Fréttablaðið - 29.11.2008, Blaðsíða 16

16 29. nóvember 2008 LAUGARDAGUR
Umsjón: nánar á visir.is
KAUPHÖLL ÍSLANDS [Hlutabréf]
OMX ÍSLAND 15 Fjöldi viðskipta: 63
640 -0,31% Velta: 79 milljónir
MESTA HÆKKUN
FÆREYJABANKI 2,29%
CENTURY ALUMIN. 1,97%
EIMSKIP 0,77%
MESTA LÆKKUN
BAKKAVÖR 6,53%
ÖSSUR 1,59%
HLUTABRÉF Í ÚRVALSVÍSITÖLU: Alfesca 3,80 +0,00% ... Atorka
0,89 +0,00% ... Bakkavör 2,29 -6,53% ... Eimskipafélagið 1,31
+0,77% ... Exista 4,62 +0,00% ... Icelandair Group 13,10 +0,00%
... Kaupþing 0,00 +0,00% ... Marel Food Systems 78,70 +0,64% ...
SPRON 1,90 +0,00% ... Straumur-Burðarás 7,08 +0,00% ... Össur
93,00 -1,59%
GENGISVÍSITALA KRÓNUNNAR: 242,3 -0,49%
Gjaldeyrishöft og skilaskylda á erlendum
gjaldeyri voru tekin upp í síðustu heims-
kreppu sem tímabundin ráðstöfun til
varnar krónunni og gjaldeyrisstöðu Lands-
bankans, sem þá var seðlabanki landsins.
Höftin voru þó ekki að fullu afnumin fyrr
en 60 árum síðar.
Þessar aðgerðir vekja ótta um að þetta sé aðeins
upphafið að frekari reglum um fjármagnsflutninga
og að settar verði frekari reglur um gjaldeyrisflutn-
inga til og frá landinu,“ segir Guðmundur Jónsson,
prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands.
Jónas Haralz, fyrrverandi bankastjóri Lands-
bankans segir að fyrstu gjaldeyrishöftin hafi verið
sett 1931 til þess að vernda gjaldeyrisforða Lands-
bankans. „Haustið 1931 hafði Jón Árnason banka-
stjóri miklar áhyggjufur af því að bankinn myndi
ekki eiga gjaldeyri til að standa skil á erlendum
lánum, og á grundvelli laga frá 1922 var bankanum
veitt heimild til að skammta gjaldeyri og höft sett á
innflutning. Þannig að þá var upptaka haftanna ekki
einu sinni borin undir Alþingi. Nú fær þingið þó að
taka málið fyrir.“
Guðmundur segir að leiðandi stjórnmálamenn
hafi litið svo á að krónan væri heilög, og það hafi
ekki hvarflað að mönnum að hverfa frá fastgengis-
stefnunni. „Á fjórða áratugnum var því byggt upp
víðtækt haftakerfi til þess að verja gengi krónunn-
ar. Útflytjendur voru skyldaðir til að skila inn öllum
gjaldeyri og reglur settar um innflutning á „óþarfa“
varningi. Leifar þessa regluverks voru ekki hreins-
aðar út fyrr en 1995, meira en 60 árum eftir að það
er innleitt.“
Þessar reglur voru í fyrstu hugsaðar sem tíma-
bundnar ráðstafanir, en árið 1934 gerði ríkisstjórn
Hermanns Jónassonar þær að hluta efnahagsstefn-
unnar. Jónas segir að stjórnmálamenn hafi ekki gert
sér ljóst hvar sú braut endaði sem þeir lögðu upp á.
„Gengi krónunnar var haldið of háu, og það þurfti
stöðugt að ganga lengra og lengra og herða höftin. Á
sama tíma var taprekstri atvinnuveganna mætt með
lánveitingum. Landsbankinn hélt uppi Kveldúlfi,
Sambandinu og togaraútgerðinni.“ Þó hver aðgerð
hafi átt að mæta brýnni þörf hafi þessi efnahags-
stjórn mjög fljótt skapað óheilbrigt efnahags-
ástand.
Jónas óttast þó ekki að aðgerðirnar nú séu upphaf
að nýju haftaskeiði í líkingu við það sem hófst 1931.
„Það er von til þess að þetta verði í raun skamm-
tímaráðstöfun, því við vitum betur nú, og hugsunar-
hátturinn er allt annar. Þá höfðu Íslendingar ekki
heldur í nein hús að leita, þá var enginn Alþjóða-
gjaldeyrissjóður og við vorum alfarið komin upp á
einn banka í London, Hambros-banka. Að vísu höfð-
um við ekki gert neitt af okkur þá, og það var borið
mikið traust til Íslendinga erlendis.“ -msh
Síðustu gjaldeyrishöft
stóðu í sextíu ár
Landsbankinn hefur fallist á
beiðni Stefáns H. Stefánssonar,
framkvæmdastjóra eignastýring-
arsviðs og stjórnarformanns
Landsvaka, og Sigurðar Óla
Hákonarsonar, framkvæmda-
stjóra Landsvaka, um að þeir láti
af störfum hjá bankanum, sam-
kvæmt tilkynningu sem send var
út í gær. Landsvaki er rekstrarfé-
lag verðbréfa- og fjárfestinga-
sjóða Landsbankans.
Stefán og Sigurður Óli eru
sagðir munu láta af störf-
um á næstu dögum
en þangað til
sinni þeir
starfsskyldum.
„Með þessu
vonast þeir til
að nauðsynlegur friður skapist um
starfsemi Eignasviðs Lands-
banka,“ segir í tilkynningu bank-
ans, en þar er vísað til gagnrýni
vegna taps peningamarkaðssjóða
bankans. Samkvæmt upplýsing-
um úr Landsbankanum er um
eigin ákvörðun Stefáns og Sigurð-
ar Óla að ræða. Með henni vilji
þeir axla ábyrgð, án þess þó að
þeir séu að játa sök í ein-
hverjum efnum. „Lands-
bankinn þakkar Stef-
áni og Sigurði fyrir
þeirra störf á liðn-
um árum og óskar
þeim velfarnaðar í
nýjum verkefnum,“
segir í tilkynning-
unni. - óká
Yfirmenn peninga-
markaðssjóða hætta
„Komi upp aðstæður þar sem
sala ákveðinna eigna reynist
nauðsynleg verður efnt til form-
legs söluferlis,“ segir í svari
skilanefndar gamla Glitnis, við
fyrirspurn Fréttablaðsins um
hvernig staðið verði að sölu eigna
bankans.
Um leið er áréttað að stefna
skilanefndarinnar sé að selja
engar frekari eignir út úr eigna-
safni bankans „meðan að núver-
andi árferði ríkir á fjármála-
mörkuðum og þar með líklegra
en ekki að ekki fáist sanngjarnt
verð fyrir eignirnar“. Komi til
sölu segist skilanefndin hafa það
eina markmið að hámarka það
virði sem fæst fyrir hverjar þær
eignir sem seldar verða.
Björgvin G. Sigurðsson við-
skiptaráðherra hefur sagst vera
þeirrar skoðunar að allt söluferli
bankanna verði tilkynningaskylt
og jafnræði fjárfesta tryggt.
Hann ræddi málið í gær við Fjár-
málaeftirlitið, skilanefndir og
bankaráð. - óká, msh
Beðið verður með sölu
JÓNAS HARALZ OG GUÐMUNDUR JÓNSSON 60 ár tók að
fjarlægja „tímabundnar“ ráðstafanir með gjaldeyrishöft og
skilaskyldu á erlendum gjaldeyri sem teknar voru upp í
byrjun fjórða áratugarins.
„Því er ekki að neita að við stöldr-
uðum aðeins við með þessi áform
okkar þegar fjármálakreppan skall
á,“ segir Jón Erlendsson, fram-
kvæmdastjóri ZO-ON, í tilkynn-
ingu um opnun nýrrar verslunar
fyrirtækisins í Kringlunni í dag.
Niðurstöðuna segir hann samt
hafa verið að sóknarfæri væru í
þrengingunum og að vel rekin fyr-
irtæki fái hér þrifist áfram. Versl-
unin sem um ræðir er sérverslun
með útivistarfatnað og vörur.
ZO-ON er jafnframt í útrás, en
nýlega opnaði svonefnd „búð í búð“
með vörur fyrirtækisins í Grim-
stad í Noregi. Fyrirhugað er að
opna tvær til þrjá sambærilegar
verslanir í Noregi. - óká
Opna verslun í kreppunni
Í ÖSKJUHLÍÐ Eins gott að vera sæmilega
búinn þegar kólnar. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Aðalfundur Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga samþykkti í gær að láta
óháða endurskoðunarmenn fara yfir
hvað fór úrskeiðis hjá Gift. Fundarmenn
voru mjög fúlir yfir örlögum Giftar.
Einnig var samþykkt ályktun um að
rannsaka störf skilanefndar Eignar-
haldsfélagsins Samvinnutrygginga og
lögmæti þess að Eignarhaldsfélaginu var
slitið á sínum tíma.
Guðsteinn Einarsson, stjórnarformað-
ur SÍS, segir að framhaldið verði ákveðið
þegar niðurstaða liggur fyrir.
Eignir Giftar hafa gufað upp í hruninu
og nema skuldir umfram eignir mörgum
milljörðum króna.
Félagið var stofnað úr Eignarhaldsfé-
laginu Samvinnutryggingum í fyrrasum-
ar. Þeir sem tryggðu á tilteknu árabili áttu
réttindi til hlutar í Gift. Talið var að Sam-
vinnusjóðurinn, sem er sjálfseignarstofn-
un utan um réttindi látinna tryggingataka
og fleiri, yrði stærsti hluthafinn og ætti
um eða yfir þriðjung. SÍS yrði næststærsti
hluthafinn, en heimildir um hversu stór
hlutur SÍS hefði orðið eru misvísandi.
Sumir segja fimm prósent, aðrir sextán.
SÍS átti fulltrúa í stjórn Giftar.
Yfir 50 þúsund manns sem eitt sinn
tryggðu hjá Samvinnutryggingum áttu
líka rétt á hlut í Gift. Þetta fólk fær nú
ekkert. - ikh
SÍS samþykkir að rannsaka Gift
Aðalfundur SÍS vill að óháðir aðilar kanni hvers vegna Gift tapaði milljörðum króna. SÍS vill líka
láta rannsaka lögmæti slita Eignarhaldsfélagsins Samvinnutrygginga.
AÐALFUNDUR SÍS Samvinnumenn úr kaupfé-
lögum um allt land komu saman í gær. Þeir
ætla að rannsaka hvað kom fyrir í Gift, þar sem
milljarðar gufuðu upp. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Tap SPRON á þriðja árs-
fjórðungi nam 3,1 millj-
arði króna eftir skatta,
samkvæmt uppgjöri sem
birt var í gær. Þar kemur
fram að áframhaldandi
neikvæð þróun á hluta-
bréfamarkaði á fjórð-
ungnum hafi valdið geng-
istapi sem numið hafi
tæplega 3,5 milljörðum
króna.
Hreinar vaxtatekjur námu 1,1
milljarði króna og jukust um 47
prósent frá sama tíma í fyrra. Eig-
infjárhlutfall SPRON var í lok
fjórðungsins 10,1 prósent.
„Afkoman fyrir ársfjórðunginn
endurspeglar stöðuna fyrir hrun
viðskiptabankanna þriggja,“ er
haft eftir Guðmundi
Haukssyni, forstjóra
SPRON, í tilkynningu um
uppgjörið. Hann segir enn
ekki öll kurl komin til
grafar eftir fall bankanna
og SPRON hafi ekki farið
varhluta af því. „En
aðstæður gera það að
verkum að erfitt er að
meta verðmæti eigna og
aðrar stærðir af fullri
nákvæmni. Við höfum hins vegar
gripið til aðgerða til að styrkja
stöðu SPRON með langtímahags-
muni bankans að leiðarljósi og að
því ferli koma allir helstu hags-
munaðilar. Niðurstöðu þeirra
aðgerða er að vænta innan
skamms.“ - óká
GUÐMUNDUR
HAUKSSON
Óvissa um stöðu SPRON
Aðalfundur Valsmanna hf.
Aðalfundur í Valsmönnum hf. verður haldinn laugardaginn 6. semember n.k. kl. 14:00 að Hlíðarenda
Dagskrá aðalfundar er venjuleg aðalfundarstörf samkvæmt samþykktum félagsins og
lögum um hlutafélög nr. 2/1995 og verður sem hér segir
1. Skýrsla stjórnar vegna liðins starfsárs
2. Ársreikningur félagsins
3. Ákvörðun hverning fara eigi með hagnað/tap ársins
4. Ákvörðun um þóknun til stjórnarmanna
5. Kjör stjórnar
6. Kjör endurskoðanda
7. Önnur mál
Hluthöfum félagsins er auk þess boðið að vera viðstaddir formlega afhendingu
nýbyggðs gervigrasvallar til Knattspyrnufélagsins Vals. Hluthöfum er boðið að
skoða völlinn og þiggja léttar veitingar í Lollastúku. Athöfnin hefst kl. 13:00