Réttur - 01.01.1948, Blaðsíða 28

28
RÉTTUR
II
Áður en vikið er nánar að örlögum Överlands, skal athug-
uð lítið eitt spurning almennara eðlis: Hvað veldur yfirleitt
fráhvarfi viti borinna nútímamanna frá sósíalismanum? í
slíkum sinnaskiptuin geta algerlega persónuleg atvik raunar
átt sinn drjúga þátt. En jafnvel slík atvik eiga oftast sínar
félagslegu orsakir.
Öld sú, sem vér lifum á, er mikil úrslitatíð. Hin misjafna
og innbyrðis ósamkvæma þróun auðvaldsríkjanna hefur orð-
ið að öngþveiti, sem leiðir af sér kreppur og styrjaldir á víxl
með æ skemmra millibili. Hin linnulausa hernaðarnauðsyn
hefur knúið fram geisiliraðar tæknilegar framfarir. Þær hafa
svo stöðugt aukið á misræmið milli nýtízkra framleiðslu-
tækja og úreltra framleiðsluhátta. Allt rekur sig hvað á
annars horn. Öll viðskipti þjóða í milli eru rekin af tak-
markalausum fláttskap. En fáeinir kaldrifjaðir auðkóngar
keyra truntverkið áfram með skipulögðum mútum og brjál-
æðiskenndum áróðri. Og alltaf verða þessir arðránsjötnar
færri og færri og alltaf ríkari og ríkari. Hvert auðvaldsríkið
á fætur öðru stefnir óðfluga til einræðis og fasisma. Þýzka
auðvaldið hefur runnið sitt skeið í bili. En um leið og amer-
íska auðvaldið sparkar tánni í hræið, tekur það upp hið
fallna merki þess af fullkomnu blygðunarleysi.
Andspænis þessum gamalæra heimi hafa Ráðstjórnarríkin
vaxið upp í sósíalískt stórveldi á þrem áratugum. Styrkur
þess byggist á afnámi arðránsstéttanna. Fólkið hefur fengið
vald yfir framleiðslutækjum sínum og gjörbreytt framleiðslu-
háttunum til samræmis við þróun tækninnar. Leiðtogar þess
boða því þá vísindalegu meginhugsun, að mannkynið hafi nú
öðlazt öll skilyrði til friðsamlegrar og óslitinnar efnahags-
þróunar. Jafnframt stefni heimurinn að því að verða ein
heild á sviði framleiðslu og viðskipta. Þegar svo sé orðið, geti
almenningur fyrst farið að strjúka um frjálst höfuð sér á
hinum andlega vettvangi.
Það hefur kostað því nær ofurmannleg átök að stofnsetja