Réttur


Réttur - 01.05.1967, Side 56

Réttur - 01.05.1967, Side 56
Icerfi, sein líandaríki N-Ameríku liafa konii'ð á í latnesku Ameríku og birtist í fjárfestingu, er nemur yfir 15.000 $ (nálega % allrar er- lendrar fjárfestingar); umráðum yfir nálega lielmingi af útflutningsafurðum meginlands- ins; nýlendum, herstöðvum, ‘hernaðarsendi- nefndum, sendiráðum, CIA og OAS. — Alll myndar Jietta volduga kúgunarvél sem ræður yfirleitl stefnu ráðastéttanna á hverjum stað. Heimsveldisstefna Bandaríkjanna er þess vegna skæðasti, utanaðkomandi óvinur allra l>jóða latnesku Ameriku. Eins og gefur að skilja eru ríkin í latnesku Ameríku sundurleit að efnahagsjiróun, sam- félagsgerð og stjórnháttum. Mismunurinn er ofl meiri innan eins og sama landsins en milli landa (t. d. Braíiliu, Perú og Ekvador). — Af þessu leiðir að vitund og samtök íjöldans eru misjafnlega langt á veg komin og afstæður slétta og sljórnmálafla veita byltingarharált- unni inn á mismunandi leiðir. Þrátt fyrir það má segja, með fáum undantekningum, að þessi ríki séu eiginclarlega á svipuðu stigi í sögulegri l>róun; mismunurinn liggur aðallega í því að þau eru ekki á sömu grúðu þessa stigs. Þetta á jafnt við um Argentínu, með árlegt meðallal þjóðartekna per capita 780 $, sem Brazilíu og Bólivíu þar sem samsvarandi tölur eru 390 $ og 140 $. Minútuvísarnir á gangverki sögunnar benda ekki á sama líma í ölluin löndum megin- landsins, en slundavísirarnir gera það nokkurn veginn. Þessi þróun, að viðbætlum saineigin- leguin óvini, lungumáli, landssvæði, menningu og sameiginlegum sögulegum örlögum seiri þessi riki hafa nolið um aldir, ákvarða einingu byUingarfrelsisins í latnesku Ameríku. Það er því aðeins í þessuin skilningi sem við tölum um latncsku Ameríku sem félagslega, pólitíska og sögulega lieild. STOBMASAMIR TÍMAR Sl. ár var áratugur liðinn siðan byltingar- hreyfingunni á meginlandinu óx að nýju fisk- ur um hrygg. Gagnsókn afturhaldsaflanna og bandarískra imperialista gegn lýðræðisöfl- unuin sein hafði slöðugt magnazt á árunum eftir stríð og fram til 1954—55, rann úl í sandinn kringum 1956. 1 hverju landinu á fætur öðru voru afturhaldsöflin lirakin í varn- arstöðu. I þriðja skipti á aldarfjórðungi risu öldur byllingarinnar hátl. Hernaðareinræðis-stjórnir voru hraktar frá völdum í þriðjungi þessara landa, jafnhliða jjví sem verkfölf og mótmælaaðgerðir gegn Bandaríkjunum gerðust æ tíðari. Byltingunni á Kúbu lauk með sigri lýðræðisaflanna og tókst, með hjálp sósíalískra ríkja, að verjast ágangi bandarískra imperíalista. Tilraun hinna síðarnefndu til að gangast fyrir endurbótum eftir sínum geðþótta mistókst hrapalega, jafnframt Jjví sem iherinn beitti sér víða fyrir stjórnlagarofi „til þess að verða fyrri til.“ 1 ýmsum löndum Andesfjalla og Karabíska liafs- ins óx vopnaðri byllingarbaráltu ásmeg- in og réðist til beinnar atlögu gegn herjum gagnbyltingaraflanna. I stultu máli sagt: Oll saga s. I. áratugs gefur til kynna að tími vold- ugrar byltingarbaráttu sé runninn upp í latnesku Ameríku. Þetta var meira að segja viðurkennt af forseta Bandaríkjanna sem lýsti því yfir í febrúar 1963 að hann álili latnesku Atneriku „hættulegasla svæðið í heiminum eins og sakir stæðu.“ Byltingarhreyfingin efldist ekki jafnl og þétl á umræddu tímabili. Henni jóksl skyndi- lega ásmegin árið 1958 og varðaði þá veginn að nýjum áfanga í sögu meginlandsins. Þessi nýi áfangi hófst árið 1959 með sigri bylting- arinnar á Kúbu. Enda þótt kveikja hennar væri hin sama og byltingarhreyfinganna á megin- landinu orkaði hún sem hvatnig á þær; hún sýndi öllum almenningi fram á að markmið baráttunnar væri innan handar og hægt væri að leysa grundvallarvandamál meginlandsins með sainstilltu átaki. Hún sannfærði vinnandi stéttir og jafnvel hluta valdasléttanna um að breyting væri ekki aðeins nauðsynleg, heldur og framkvæmanleg. Sigur byllingarinnar á Kúbu sýndi ennfremur fram á „nálægð“ sósí- 112

x

Réttur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Réttur
https://timarit.is/publication/319

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.