Fréttablaðið - 11.09.2008, Blaðsíða 20

20 11. september 2008 FIMMTUDAGUR
hagur heimilanna
Útgjöldin
> Kílóverð á perum í ágústmánuði hvers árs. Miðað við
verðlag á öllu landinu.
HEIMILD: HAGSTOFA ÍSLANDS
14
2
KR
.
11
9.
K
R
.
17
1
KR
.
25
6
KR
.
1999 2002 2005 2008
■ Hólmfríður Ólafsdóttir verkefna-
stjóri leggur blöð í kringum dótturina
til að minnka skúringar eftir matinn.
„Þegar dóttir mín,
eins og hálfs árs
gömul, sest niður að
snæðingi eru yfirleitt
matarleifar í kringum
hana í 2ja metra
radíus þannig að ég
tek gömul fréttablöð
og legg í kringum
hana svo að heimilið sé ekki eins og
vígvöllur þegar hún er búin að borða,“
segir Hólmfríður Ólafsdóttir, verkefna-
stjóri í Gerðubergi.
„Með því að nýta þessi gömlu blöð
slepp ég við að skúra eftir hverja
einustu máltíð. “
HÚSRÁÐ
FRÉTTABLÖÐ UNDIR
MATARLEIFARNAR
Við ostagerð hér-
lendis falla árlega
til um 20 milljón
lítrar af mysu.
Osta mysa inniheld-
ur mysuprótein auk
mjólkursykurs og
steinefna. Almennt
eru ekki mikil
not fyrir ostamysuna, hluti af henni
hefur verið notaður í skepnufóður en
afgangnum að mestu hent.
Á allra síðustu árum hefur hins
vegar þróast tækni til betri nýtingar
á ostamysunni og þá sérstaklega
hinum verðmætu mysupróteinum.
Um er að ræða fjölþrepa örsíunar-
tækni sem hægt er að nota til að
þykkja mysuna og búa til úr henni
próteinþykkni sem nýta má til að
drýgja hinar ýmsu mjólkurafurðir. Í
þykkninu eru örsmáar próteinagnir
og er smæð agnanna grundvöllur
fyrir fjölbreyttum notkunarmöguleik-
um þykknisins. Þetta öragna mysu-
próteinþykkni hefur rjómakennda
áferð sem gerir kleift að nota þykknið
að hluta í stað fitu í fjölmargar afurðir.
Þannig má lækka fituinnihald afurða
en samt sem áður halda í rjóma-
kennda áferð og jafnvel bragð. Enda
er mysupróteinþykknið, sem verður
til við þessa vinnslu, kallað
„lean cream“ á ensku
sem á íslensku mætti
útleggja sem magur
(fitulaus) rjómi.
Mysupróteinþykkn-
ið er hægt að nýta í
flestar mjólkurafurðir eða
allt frá jógúrti og öðrum
sýrðum, ferskum mjólkuraf-
urðum í flestar gerðir osta. Við
framleiðslu á sýrðum ferskvör-
um kæmi mysupróteinþykknið að
stórum hluta í stað grunnhráefnanna,
undanrennu og mjólkurfitu, og
þannig væri hægt að framleiða fitu-
snauða jógúrt með þykkari áferð og
jafnvel rjómabragði. Ennfremur yrði
próteininnihald hærra og meira af
nauðsynlegum amínósýrum. Svipað
yrði upp á teningnum við framleiðslu
osta, mysupróteinþykknið myndi gefa
stöðugri vöru og fituminni en
með sömu bragðeinkenni
og áferð.
Umhverfistengdur
ávinningur af því að nýta
mysupróteinin úr osta-
gerðinni er umtals-
verður þar sem ekki
gerist þörf á að hreinsa
próteinin úr mysunni,
með tilheyrandi orkufrekum
og dýrum tækjabúnaði, áður en
hún er losuð út í umhverfið.
Af ofangreindu má sjá að margir
spennandi möguleikar eru fyrir hendi
varðandi þróun vara með mysu-
próteinþykkni í stað fitu og annarra
hráefna mjólkur. www.mni.is
MATUR & NÆRING BJÖRN GUNNARSSON, MATVÆLA- OG NÆRINGARFRÆÐINGUR
Það er meira blóð í kúnni - nýting ostamysu
„Verstu kaup sem maður gerir er að kaupa sér
rakvélarblöð,“ segir Davíð Þór Jónsson guðfræði-
nemi. „Það hvarflar að manni að hver einasti
skegglaus maður hljóti að vera auðkýfingur og
það liggur við að það fari að vera forréttindi efna-
stéttarinnar að vera sléttrakaður. Bæði eru rakvél-
arblöð glæpsamlega dýr og svo eru þeir alltaf
að þróa þau, finna upp og fullkomna þannig að
það er ekki hægt að fá önnur rakvélarblöð en
þau sem eru svo fullkomin að það er ekki hægt
að selja þau á undir tvö eða þrjú hundruð kall
stykkið. Smásalar og rakvélarblaðaframleiðend-
ur eru því í einhverju plotti um að gera rakstur
tuttugu sinnum dýrari en hann þyrfti að vera ef
hagsmunir neytandans væru hafðir að leiðarljósi.
Mér er svo misboðið að það liggur við að ég
láti mér vaxa skegg í mótmælaskyni en verst að
áhrifin sem það hefði á hjónalífið eru ekki þess
virði.“
Bestu kaupin segir Davíð Þór felast í nota-
drjúgum flíkum. „Maður slysast öðru hverju til
að kaupa sér einhverja flík og svo fattar maður
þegar maður er að fara
í hana tólf árum síðar
að maður er búinn
að ganga í henni
meira og minna
í tólf ár og hún er
varla farin að láta á sjá.
Ég á nokkrar svoleiðis
flíkur inni
í skáp og
hugsa, þegar ég fer í
þær öðru hverju, já
þetta keypti ég þarna
á þessum stað árið
´98 og geng enn þá í
þessu.“
NEYTANDINN: DAVÍÐ ÞÓR JÓNSSON GUÐFRÆÐINEMI
Rakstur forréttindi efnastéttarinnar



Vodafone hefur staðið í mikilli
auglýsingaherferð í sumar með
slagorðinu „Skítt með kerfið!“
Fimmtán ára sonur Jóhanns
Björnssonar fékk sér tilboð Vod-
afone. Jóhann er mjög óánægð-
ur með útkomuna og skrifar:
„Tilboðið gekk út á það að hann
gat hringt í fimm vini sína ókeyp-
is í einn mánuð óháð símakerfi
og síðan átti inneignin að gilda í
sex mánuði. Vissulega gott boð,
en svo fór siðleysið og blekking-
arleikurinn að segja til sín. Um
það leyti sem tilboðsmánuður-
inn var að renna út og sonur
minn þarf að fara að huga að því
að hann gat ekki lengur hringt
frítt í fimm vini sína barst sms
skilaboð í símann hans frá Vod-
afone sem hljóðaði svo: „Skítt
með sumarið! Sumartilboði
okkar 5 vinum hefur verið fram-
lengt til 31 okt. Hringdu fríkeyp-
is í 5 vini óháð kerfi. Lifðu núna,
Vodafone.“
Í barnslegu sakleysi sínu datt
syni mínum ekki annað í hug en
hann mætti halda áfram að
hringja frítt í fimm vini sína til
31. október. Hann heldur því
áfram að hringja í vinina, þar til
hann tekur allt í einu eftir því að
inneignin er búin.
Í skilaboðinu er ekki tekið
fram að hann þurfi að gera eitt-
hvað til að geta hringt áfram í
vini sína frítt. Ég hringi því í
þjónustuver Vodafone og spyr
hvernig standi á því og svörin
sem ég fæ eru meira en lítið und-
arleg. Í fyrsta lagi fæ ég að vita
það að hann hefði átt að leggja
inn 1.000 kr. til þess að tilboðið
héldi áfram. Hvers vegna kom
það ekki fram í sms-skeytinu?
Svarið sem ég fékk var að það
væru takmörk fyrir því hversu
löng sms skeyti gætu verið. Ókei,
þá spyr ég hvort það hefði ekki
verið nær að sleppa slagorðun-
um í skeytinu og koma frekar
með mikilvægustu upplýsing-
arnar? En nei, svarið var að
hann (15 ára gamall) ætti
bara að vita öll smá-
atriðin í samningn-
um!
Ég spyr því
Vodafone:
Þar sem
það var
móðir
drengsins
sem greiddi á
netinu fyrir til-
boðið hversvegna
voru henni ekki send
þessi skilaboð? Er ekki
rangt og kannski ólöglegt
að senda börnum póst frá fyr-
irtækjum beint? Er það ekki
reglan þegar fyrirtæki
senda börnum póst að
senda hann til foreldr-
anna eða til ábyrgðarmanna
barnanna?“
Björn Víglundsson, fram-
kvæmdastjóri markaðssviðs
Vodafone, hefur eftirfarandi við
bréf Jóhanns að athuga: „Tilboð-
ið í upphafi er MJÖG skýrt hvað
varðar skilyrði fyrir inneign upp
á þúsund krónur. Það getur eig-
inlega ekki verið skýrara og
vinatilboð símafélaga hafa alla
tíð gengið út á kaup kaups – við-
skiptavinurinn skuldbindur ein-
hver lágmarks viðskipti og við
veitum í staðinn „fríkeypis“ sím-
töl til valdra vina. Svona er til-
boðinu lýst á heimasíðu Voda-
fone
(vodafone.is/skittmedkerfid):
„Fyrst fyllir þú á frelsið... Fylltu
á Frelsið fyrir 1.000 kr. eða meira
með rafrænum hætti (með kred-
itkorti, heimabanka, sjálfvirkri
áfyllingu, Hraðáfyllingu af
debet- eða kreditkorti eða í hrað-
banka). ...og svo skráir þú 5 vini.
Skráðu 5 vini hér og þú færð
1.000 mínútur á 0 kr. sem þú
deilir á vinina eftir þínu höfði.
Þú getur valið þér vin óháð því
hjá hvaða farsímafélagi númer
hans er. Öll GSM símanúmer á
Íslandi eru því gjaldgeng, hjá
NOVA, Tali, Símanum og auðvit-
að Vodafone. Engu máli skiptir
hvort vinurinn er í Frelsi eða
áskrift eða hvort hann hefur
valið þig sem vin líka. Inneignin
gildir í 6 mánuði, enda er um
hefðbundna áfyllingu að ræða
fyrir 1.000 kr. eða meira. Vinaaf-
slátturinn gildir í 30 daga frá
áfyllingu, en endurnýjast þegar
fyllt er á aftur fyrir 1.000 kr.“
Sonur Jóhanns var búinn að
nota símann sinn í sex mánuði
samkvæmt þessu tilboði og
hefur því þurft að fylla á 1000 kr.
á 30 daga fresti til að vera í sam-
bandi við vinina. Tilboð Voda-
fone var ekki annað en boð um
framlengingu á þjónustu sem
hann var búinn að notfæra sér
hnökralaust í 6 mánuði.
Þetta er í takt við önnur vina
tilboð sem hafa verið hjá okkur
og öðrum símafélögum og allt
upp á borðinu með það eins
og við sjáum það.“
Skítt með kerfið:
Unglingar blekktir eða
allt uppi á borðinu?
HRINGT Í VININA
Tilboðið gengur út á
kaup kaups.
Sendið umboðsmanni neytenda ábendingar eða sparnaðarráð á neytendur@frettabladid.is