Réttur - 01.05.1967, Blaðsíða 53

RÉTTUR
I-IINNA
ÖLDRUÐU
Ellitiyggingar eru einn rnikilvægasti þátlur
almannatrygginganna og sá þáltur þeirra, sem
liver þegn nýtur, nái liann 67 ára aldri.
Hlulverk ellitrygginganna og annarra líf-
eyristrygginga er að sjá þeim farborða. sein
húa við skerta starfsorku, og það er löluverður
•nælikvarði á þjóðfélag okkar, hvernig þetta
iilutverk er af hendi leysl.
1 stultu máli sagt, er rétturinn sem við á-
skiljum hinum öldruðu, sem hér greinir:
l’eir, sein náð liafa 67 ára aldri, eiga rélt
a lífeyri, sem nemur nú í júlí 1967 kr. 278S
a mánuði. Ekki eru ákvæði um það í lögum
;,ð þessar bætur eða aðrar bætur trygginganna
wgi að hækka samkvæmt kaupgreiðsluvísi-
tölu, en hins vegar er ráðherra heimilað að
hreyta upphæðum bóta, cf breyting verður á
grunnkauplaxta verkamanna við almenna fisk-
vinnu.
Nokkur viðbótaratkvæði gilda um ellilaun.
Noli gamall maður ekki réll silt strax við 67
ara aldur, hækkar greiðsla til lians í hlutfalli
við þann tíma, sem liann frestar að taka elli-
h>un. Gerl cr ráð fyrir að hámark frestunar sé
h ár, og fyrir þá frestun fær bótaþeginn hækk-
un, sem nemur % af almennri lífeyrisupphæð.
Konur og karlar fá jafnháan lífeyri, en hjón
hins vegar 10% lægra en tveir einstaklingar.
l’cssi lækkun til hjónanna cr venjulega rök-
sludd með því að hjón, sem búi saman, geli
homist af með minna en tveir einslaklingar.
En hilt kemur sennilega einnig til, að trygg-
>ngar miðast í grundvallaratriðum við að
hæta mönnum að einhverju leyti það beina
iekjulap, sem þeir verða fyrir, þegar starfs-
°rkan þrýlur. Sú staðreynd, að húsmæður
hafa ekki beinar tekjur vegna starfa á heim-
ili mun því eiga sinn þáll í að töluverðan efl-
irrekslur liefur þurft lil þess að þoka hjónalíf-
eyri upp i 90%.
Komi að því, að gamahnenni þurfi að dvelj-
asl á sjúkrahúsi eða annarri slofnun, þar sem
ilvalarkostnaður er greiddur af opinberu fé,
fellur greiðsla á lífeyri til bólaþegans sjálfs
niður, en sé hlutaðeigandi algerlega tekjulaus,
er heimilt að greiða honuin allt að 10% af
lifeyri — eða hcilar 279 kr. á — og gelur það
naumast talizt ríflegur vasapeningur.
Augljóst er, að því fer fjarri að ellilaunin,
kr. 2785 á mánuði, geti hrokkið til fyrir fram-
færslu gamalmennis, og lil þess að hæta hér
nokkuð úr, er kveðið svo á að greiða megi
uppból á ellilífeyri, ef sýnl þykir, að lífeyris-
þeginn komist ekki af án hækkunar. Annað
ákvæði er til, sem gelur koinið hjónum að
gagni, ef þau eru ekki bæði komin á ellilauna-
aldur, en þar segir að greiða megi maka elli-
lífeyrisþega alll að 80% af einstaklingslífeyri,
ef sérstakar ástæður eru fyrir hendi. Þá er
einnig heimilað að greiða megi heimilishjálp
að nokkru úr sjóði trygginganna, ef sveitar-
stjórn hefur komið á slíkri þjónuslu fyrir gam-
all fólk.
Þó að þessar heiinildir lil uppbóla geli léll
nokkuð undir, verður sainl afkoma þeirra, sem
ekki hafa annað lífsviðurværi i ellinni en
tryggingabætur í hæsta máta bágborin. Og við
sem erum hinn vinnufæri hluli þjóðarinnar,
getum svo sannarlcga hvorki lirósað okkur af
því, að sjá þeini sem nú eru aldraðir sóina-
samlega farborða né heldur af liinu, að við
séum nægjanlega forsjál til þess að búa svo í
haginn fyrir okkur sjálf, að ekkerl okkar þurfi
að kvíða kröppum kjörum í ellinni.
Við erum því sennilega sammála um, að
hér þurfutn við betur að gera. Við þurfum að
leggja meira fé af mörkum til trygginganna
og skipuleggja á þeirra vegum almennt eflir-
launakerfi til þess að jafna kjör manna að
slarfsdegi loknum.
Núverandi kerfi, þar sem aðeins er um að
109