
+ $
 

;  6
6 

"#
%
, 
 

#
$
#
". 

< 


,# 

=
6 
# %
#


.
6 

*
 

<
*&
6

.

#
*

:4
#
.

>

$ 6
6 

5
6

7 
*

5


  -./0101



 -./0101


  -./0101


7
.

 
5
?# 1


,  

#
$ 
2
5
7 
*

 5
2!!3 4 #5  ) 
 
$

1

.
@


6


*6
66


.

A6
( ) 

04
 
#
 ,

3BC
6

!66

-BDB)E
1B&B1
C

7 
*

!66!!
7!3 )4 )

22

.
 
 
$5

:.6
 
6


%#
 
 4@
*

:*6
*

-BDB)E
 B&B1
C

7 
*

&66!!


  -./0101
85()
0 
,*6
 
 
 

8
B
,# 
%

 

7 
*
5
5




! 09:;<<=1
"#$
"
"% &
'
&


  -./0101


()
*+,- .  -./0101
04 6
*

#6
 %
#
 
 
, #
 
 5
, 
*,*65
7 
*
5
15+
? ,!
6
,
 
2
,

#
%
5
7 
*
5
5


/
09:;<<=1


  -./0101 

  -./0101 %  >

-,
',
,, 
"5*55

B %

*6, 
!

#6

A4
*

#6
*

  @ 6,F

G6  
%#6

-BDB)E
 B&B
C

7 
*

66!!?2 6!!

/
!
09:;<<=1

 /
09:;<<=1



 

2!!3 4 #5  )

@ 9  4

"6
,#


66

.

6


1 

.
@
+

6


:.6
 
6


6.
  A#
 

4 6
#
,% 

*#A #

H. 

!66
*

:*6
*

-BDB)E
1B&B1
C

7 
*

B66!!


  -./0101








!""#$%&' (""#$%!'



)


*#





 09:;<<=1
+" ,

-
"'
$"& &"$0



09:;<<=1
-
 
 .
09:;<<=1
. ,$
$#
UMRÆÐAN
Björgvin Guðmunds-
son skrifar um verð-
bólgu
Verðbólgan er nú orðin 11,8%. Það er óhuggu-
legt. Gengislækkun krón-
unnar veldur hér mestu
en ljóst er, að sumir kaup-
menn og verslunareig-
endur hafa farið óvarlega í verð-
hækkunum. Ég fór út í verslun
og keypti steiktan kjúkling. Hann
hafði hækkað um 30%! Það er of
mikil hækkun enda þótt fram-
leiðslukostnaður hafi hækkað
m.a. vegna hækkunar á fóðri.
Menn verða að fara varlega í
hækkanir.
Seðlabankinn hækkaði fyrir
skömmu stýrivexti í 15,5%. Þeir
voru þá hækkaðir um 1/2 pró-
sentustig og var þetta 21. stýri-
vaxtahækkun Seðlabankans. Frá
því að þessi síðasta vaxtahækk-
un Seðlabankans tók gildi hélt
gengi krónunnar í fyrstu áfram
að lækka en hefur síðan styrkst
nokkuð. En það var einn helsti
tilgangur vaxtahækkunarinnar
að styrkja krónuna og lækka
verðlag á þann hátt. Seðlabank-
inn hefur sl. 7 ár stanslaust
hækkað stýrivexti í þeim tilgangi
að lækka verðbólguna. En verð-
bólgan hefur á þessu tímabili
aukist en ekki minnkað. Aðgerð-
ir Seðlabankans hafa algerlega
mistekist. Þorvaldur Gylfason
prófessor telur að Seðlabankinn
hafi brugðist við alltof seint.
Hann hafi byrjað of seint að
hækka stýrivexti og í of litlum
skrefum til að byrja með. Í dag
er alveg ljóst að vaxtahækkun
Seðlabankans hefur engin áhrif.
Verðbólgan heldur áfram að auk-
ast þrátt fyrir aðgerðir Seðla-
bankans. Peningamála-
stefna Seðlabankans
hefur brugðist. Tveir
kennarar við háskólann
telja að skipta verði um
áhöfn í Seðlabankanum.
Það eru þeir Þorvaldur
Gylfason prófessor og
Gylfi Magnússon dósent
sem setja þessa skoðun
fram og undir hana tekur
Jón Baldvin Hannibals-
son, fyrrverandi ráð-
herra.
Miklar umræður eiga sér nú
stað um efnahagsmálin á Íslandi.
Verðbólgan æðir áfram og er nú
komin í tveggja stafa tölu. Því er
jafnvel spáð að hún gæti farið í
15%. Viðskiptahallinn er mjög
mikill og bankarnir eiga í erfið-
leikum með að útvega sér lánsfé
erlendis vegna hás skuldatrygg-
ingarálags. Allir íslensku við-
skiptabankarnir hafa skuldsett
sig óeðlilega mikið. Þeir hafa
farið óvarlega í lántökum erlend-
is og eiga nú í erfiðleikum með
endurfjármögnun. Ef þeir geta
ekki endurfjármagnað sig á
þokkalegum kjörum eru þeir í
vondum málum.
Ríkisstjórnin hefur sagt að hún
standi við bakið á bönkunum á
sama hátt og ríkisstjórnir erlend-
is geri gagnvart sínum bönkum.
Ég tel ekki koma til greina að
ríkissjóður eða Seðlabanki leggi
framlög (styrki) til bankanna.
Þeir hafa grætt mikið undanfar-
in ár og hafa hirt gróðann sjálfir.
Þeir verða sjálfir að koma sér út
úr þeim vandræðum,sem þeir
hafa komið sér í. Ef undirstöður
bankanna fara að bila kæmi til
greina að þjóðnýta bankana, eins
og Þorvaldur Gylfason hefur lagt
til, og að selja þá síðan á ný til
aðila sem kunna að reka banka.
Höfundur er viðskiptafræðingur.
Metverðbólga í 18 ár
BJÖRGVIN
GUÐMUNDSSON
UMRÆÐAN
Teitur Atlason skrifar um
íslenskt samfélag
Þegar Samfylkingin sveik á dögunum loforð um að
ekki yrðu fleiri virkjanir
byggðar á kjörtímabilinu
gafst ég upp einhvernveg-
inn. Ég hef fylgst náið með
stjórnmálum frá því ég var
u.þ.b. 15 ára og hef eins og allur
almenningur horft upp á óteljandi
viðsnúninga stjórnmálamanna í
þennan tíma. Á sama tíma og
umhverfisráðherra sagði pass við
frekari virkjunaráformum, þvert
á gefin loforð, var borgarstjórinn í
Reykjavík að svíkja loforð um að
ekki skyldi selja Fríkirkjuveg 11.
Maður sem þó hefur gefið sig út
fyrir að standa fyrir málefnin
umfram allt annað.
Þegar kosningasvik opinberast
fer af stað sérkennilegt leikrit.
Almenningur reiðist, blaðamenn
komast í stuð. Letrið stækkar í
dagblöðunum og almenn gremja
fangar samfélagið. Stjórnmála-
menn þekkja vel þetta leikrit enda
eru þeir í aðalhlutverki og hafa
margir hverjir verið í rullunni
heilu og hálfu mannsaldrana. Þeir
bíða bara. Bíða eftir að Lindsay
Lohan detti í það eða næsta tapleik
hjá landsliðinu. Svona mallar þetta
uns komið er að kosningum og lof-
orðalistinn er settur fram til þess
að svíkja. Svo heldur leikritið
áfram
Á Íslandi hefur alltaf verið gjá á
milli almennings og fulltrúa þessa
sama almennings. Þessi gjá hefur
breikkað með hverju árinu sem
líður og nú er svo komið að mér
sýnist algert rof hafi orðið milli
almennings og stjórnvalda sem þó
hafa það hlutverk að þjóna þess-
um sama almenningi. Stjórnvöld
líta á sig sem útvalda elítu sem
þiggur ofurlaun og þurfa
ekki að standa reikn-
ingsskil orða sinna og
almenningur lítur á sig
sem stétt máttlausra og
raddlausra plebea sem
engu geta breytt. Þetta
ástand er með sönnu
ömurlegt og er skrípa-
mynd af raunverulegu
lýðræði.
Prýðilegt dæmi um
þetta rof milli almennings og efstu
laga hins opinbera kerfis eru
nýleg kaup Seðlabankans á jeppa-
bifreið af dýrustu gerð. Aðspurð-
ur sagði fulltrúi Seðlabankans
eitthvað á þá leið að þessi kaup
hafi verið nauðsynleg því að það
snjóaði svo mikið í vetur. Enginn
fjölmiðill fjallaði um þetta fárán-
lega svar. Almenningur fattaði
ekki hversu absúrd það er að
seðlabankastjórar með margar
miljónir í mánaðarlaun fái skaff-
aðan bíl frá ríkinu. Tvenns konar
misskilningur var þarna að verka
saman. Í fyrsta lagi upplifa banka-
stjórar það sem sjálfsagðan hlut
að almenningur borgi fyrir þá
jeppa af dýrustu gerð og í öðru
lagi upplifir almenningur það sem
sjálfsagðan hlut að keyptur sé
jeppi fyrir bankastjóra. Hvort
tveggja er dæmi um þetta rof.
Bankastjórar þurfa ekki jeppa frá
almenningi. Þeir búa að mér skilst
flestir í Kópavogi ellegar í Skerja-
firði og fara aldrei út fyrir bæjar-
mörkin í embættiserindum. Rökin
um hinn snjóþunga vetur sem
afsökun fyrir þessum kaupum eru
hvort í senn ósvífin og ruddaleg.
Það þarf engan jeppa til að komast
úr Skerjafirði niður í Kolaport
þegar snjóar.
Viðsnúningur Þórunnar Svein-
bjarnardóttur í stóriðjumálum er
sárari en tárum taki og mun ekki
bara skemma fyrir Samfylking-
unni heldur íslenskum stjórn-
málum almennt um ókomna tíð
eða þar til almennilegt fólk tekur
við. - Ef það þá gerist nokkurn
tímann.
Það er nefnilega til lögmál í
íslenskum stjórnmálum og það er
svona: Um leið og stjórnmála-
menn komast í áhrifastöður þá
miðast allur tími þeirra við að
halda sér í viðkomandi stöðu hvað
sem það kostar. Allur fagurgalinn
og loforðaflaumurinn, baráttu-
blikið í augnaráðinu, hnefinn á
loft með sannfæringu þess rétt-
láta, allt þetta hverfur í skuggann
af milljónatékkanum sem kemur
mánaðarlega inn um lúguna.
Hverfur inn í vélarhljóðið á emb-
ættisdrossíunni, kafnar í hvinin-
um í einkaþotunni, heyrist ekki
fyrir skvaldrinu í kokkteilboðun-
um. Undan tekning frá þessu lög-
máli hefur enn sem komið er ekki
komið fram.
Afhverju er þetta svona? Hvers-
vegna er þetta lögmál í gildi? Ég
held að svarið sé ekki að finna í
persónum stjórnmálamannanna
heldur í sjálfsmynd þjóðarinnar.
Við Íslendingar lítum nefnilega á
okkur sem þegna frekar en borg-
ara. – Það er stór munur á þessu
tvennu. Þegninn lítur svo á að
opinberir starfsmenn séu drottn-
arar ellegar ósnertanlegir stjórn-
endur. Borgarinn lítur á opinbera
starfsmenn sem þjóna. Um leið og
við förum að líta á okkur sem
borgara, hættum við að kvarta og
förum að krefjast. Valdahlutföllin
umturnast. Við ættum að fara að
líta á konuna sem afgreiðir í tollin-
um sem þjón, ekki yfirvald. Við
ættum að fara að líta á að
LandCruiserinn í Seðlabankanum
sé bíll í eigu Íslendinga allra, og
við ættum síðast en ekki síst að
líta á alþingismenn og ráðherra
sem þjóna, ekki sem stjórnendur.
Höfundur er guðfræðingur.
Sjálfsmynd Íslendinga
TEITUR
ATLASON