Réttur - 01.02.1942, Side 26

Btrynjólfur Bjarnasons
Innlend víðsjá
Ger'ðardómslögin og verkföllin í janúar.
Frá því er skýrt í síðustu Víðsjá, að haustþingið
1941 hafhaði frumvarpi Framsóknarflokksins um
lögþvingað kaupgjald. Hinsvegar var horfið að því
ráði' að reyna hina „frjálsu leið“ til þess að koma
í veg fyrir allar hækkanir á kaupi verkamanna, og
hafði Ihaldsflokkurinn og Aiþýðuflokkurinn tekið að
sér forustuna í því máli.
Nokkur iðnfélög í Reykjavík sögðu upp samning-
um frá áramótum og fóru fram á nokkra kauphækk-
un og tókst forustumönnum íhaldsflokksins og Al-
þýðuflokksins ekki' að koma í veg fyrir það. Stjómir
verkamannafélaganna „Dagsbrúnar” í Reykjavík og
„Hlífar“ 1 Hafnarfirði voru aftur á móti á valdi
þeirra og sögðu þessi félög því ekki upp samningum.
Nokkru fyrir áramót tilkynnti ríkisstjómin at-
vinnurekendum að hún myndi gera ráðstafanir til
þess að sporná við þvi að nokkur kauphækkun næði
fram að ganga. Boðskap þenna flutti svo forsætis-
ráðherra þjóðinni' á nýjársdag. Þetta varð til þess
að atvinnurekendur höfnuðu kröfum verkamanna
og vildu enga samninga, treystandi á aðstoð ríkis-
stjórnarinnar. 2. janúar hófst svo verkfall í 5 iðn-
greinum (járniönaðarmenn, prentarar, bókbindarar,
rafvirkjar og skipasmiðir). Þegar verkföllin höfðu
staðiö nokkra daga, gaf ríkisstjórnin út bráðabirgða-
lög um þvingaðan geröardóm i „kaupgjalds og verð-
lagsmálum“.
Samkvæmt lögum þessum voru allar grunnkaups-
hækkanir bannaðar allt árið 1942, nema til sam-
26