Fréttablaðið - 04.09.2008, Blaðsíða 18

18 4. september 2008 FIMMTUDAGUR
FRÉTTASKÝRING: Varaforsetaefni Repúblikanaflokksins
FRÉTTASKÝRING
MAGNÚS SVEINN HELGASON
msh@markadurinn.is
Forsetakosningar
2008
Sergei Lavrov, utanríkisráðherra Rússlands, segir að stríðið í Georgíu hafi leitt
í ljós mikilvægan sannleika, sem Rússar hafi lengi vonast til að fólk í öðrum
löndum áttaði sig á. Dmitrí Medvedev, forseti Rússlands, útskýrði um helgina
nánar hvaða kröfur Rússar gera í utanríkismálum, í viðtali sem hann átti við
rússneskar sjónvarpsstöðvar.
Hvað segjast Rússar vilja?
Medvedev sagði utanríkisstefnu Rússlands byggða á fimm meginreglum. Sú
fyrsta er að farið verði að alþjóðalögum um samskipti ríkja, önnur er höfnun á
yfirburðastöðu Bandaríkjanna í heimsmálum. Sú þriðja er full-
yrðing um að Rússar vilji engin átök við önnur ríki. Sú fjórða
er yfirlýsing um að það verði forgangsverkefni að verja
rússneska ríkisborgara, jafnvel utan landsteina Rússlands,
og sú fimmta segir að Rússar hafi sérstakra hagsmuna
að gæta á svæðum utan Rússlands.
Við hverju má búast?
Yfirlýsingar Medvedevs og annarra ráðamanna Rússlands
benda varla til þess að þeir hafi áhuga á nýju köldu stríði
né vilji einangrast frá umheiminum. Þvert á móti vilja
þeir eiga samstarf við önnur ríki á jafnréttisgrundvelli.
Þetta er þó háð því skilyrði, að önnur ríki fallist á þá
hagsmuni, sem Rússar telja sig þurfa að verja.
Hvaða hagsmunir?
Medvedev lýsir því yfir að Rússland muni verja
Rússa sem búsettir eru í nágrannaríkjum Rúss-
lands. „Ákvarðanir okkar í utanríkismálum verða
byggðar á þessari þörf. Við munum einnig
verja hagsmuni fyrirtækja okkar erlendis,“
sagði hann. Einnig vilja Rússar hafa sitt
áhrifasvæði, sem samkvæmt Medvedev tak-
markast ekki alfarið við þau ríki, sem eiga
landamæri að Rússlandi. Medvedev gerði
það lýðum ljóst, að Rússar yrðu vinveittir
öllum sem tækju fullt tillit til þessara
hagsmuna. Að öðrum kosti mætti búast
við átökum.
FBL-GREINING: UTANRÍKISSTEFNA RÚSSLANDS
Meginreglurnar fimm
Val Johns McCain á Söruh
Palin kom stjórnmálaskýr-
endum vestanhafs mjög
á óvart. Ekki var vitað til
þess að þau þekktust eða
hefðu unnið saman, og
Palin er nánast óþekkt og
talin reynslulítil. Stuðn-
ingsmenn McCains þykjast
hins vegar sannfærðir um
að tilnefning hennar væri
snilldarbragð sem gæti
loksins komið McCain
fram úr Barack Obama.
Á föstudag fyrir viku tilkynnti
John McCain, forsetaframbjóð-
andi repúblikana, að hann hefði
valið Söruh Palin, ríkisstjóra
Alaska, sem varaforsetaefni sitt.
Stuðningsmönnum McCain þótti
valið á Palin klókur leikur, enda er
hún ung og að margra mati mjög
glæsileg. Að auki bauð Palin sig
fram til ríkisstjóra sem baráttu-
kona gegn spillingu og sóun
almannafjár sem þykir landlæg í
Alaska.
Repúblikanar vonuðust því til
þess að McCain, sem til þessa
hefur ekki tekist að ná Obama í
könnunum, myndi nú geta snúið
taflinu við. Sérstakar vonir voru
bundnar við að Palin gæti klofið
raðir demókrata með því að ná til
sín atkvæðum óánægðra stuðn-
ingsmanna Hillary Clinton.
Það er hins vegar mikið vafamál
hvort sá kjósendahópur sé mjög
stór, því ekkert bendir til þess að
meðal demókrata sé útbreidd
óánægja með valið á Barack
Obama sem forsetaframbjóðanda.
Sveigja til hægri, ekki inn á miðju
Palin er mjög langt til hægri í
bandarískum stjórnmálum, tví-
mælalaust hægra megin við
McCain. Valið á henni mun því síst
til þess fallið að auka vinsældir
McCains meðal stuðningsmanna
Clinton, sem er vinstrisinnaðri en
Obama, eða meðal miðjusinnaðra
demókrata.
Palin er eitilharður andstæðing-
ur fóstureyðinga. Haft hefur verið
eftir henni að hún sé andsnúin
fóstureyðingum í öllum tilfellum,
jafnvel þegar um nauðgun eða
sifjaspell sé að ræða. Í viðtali við
Anchorage Daily News 2006 sagð-
ist hún ekki gera undanþágu á
þeirri skoðun sinni, jafnvel þótt
hennar eigin dóttur væri nauðgað.
Þá er Palin þeirrar skoðunar að
kenna eigi „sköpunarhyggju“ sam-
hliða þróunarkenningunni í líf-
fræði í barnaskólum.
Óánægðir kjósendur McCains
Fréttaskýrendur hafa því bent á
að með valinu á Palin sé McCain
að biðla til óánægðra kjósenda í
eigin flokki, frekar en óánægðra
kjósenda Demókrataflokksins.
Kristnir íhaldsmenn hafa lengi
haft horn í síðu McCains og til-
raunir hans í vor til að vinna traust
þeirra hafa ýmist mistekist eða
endað með ósköpum, samanber
fjölmiðlafárið í kringum sjón-
varpspredikarana John Hagee og
Rod Parsley. McCain hafði sótt
stíft að fá opinberan stuðning
Hagee og Parsley, en þegar fjöl-
miðlar tóku að kanna fortíð og
verk þeirra kom í ljós að báðir
voru vafasamir ofstækismenn.
Stjórnmálaskýrendur töldu það
mál sýna að McCain hefði ekki
þekkt verk Hagee og Parsley, eða
látið hjá líða að kanna feril þeirra.
Aðrir héldu því fram að málið
vekti alvarlegar spurningar um
hvernig McCain tæki ákvarðanir.
Frekar en að stýrast af skýrum
grundvallarhugsjónum virtust
ákvarðanir hans stjórnast af hvat-
vísi og skammtímahagsmunum.
Dómgreind McCains dregin í efa
Umfjöllun fjölmiðla um Palin
síðan á föstudag virðist renna
stoðum undir þessa mynd. Þó að
talsmenn McCains staðhæfi að
fortíð Palin hafi verið þaulkönnuð
bendir ekkert til að svo sé. Rep-
úblikanar í Alaska segja til dæmis
að fulltrúar McCains, sem áttu að
kanna feril Palin, hafi ekki komið
til Alaska fyrr en degi áður en hún
var kynnt sem varaforsetaefni
flokksins. Þá komst dagblaðið
Washington Independent að því að
enginn hefði leitað til bæjarskrif-
stofu Wasilla, þar sem Palin var
bæjarstjóri um nokkurra ára
skeið, um gögn eða upplýsingar
frá valdatíma hennar.
Vitað er að McCain og Palin
þekkjast lítið og hafa aldrei unnið
saman. McCain mun aðeins hafa
rætt við Palin einu sinni eða tvisv-
ar áður en hann valdi hana sem
varaforsetaefni sitt.
Þó að staða varaforseta sé valda-
lítið embætti samkvæmt stjórnar-
skrá Bandaríkjanna hefur það
orðið mun mikilvægara í tíð
tveggja síðustu forseta, og liggur
við að Dick Cheney hafi í raun
starfað sem aðstoðarforseti Bush.
Þá mun McCain, ef hann nær kjöri,
verða elsti forseti í sögu Banda-
ríkjanna, og í ljósi þess að Palin
mun taka við sem forseti landsins
falli hann frá, er því eðlilegt að
spurt sé hvaða eiginleikum
McCain hafi leitað að í fari Palin.
Flestir stjórnmálaskýrendur vest-
anhafs telja að McCain hafi valið
frambjóðanda sem hann teldi lík-
legastan til að vinna sér inn
atkvæði, frekar en varaforseta
sem gæti tekið við af sér. Í ljósi
þess hversu slæma umfjöllun
Palin hefur fengið virðist það hafa
verið afleikur.
Stjórnmálabloggarar, aðallega á
vinstri vængnum, en þó einnig til
hægri, hafa því spurt hvort hægt
sé að treysta dómgreind McCains.
Af hverju valdi McCain Palin?
En þá vaknar spurningin af hverju
McCain valdi Palin. Heimildir
segja að McCain hafi fram á síð-
ustu stundu haldið í þá von að hann
gæti valið náinn vin sinn, Joe Lieb-
erman, fyrrverandi demókrata og
öldungadeildarþingmann Conn-
ecticut, eða Tom Ridge, fyrrum
ríkisstjóra Pennsylvaníu. Hægri
vængur flokksins hafði hins vegar
hafnað báðum, þar sem þeir eru
fylgjandi rétti kvenna til fóstur-
eyðinga. Að sögn heimildarmanna
New York Times hafnaði McCain
Mitt Romney, fyrrum ríkisstjóra
Massachusetts, og Tim Pawlenty,
ríkisstjóra Minnesota, sem „of
augljósum“. Ákvörðunin um Palin
hafi í raun verið tekin á síðustu
stundu.
Afleikur eða snilldarútspil
„Það var orðið allt of þröngt um
alla starfsemi og starfsfólk í gamla
húsnæðinu á Hverfisgötu,“ segir
Katla Þorsteinsdóttir, stjórnarfor-
maður Alþjóðahússins. Starfsemi
Alþjóðahússins hefur verið flutt í
nýtt húsnæði að Laugavegi 37.
Að sögn Kötlu er nýja húsnæðið
ekki mikið stærra en hið gamla í
fermetrum talið, en mun rýmra sé
um alla starfsemi. Þar verði meðal
annars afar rúmgóð móttaka, þar
sem fólk getur fengið sér sæti,
skoðað bækur og blöð og kynnt sér
starfsemi hússins.
Alþjóðahúsið hefur á árinu
opnað útibú í Breiðholti og á Akur-
eyri. - kg
Alþjóðahús flutt á Laugaveginn:
Of þröngt í gamla húsinu
LAUGAVEGUR 37 Hýsir nú starfsemi
Alþjóðahúss.
■ Palin hefur verið sökuð um að
hafa rekið yfirmann ríkislögreglu
Alaska þegar sá hinn sami neitaði að
reka lögregluþjón sem var nýskilinn
við systur Palin. Palin hefur neitað
þessu, en rannsókn hefur sýnt að
aðstoðarmenn hennar hringdu á
þriðja tug símtala í skrifstofu ríkislög-
reglunnar vegna málsins. Palin hefur
nú ráðið lögfræðing vegna málsins,
og að auki krafist þess að opinberri
rannsókn þess verði hætt.
■ Palin hefur verið sökuð um að
hafa verið meðlimur í sérkennileg-
um öfgaflokki, „Sjálfstæðisflokki
Alaska“, en stofnandi hans fordæmdi
Bandaríkin og sagðist hata ríkisstjórn
þeirra. Palin neitar þeim ásökunum,
en eiginmaður hennar var skráður
meðlimur flokksins frá 1995 til 2002.
■ Ed Kalnins, prestur í kirkju Palin,
hefur staðhæft í messu að þeir
sem gagnrýna George Bush fari til
helvítis.
■ Stuðningsmenn McCains hafa
sagt að Palin hafi barist gegn sóun á
almannafé, og sérstaklega alræmdri
brúarsmíð í Alaska. Brúin, sem átti
að kosta um 400 milljónir Banda-
ríkjadali, og þjónaði litlum tilgangi,
var kölluð „the bridge to nowhere“.
Hið sanna er að Palin barðist fyrir því
að brúin yrði reist þar til brúarsmíðin
var orðin að aðhlátursefni í fjölmiðl-
um. Brúarsmíðin var meira að segja
eitt af kosningamálum Palin þegar
hún bauð sig fram til ríkisstjóra
2006.
■ Ólíkt því sem talsmenn McCains
hafa haldið fram, þá hefur Palin haft
náin tengsl við öldungadeildarþing-
mann ríkisins, repúblikanann Ted
Stevens, sem hún varði opinberlega
eftir að hann var ákærður fyrir mútu-
þægni og spillingu.
NOKKUR VANDRÆÐAMÁL SÖRUH PALIN
JOHN MCCAIN KYNNIR SÖRUH PALIN SEM VARAFORSETAEFNI SITT Bandarískir stjórnmálaskýrendur hafa spurt hvort Palin
muni draga sig til baka sem varaforsetaefni McCain. Slíkt gerðist síðast fyrir 36 árum þegar George McGovern, frambjóðandi
demókrataflokksins skipti um varaforsetaefni. McGovern tapaði fyrir Richard Nixon með miklum mun. NORDICPHOTOS/AFP