Réttur - 01.01.1963, Side 31

K E T T U R
31
fulls. Því álítur liann að þetta fyrirbæri megi kalla „ætlflokka-
feudalisma“.
Það var þetla þjóðskipulag, sem í sumum héruðum var ættasam-
félag en í öðrum „ættflokka-feudalismi“, er beið mikinn hnekki við
aðför Evrópumanna og þá þrælasölu, sem benni fylgdi.
Ahrif þrælasölunnar á samfélagshætti Afríkumanna voru afskap-
leg. Þau komu ekki strax fram í efnahagslífinu. Jafnvel eftir að
þrælasalan var komin í fullan gang „héldu Afríkumenn áfram að
vefa dúka, bræða málma og smíða úr þeim og fást við margvíslega
iðju aðra.“ En brátt stöðvaðist efnahagsþróunin, einkum í strand-
héruðum, og nú hófst þjóðfélagsleg hnignun. Um 1650 var svo
komið að eina útflutningsvara Afríku var fólk. Með því að flytja
úl fólk, segir Davidson, fluttu hin afríkönsku ríki út auðmagn
sitt, en arð fengu þau ekki af því, og hagkerfi þeirra riðaði til falls.
„Hinir afríkönsku þrælar gátu aðeins aukið ríkidæmi húsbænda
sinna — skapað auðæfi, sem aldrei sneru aftur til Afríku. Prang-
arar Afríku fengu að vísu horgun fyrir það fólk, sem þeir seldu,
en greiðslan fór fram í því formi, að hún gat ekki orðið efnahags-
lífinu að liði. Það „auðmagn“ sem kaupmenn og smákóngar gátu
safnað saman var allskonar glysvarningur og vopn. Frá efnahags-
legu sjónarmiði má álíta þrælaverzlunina við Evrópu mjög frum-
stætl og eyðileggjandi form nýlenduskipulags.“
Víðtæk notkun skotvopna var mjög afdrifarík staðreynd í þess-
ari þróun. Það var ekki aðeins að þessi vopn hjálpuðu til að hæla
niður mótspyrnu Afríkubúa. Enn alvarlegra var það, að þau urðu
til þess að Afríka framdi sjálfsmorð. Þau hröktu Afríkumenn út í
innbyrðis styrjaldir og sjálfseyðingu: „Til þess að komast yfir
skotvopn var aðeins ein leið — skelfileg en óhjákvæmileg: að gera
aðra að þrælum. Annars hefðu menn sjálfir hreytzt í þræla.“
Þannig rændu þrælakaupmenn ekki einungis Afríku, heldur var
og sjálft eðli iðju þeirra með þeim hætti, að hún stöðvaði þróun
framleiðsluafla álfunnar. Það var skift á þrælum og vopnum, gini
og glysvarningi — vörum, sem höfðu ekkert gildi fyrir framleiðsl-
una. Til þess að forða sér undan þrældómi reyndi hver ættflokkur í
örvæntingu sinni að eignast skotvopn, sem hinn evrópski kapítalismi
hafði meðferðis. En þessi nýju og voldugu vopn gátu menn eignast
aðeins í skiptum fyrir þræla. Af því leiddi að ættflokkar og ríki
tóku að herja hvort á annað. Þessar innbyrðisstyrjaldir og svo
sala aðalframleiðsluaflsins, þ. e. vinnuaflsins, fyrir óþarfan varn-