Fréttablaðið - 24.12.2008, Blaðsíða 37

MIÐVIKUDAGUR 24. DESEMBER 2008 11kirkjan ● fréttablaðið ●
trega og sárs söknuðar
ÁGÚSTA SPYR:
Mig langar að vita hvað vitring-
arnir hétu?
STEINUNN ARNÞRÚÐUR BJÖRNS
DÓTTIR SVARAR:
Sæl vertu, og takk fyrir spurn-
inguna.
Mattheusarguðspjall grein-
ir frá heimsókn vitringanna.
Þar er reyndar ekki sagt hve
margir þeir voru, en gjafirn-
ar sem nefndar eru gull, myrra
og reykelsi, hafa líklega leitt til
þeirrar hefðar að tala um þrjá
vitringa. Í kirkjusögunni voru
þó til tilgátur um að þeir hafi
verið tólf eða jafnvel fleiri.
HVERJIR VORU ÞEIR?
Gríska orðið yfir þessa menn
er magoi, eintala magos. Þeir
komu úr austri og fylgdu
stjörnu og því hafa þeir oft
verið tengdir við prestastétt
Zaraþústratrúar, sem lagði
stund á stjörnuspeki.
Þeir gætu hafa komið frá
Persíu (Íran) eða frá Babýloníu
þar sem stjörnuspeki var með
miklum blóma. Fleiri kenning-
ar eru þó til um uppruna þeirra.
Ein tilgátan er Arabía, en þar
var að finna allar gjafirnar og
það í ríkum mæli en Indland og
fleiri lönd hafa verið nefnd.
Spurning þeirra til Heródes-
ar „hvar er hinn nýfæddi kon-
ungur Gyðinga“ bendir til þess
að vitringarnir hafi ekki verið
Gyðingar sjálfir né sérlega
kunnugir stjórnmálum í Ísrael
á þessum dögum.
HVAÐ HÉTU ÞEIR?
Í vesturkirkjunni (sem nú nær
yfir rómversk-kaþólska og mót-
mælendur) hafa vitringarnir
verið nefndir Kaspar, Melkíor
og Baltasar. Mósaíkmynd í Ra-
venna á Norðaustur-Ítalíu, frá
um 550 e.Kr., er elsta heimild
um þessi nöfn og eru þau end-
anlega fest í vesturkirkjunni á
12. öld. Þau eru líklega dreg-
in af Gathaspa, Melichior og
Bithisarea, sem fyrst birtast
okkur í ritinu Excerpta latina
barbari, frá 8. öld, en sem talið
er vera þýðing á grískum texta
frá því um 500.
Í austurkirkjunni, það er
rétttrúnaðarkirkjum, eru mun
fleiri kenningar um nöfn vitr-
inganna. Í riti, sem talið er vera
eftir Efraim hinn sýrlenska frá
4.öld, eru konungarnir einnig
sagðir hafa verið þrír: Horm-
izdad frá Makhozdi í Persíu,
Izdegerd frá Saba, og Peroz-
ad frá Shaba í austri. Og í Bók
Adams og Evu, sem talið er að
hafi verið rituð einhvers stað-
ar á bilinu 3. til 7. öld, eru þeir
nefndir Hor, Basantar og Kar-
sundas. Fleiri nöfn eru til, þar
á meðal tólf nöfn er fylgja sögu
um að þeir hafi verið tólf pers-
neskir konungar.
Nöfn vitringanna
Ýmsar kenningar eru um uppruna
vitringana. Þeir gætu hafa komið
frá Persíu (Íran) eða Babýloníu, svo
dæmi séu tekin.
SPURT OG SVARAÐ Á WWW.TRU.IS
um sárt að binda á helgasta kvöldi
ársins.
„Fangar fá engar heimsóknir
til sín á aðfangadag en geta verið
í símasambandi við sína nánustu.
Jólin eru þeim ætíð erfiður tími en
þeir reyna og tekst oft að halda jóla-
skapinu, þótt það sé blandið söknuði
yfir því að geta ekki verið í faðmi
fjölskyldu sinnar. Þeir skreyta
fangaklefana, reyna að slá á létta
strengi og sýna sínar bestu hliðar,“
segir séra Hreinn og bætir við að
fangar fái líka jólagjafir frá Fanga-
hjálpinni Vernd og Hjálpræðis-
hern um.
„Þeir sem eiga börn fá jólagjaf-
ir handa þeim í gegnum verkefn-
ið Englatréð sem á aðventu stend-
ur í Grensáskirkju, en á því hanga
miðar með nöfnum barna sem eiga
foreldra í fangelsi. Þá finnur safnað-
arfólk jólagjöf handa hverju barni,
sem það leggur við tréð og ég kem
til fanga sem koma þeim til barna
sinna,“ segir séra Hreinn, en um
jólin voru skráð 50 börn sem fang-
ar eiga eða hafa forræði yfir og eru
ekki með sínum foreldrum á jólum
og það reynist þeim mjög erfitt.“
Séra Hreinn segir þá sem hafa
hlotið lengsta dóma og eiga börn
eiga erfiðast um hátíðarnar.
„Faðir ungra barna, sem hefur
fengið sextán ára dóm, á vitaskuld
mjög bágt um jólin, en fjölskyldur
taka yfirleitt mjög vel á þessu og að-
lagast í vissum mæli.“
Hann segir meira um að vera í
starfi sínu í desember en ella.
„Það er eitt og annað sem bankar
upp á hjá fólki, ýmsar áhyggjur um
sína nánustu, því margir eiga aldr-
aða og sjúka foreldra sem þarf að
annast, auk þess sem fyrrverandi
fangar hafa samband og eru í vanda
staddir. Ég held að fangar upp-
lifi fangelsi mjög sterkt á þessum
tíma og kannski sterkara en í annan
tíma, því aðskilnaðurinn verður svo
hrópandi.“
Séra Hreinn hefur gegnt starfi
fangaprests í sextán ár. Hann seg-
ist enn ekki hafa hitt fyrir illmenni
í fangelsi. „Fangar eru allir hinir
bestu menn inn við beinið, en þeir
breytast í illmenni undir áhrif-
um eiturlyfja og vímugjafa. Níu
af hverju tíu afbrotum eru fram-
in í vímu sem ræna menn ráði og
rænu,“ segir séra Hreinn.
Um þessi jól verða fimm konur
í fangelsi, sumar hverjar mæður,
en séra Hreinn segir það horfa
öðruvísi við því konur séu jafnan
í nánari tengslum við börn sín og
margar hafi staðið í stímabraki við
barnaverndaryfirvöld þegar þær
hafi verið í óreglu.
„Ég skal ekki segja um tárafjölda
í fangelsum en tel að erfiðasti tím-
inn allan ársins hring sé þegar búið
er að loka fólk inni eftir klukkan tíu
á kvöldin og það er orðið eitt með
sjálfu sér, læst inni í fangaklefa. Þá
segir nú fátt af einum, og það er hið
raunverulega fangelsi,“ segir séra
Hreinn sem lýkur starfsdegi sínum
á níunda tíma aðfangadagskvölds
eftir ávarp sem formaður Vernd-
ar í jólafagnaði Hjálpræðishersins í
Herkastalanum.
„Ef ég gréti yfir allir eymdinni
sem ég sé væri lítið eftir í tárakirtl-
unum. Maður getur minna aðstoð-
að fólk ef maður lamast með því
og þótt maður finni til með fólki,
sem mestu máli skiptir því þá getur
maður hjálpað, blindar það sýn og
veldur hjálparleysi ef maður gefur
sér sorg og eymd annarra á vald.“
Séra Hreinn hefur ekki í sextán
ár sest við hátíðaborð fjölskyldu
sinnar yfir útvarpsmessunni þegar
jólin hringja inn klukkan sex .„Ég
sakna þess, en er í það minnsta orð-
inn margblessaður þegar ég snæði
jólamatinn undir níu,“ segir hann
glaður í bragði. - þlg
„Hér eru ýmsar skemmtilegar hefðir í kringum jól. Á miðri að-
ventu syngjum við jólalög í léttari kantinum, segjum sögur og
færum okkur yfir í hátíðlegri lög seinni partinn. Þannig reynum
við að syngja okkur inn í jólahátíðina og endum á Faðir vorinu.“
Svona lýsir séra Bára Friðriksdóttir, prestur í Ástjarnarsókn,
helgihald í sókninni sem er sérstök fyrir þær sakir að vera án
kirkjubyggingar. „Ástjarnarsókn var stofnuð árið 2001. Þá var
verið að byggja upp nýtt hverfi í Hafnarfirði þar sem um 300
manns bjuggu. Ákveðið var að hafa sóknina í sama pakka og
Kálfatjarnarsókn, þar sem ekki
þótti stætt á öðru en að setja
þær undir eitt prestakall.“
Enn hefur sóknin ekki eign-
ast kirkju og hefst við í bráða-
birgðaaðstöðu, í tveimur fær-
anlegum kennslustofum sem
Hafnarfjarðarbær færði henni
að gjöf. „Þetta er kapella fyrir
70 manns. Svo höfum við lítið
safnaðarheimili.“
Að sögn Báru hefur fjölgað
verulega í Ástjarnarsókn. Rúm-
lega 5.000 manns búa á svæðinu og oft komast færri að en vilja
í messur. „Við vorum um 150 á aðventukvöldi; setið var í kapell-
unni og safnaðarheimilinu. Sumir stóðu og börn sátu á gólfinu.“
Til stóð að sóknin kæmist í eigið kirkjuhúsnæði en þeim fyr-
irætlunum hefur verið frestað, þar sem fjárframlög til kirkju-
bygginga hafa verið skorin niður vegna efnahagsástandsins. „Við
sjáum ekki fram á að vera komin í hús fyrr en árið 2012. Okkar
eina von er að fá stuðning einhvers staðar frá til að geta hrint
verkinu af stað. Um leið myndi það skapa atvinnu fyrir fjölda
manns.“ Bára lætur plássleysi þó ekki setja sig út af laginu þessi
jól. „Nei, við gerum ráð fyrir að hér verði mjög hátíðlegt.“ - rve
Þröngt mega sáttir sitja
Séra Báru finnst ánægjulegt að vinna
í Ástjarnarsókn. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM