Réttur - 01.01.1963, Side 48

48
R E T T U R
eí þau eru tekin af daglegum þörfum eða rýra vonir hins sovézka
„manns á götunni“, sem langar til að eignast að lokum sómasam-
lega íbúð, borða góðan mat og ganga í þokkalegum fötum.
Þessi efnahagslega spenna í heimshluta sósíalismans á sér hlið-
stæðu í pólitískri spennu — ekki síður alvarlegri; um hana fjallar
síðari spurningin.
Hin mismunandi pólitísku þróunarstig sósíalísku landanna eru
ekki síður áberandi en þau efnahagslegu, einkum á mikilvægustu
svæðunum í alþjóðlegum viðhorfum. Sovétríkin og fiest sósíalísku
ríkin í Evrópu eru pólitískt stöðug og byggja á langæjum áætlunum
efnahags og félagsmála. Þau vilja draga úr styrjaldarhættunni og
hervæðingarkostnaði eftir því sem föng eru á; hvort tveggja flýtir
fiamkvæmd áætlana þeirra. Þetta er svipuð afstaða og 1924 eftir
ósigur Hamborgaruppreisnarinnar, er „hægri armur“ forustunnar
í Sovétríkjunum taldi að í auðvaldsheiminum væri að hefjast tíma-
bil „tiltölulegs stöðugleika“, og tóku þá utanríkisstefnu undir for-
ustu Litvinovs að draga úr alþjóðlegri spennu og tryggja sameigin-
legt öryggi. Nú er því haldið fram -—• þó í öðrum tilgangi — að
núverandi tímabil krefjist „friðsamlegrar sambúðar“ og nokkurra
tiislakana gagnvart heimsveldunum. I fyrra fallinu var það augljóst
að byltingarstormurinn sem kom í kjölfar fyrri heimsstyrjaldarinnar
var um garð genginn. Nú er stefnubreytingin talin höfuðnauðsyn
vegna yfirvofandi tortímingarhætlu mannkynsins af nýrri heims-
styrjöid; og einnig vegna þess, að aðeins á friðartímum fæst nauð-
synlegt ráðrúm til þess að gera hinn sósíalíska hluta heimsins ósigr-
andi og ná endanlegum sigri í hinni sögulegu liaráttu fyrir sósíal-
isma í öllum heiminum.
Hér eru samtvinnuð helztu alþjóðlegu vandamál byltingarsinn-
aðrar stjórnlistar. Hverjar eru lágmarkskröfur fyrir samkomulagi
við vesturveldin og iivað ákvarðar þær? Er nóg að komast að ein-
livers konar modus vivendi (bráðabirgðalausn) sem tryggði t. d.
ótruflaða þróun Þýzka alþýðulýðveldisins? Það virðist stundum
afstaða Sovétríkjanna. Eða ætti að gera víðtækt samkomulag um
hin langtum flóknari vandamál Asíu að conditio sine qua non (ófrá-
víkjanlegu skilyrði) fyrir hvers konar tilslökun? Og hvernig á að
ákvarða valdið og baráttuaðferðir gegn imperíalismanum? Er
imperíaiisminn á þessari öld jafnvægis í kjarnorkubúnaði og upp-
reisna nýlendna og undirokaðra þjóða aðeins „pappírstígrisdýr“
sem veltur um koll ef liann er dreginn fyrir dóm, eða er ennþá