Réttur - 01.05.1967, Page 8

!Jað er því mikið óhappaverk, sem Hannibal
Valflimarsson vann með kloíningsbrölti sínu,
og þar sem hætla er á að fleiri slík ógæfuspor
>rðu stigin, nema menn athugi vel að kunna
fótum sínum forróð, þá er rétt að ihuga vand-
lega allar aðstæður, sögulegar og pólitískar,
því að vissulega er komið að vegamótum í
þeirri samfylkingu, er liófst 1954 á Alþýðu-
sambandsþingi og tók á sig form stjórnmála-
handalags 1956. Skulu því gerð að umtalsefni
ýms veigamikil atriði, sem verkalýður Islands
og vinstri menn þurfa að vila, er kryfja skal
mál þessi lil mergjar.
VINSTRI HREYFINGAR
Á ÍSLANDI
OG NORDURLÖNDUM
l’egar rætt er um hvaða möguleikar séu hér
á Islandi til þess að efla þá vinstri verklýðs-
hreyfingu, sem undanfarinn aldarfjórðung
hefur fylgt sér um Sósíalistaflokkinn og Al-
þýðuhandalagið, þá ber að hafa í huga að
þessi öfl liafa verið mjög slerk hér heima sam-
anborið við vinstri sósialistisk samtök í Dan-
mörku, Noregi og Svíþjóð. Mörgúm hættir við
að gleyma þessu, er þeir hugsa t. d. um glæsi-
lega sigra, sem Sosialistisk Folkeparti (Sósial-
istiski alþýðuflokkurinn, S. F.) hefur unnið í
Danmörku, og athuga ]>á ekki hve veik hin
vinstri hreyfing þar var fyrir. í kosningunum
1964 í Danmörku fékk S. F. 5,8'/< af greiddurn
atkvæðum og var það mikill sigur. (Danski
Kommúnistaflokkurinn fékk þá 1.2%). En í
miðju „réttlínu“-standinu 1934 fékk Komm-
únistaflokkur tslands 6,5'/< í þingkosningun-
um.
I |)ingkosningunum 1966 í Danmörku vann
svo S. F. sinn stærsta sigur, fékk 10.9% af
greiddum atkvæðum. En hér heima hafði at-
kvæðatala Sósíalislaflokksins 1942—53 verið
lægst 16.1% og hæst 19.5%, og Alþýðuhanda-
lagsins 1956—1963 lægst 15.2'/< og hæst
19.2%. — A íslandi voru ]iví þeir flokkar, er
voru fulltrúar vinstri afla verkalýðshreyfingar-
innar þriðjungi sterkari en samsvarandi aðilar
í Danmörku, þegar verst gekk hér heima og
bezt þar úti.
betta eru staðreyndir, sem sósíalistar og
aðrir vinstri menn á Islandi mega ekki gleyma,
þegar þeir gera upp dæmið.
Við þetta hætist svo að sósíalistar og aðrir
samfylkingarmenn liafa verið forystukraftar f
Alþýðusámbandi íslands 1942—1948 og svo
óslitið síðan 1954. En samsvarandi öfl í Dan-
mörku hafa ])ví miður ekki enn neina slíka að-
stöðu.
bað hefur ekki verið auðvelt að ná ])eim
áhrifum, sem sósialistar og aðrir samfylking-
armenn hafa hér á landi. Og því síður hefur
verið auðunnið að halda þeim, ])ví — „það er
ekki minni vandi að gæta fengins fjár en afla“.
lJað hefur ])urft að tengja saman á raunsæjan
hátt hagsmuna- og hugsjónaharáttu verkalýðs-
ins, sýna dirfsku og sóknarhug i stéttabarátt-
unni samfara ýtrustu gætni og sameina hag-
sýna framfarastefnu í atvinnu- og verzlunar-
málum hugsjónalegri ])jóðfrelsisbaráttu. Og
samtímis hefur orðið að taka lillil til og reyna
að beina í einn farveg mjög mismunandi per-
sónulegum skoðunum á mönnum og málefn-
um. Og ])ólt agi hafi oft reynst góður í þessari
glíinu við liina ríku einstaklingshyggju vor
íslendinga, ])á hefur eigi síður reynt oft til
hins ýtrasta einmitt á sveigjanleik þeirra, er
seltu málslaðinn ofar öllu öðru.
Það þarf því aðeins að gera fáar villeysur,
aðeins að slíga nokkur víxlspor, lil ])ess að
fella |)á vinstri verklýðshreyfingu, — sem
verið liefur voldug í landi voru og samsvar-
andi öflum á Norðurlöndunum jafnvel upp-
örvun, — úr þeim sessi, er hún hefur skipað.
Hrun vinstri hreyfingar sósíalisla í Bandaríkj-
unum frá 1912 til vorra tlaga er víti lil varn-
aðar í þessum efnum.
Frá 1942 lil 1966 hafa fá víxlspor verið
64