Réttur - 01.01.1948, Side 2

2
RÉTTUR
unni um heimsyfirráðin. Hinni aldalöngu einangrun vorri
var lokið. Hér eftir mundum vér standa mitt á meðal þjóð-
anna í hinni sögulegu þróun mannkynsins.
Var það ekki óðs manns æði af slíkri dvergþjóð — einum
130 þúsundum manna — að freista þess að standa á eigin
fótum meðal þeirra risaþjóða, sem deila mundu og drottna
í framtíðinni? Stóðum vér ekki gersamlega varnarlausir gagn-
vart hverskonar áleitni utanfrá? Vorum vér ekki blátt áfram
að gera oss leik að því að fara úr öskunni í eldinn?
Því var fljótsvarað. Úr öskunni urðum vér að rísa. Stjórn-
arfarsleg tengsl vor við Dani voru raunverulega rofin og síð-
ustu atburðir höfðu áþreifanlega sannað, að þaðan var oss
engrar varnar að vænta, þegar í odda skarst .Á friðartímum
var oss hinsvegar enginn akkur í danskri krúnu, heldur
einungis menningarlegum skiptum við vinsamlega frænd-
þjóð. Og oss var sálfræðileg nauðsyn að gera heiminum þetta
ljóst þegar í stað. Það sönnuðu níu hundruð niutíu og fimm
af hverju þúsundi landsmanna.
Vér áttum sem sagt ekki um annað en eldinn að velja. Og
vér gengum hiklaust og einhuga út í liann. Og í honum
miðjum stöndum vér enn í dag og mun svo áfram fyrst um
sinn. Hitt er svo annað mál, hvort vér stöndum þar enn
óskaddaðir eða höfum þegar hlotið örkuml nokkur, sem
verða megi til varnaðar. Um það deilir nú harðlega hin
sama þjóð, sem einhuga stóð 17. júní 1944.
Vér höfðum jafnan taliðyfirlýsingu vora um ævarandi lilut-
leysi hornstein þess fullveldis, sem vér öðluðumst 1918. En
vorið 1940 var land vort hernumið af Bretum, þvert ofan í
mótmæli íslenzkra stjórnarvalda. Þar með var þeim horn-
steini burtu kippt, enda kom fáum á óvart, að þvílík yfir-
lýsing yrði að litlu höfð, ef hún á annað borð kæmi í bága
við hagsmuni einhvers styrjaldaraðilans. Þegar áður en lýð-
veldið var stofnað, vissum vér því af reynslunni, að á ófriðar-
tímum mundi sjálfstæði vort verða algerlega öryggislaust.
En þetta var ekkert íslenzkt einkamál. Öllum var ljóst, að