Réttur - 01.05.1967, Síða 43

„Sameigskan"
Hið íslenzka slúdenlaíélag var formlega
stofnað 1871, en reisti eftir 1874 tilveru sína
á rústum Kvöldfélagsins.
Vakníng sú sem Kvöldfélagið stóð að má
heita afreksverk þegar þess er gætt hve aldar-
farið var iítilsiglt og iítt móttækilegt fyrir
menníngarlegum framförum eftir aldalánga
bælíngu. Fundarefni félagsins eru oftlega mál
sem varla eða ekki höfðu verið rædd liérlend-
is á þeim tíma og komu ekki á dagskrá fyrr
en síðar, sum laungu síðar. Þekkíng Kvöldfé-
laga á þeim kann í mörgu tillili að liafa verið
grunnfærin; þess her þó að gæta þegar liLið
er á fundagerðir félagsins að það sem haft er
eftir mönnum er afar ágripskennt og ber oft
á digur- og svigurmælum fremur en rökstudd-
um málflutníngi, einsog oft vill við brenna
þegar hiti er í umræðum og ritari má liafa sig
allan við ef eitthvað á að verða hókað. En
snertíngin við þessi framandlegu málefni hef-
ur ef til vill verið mönnum aflvaki til fleiri
hluta en þá hefur grunað. Séra Eiríkur Briem
har fram á Alþíngi 1887 frumvarp til laga
um styrktarsjóði handa alþýðufólki, og var
þegar sakaður um að hreiða út „sameigsku;“
en þess er að minnast að hann var einmitt
andmæiandi á kvöldfundinum forðum þegar
uppreisnarseggurinn Jón Olafsson hrópaði:
„Eg er sósíalisti, emancipationisti, rationalisti
etc. og þykir æra af því öllu sainan. . . .“
(Meginheimildir: Gerðabækur Kvöhlfélagsins (Lbs.
686—689, 4to), auk Norðurfara, dagbókar Gísla
Brynjúlfssonar, Þáttar Sigurðar málara eftir Lárus
Sigurbjömsson, Ljóðmæla Krisljáns Jónssonar 1872,
o. fl.).