Réttur - 01.01.1963, Page 44

44
R É T T U R
ið'naðarins í þjóðarbúskapnum var lítill, var ekki aðeins hægt að
framkvæma ítrustu samfærslu í yfirstjórn heldur var það og óhjá-
kvæmilegt á tímum verulegrar iðnaðarvankunnáttu, skorts á lærðu
sljórnunarfólki og fáum kostum í hagkvæmri nýtingu iðnaðar-
afurða. Þegar iðnvæðingin er orðin víðtæk leiðir þessi samfærsla
í skipulagsmálum að sama skapi til tímafrekrar og orkusóandi skrif-
finnsku. Þegar kostur er orðinn á færum og menntuðum starfskröft-
um á öllum sviðum og víðtækt val um hagnýtingu framleiðslunnar,
grefur slík samfærsla undan frumkvæði hjá starfsfólki iðnaðarins,
ábyrgum viðbrögðum þess til nýrra framleiðsluaðferða og við kröf-
um þeim sem neytendur gera til breytinga. I stuttu máli, veldur
óskynsamlegri hagnýtingu auðlindanna. Þótt töluverð takmörkun á
neyzlu, íbúðarbyggingum og öðrum gæðum sé stundum óhjákvæmi-
leg meðan aðalviðfangsefnið er „frumstæð söfnun verðmæta“ dreg-
ur hún jafnframt úr frumkvæði í störfum og áhuga fyrir aukinni
fagþekkingu, leiðir af sér háskalegar fórnir og skort hjá vinnandi
fólki og verður hindrun á vegi virkari framleiðni. Ef járnharður agi
og einbeiting að frumstæðustu tímanlegum verkefnum efnahags-
þróunarinnar er ráðandi viðhorf í öllu menningarlífi og listurn þá
getur það ráðið úrslitum á vissu þróunarstigi um einhug almenn-
ings, en á öðrum tíma verður áframhald slíkrar ósveigjanlegrar
kreddufestu til þess að viðhalda þröngsýni og getuleysi lil að skilja
ný söguleg þróunarstig, verður hræðilegur fjötur um fót nýsköp-
unar og frelsis á öllum sviðum þjóðlífsins.
Allt er þetta óumdeilanlegt um Sovétríkin og önnur sósíalísk ríki
á svipuðu stigi; ekkert rúm er fyrir ágreining um það. -— Við
getum umskrifað ljóðlínu eftir Schiller á þessa leið: „Stalín hefur
gert sína skyldu og Stalín verður að fara.“
Það sem gerði það bráðnauðsynlegt að burtför hans yrði meiri-
háttar pólitískt uppgjör var það, að hann gerði miklu meira (eða
öllu heldur miklu minna) en skyldan bauð honum — að hann og
aðrir í skjóli hans hrifsuðu til sín mikil völd sem þeir beittu til að
upphefja sjálfa sig, til bitlingapólitíkur, hefndarverka og ofsókna á
hendur persónulegum andstæðingum. Það varð alls staðar að upp-
ræta handbendi Stalíns og vísikónga, setja í hreinsunareld starfs-
aðferðir og stjórnir sem þróazl höfðu undir handarjaðri hans, and-
rúmsloftið varð að endurnýja ef gera átti að raunveruleika aðkall-
andi aukningu frjálsræðis og uppyngingu.
En það sem er nauðsyn og jákvætt til framvindu sósíalísks lýð-