Réttur - 01.05.1967, Page 59

í fyrsla lagi er slaða ríkjanna i lalnesku
Aineríku í 'hinu kapilalíska hagkerfi gjörólík
jreim sess sem löndin í A- og S-Evrópu skip-
uðu fyrir fimmtíu árum, enda })ótt innra
efnahags-jnóunarstig þeirra sé svipað. Þróuð-
ustu löndin í latnesku Ameríku eru enn lil-
tölulega vanjnóuð og háð erlendu auðmagni
sem arðrænir jrau. Til þess að þeim megi tak-
asl að sigrast á hinni hefðbundnu „stúklúr“-
kreppu, verða þau að uppræta leifar lénshátt-
anna; jrá fyrst munu skapast skilyrði fyrir jrau
lil að hefja sig upp yfir hina aldagömlu van-
þróun og „stökkva inn í tultugustu öldina.“
Fyrsta skilyrðið er að meginlandið frelsist
undan yfirráðum imperíalista. Það er hin
hlutlæga krafa núverandi þróunarstigs og jafn-
framt hin hlutlæga áslæða fyrir jrví að hyll-
ingin lilýtur að snúast gegn imperíalistum. Sú
staðreynd mun á hinn bóginn skerpa and-
kapitaliskt eðli byltingarinnar.
I öðru lagi greiðir það götu byltingarinnar
i latnesku Ameríku, miðað við löndin sem
tekin voru til samanburðar, að valdajafnvæg-
ið i heiminum er nú stóruin hagslæðara bylt-
ingaröflunum.
VANDKVÆÐI BYLTINGARINNAK
Hinu er ekki að leyna, eins og vikið var aö
hér að framan, að Jiað er erfiöleikum bundið
að byggja byltingarferlið upp að nýju.
Mótspvrna afturhaldsaflanna er með af-
brigðum seig. Þau hafa yfir að ráða margþætt-
um kúgunartækjum sem þau liafa löngu kom-
ið á laggirnar.
1 lalnesku Ameríku njóta aflurhaldsöflin
innanlands virks og öflugs stuðnings gagn-
byltingarinnar sem um Jjessar mundir er holdi
klædd í imperíalisma Bandaríkjanna. Hann
hefur bæði í pólitísku og hernaðarlegu lilliti
sterkari aðstöðu í Vesturálfu en í nokkrum
öðrum heimshluta og jrað gerir bonum bægara
um að „flytja út“ gagnbyltinguna.
bar sem ríkin á meginlandinu eru tiltölu-
^ega sundurleit að félagslegri og pólitískri
gerð, reynist erfitt að efla þjóðareiningu og
jafnvcl að tryggja einingu byltingaraflanna
sjálfra. Auk þess vantar mikið á að verkalýðs-
hreyfingin, sem er kölluð til forystuhlutverks,
fylgi eftir sem skyldi stigmáli og kröfum bylt-
ingarferlisins.
Þýðir Jretta að ríkin í latnesku Ameríku
séu nú komin yfir takmörk kreppustigsins sem
um var getið? Að viðfangsefni byltingarinnar
hafi á sl. tíu árum verið leyst með kapitalísk-
um úrlausnum og nýtt jafnvægisástand hafi
skapazt innan ramma hins hefðbundna kapi-
talisma?
Engin ástæða er til að lialda að svo sé. Þvert
á inóti má ætla að þessi ríki séu nú einmitt
að nálgast úrslitamörk kreppuskeiðisins. Það
gengur ekki aðeins fram af jrví sem sagt hef-
ur verið um „strúktúr“-kreppuna, eða af yfir-
lýsingu Freis á Punte del Este-ráðstefnunni á
pá leið að næsti áratugur skeri úr því hvort
hinum borgaralegu öflum muni takast, í sam-
vinnu við imperíalista, að koma í veg fyrir
byltingu almennings eða ekki. Það er augljóst
mál að á undanförnum árum hafa efnalegar
forsendur byltingarinnar í engu breytzt, nema
síður sé: bin „bölvuðu vandamál“ latnesku
Ameríku bíða enn úrlausnar: jarðnæði til
handa bændum, lýðréttindi, róttækar lífs-
kjarabætur, efnahagslegt sjálfstæði. Enn er
samþjöppun jarðnæðis í höndum gósseigenda
meiri en í nokkrum öðrum heimshlula og bil-
ið milli efnahags latnesku Ameríku og hájnó-
aðra auðvaldslanda heldur áfram að breikka
og svo mætti lengi lelja.
Þar við bætist að stjórnmálaástandiÖ er í
öngþveiti í flestum ríkjum meginlandsins. Að-
eins í sjö löndum hefur tekizt að viðbalda vtra
borði „fulltrúalýðræðis“ sl. fimin ár. A æðstu
vaidastigum er ástandið óstöðugt, loftið bland-
ið lævi og samsærum og að nýju hefur kast-
azt í kekki með vissum borgaraflokkum og
Bandaríkjaleppunum sem fara með völdin.
Mcir er jió um það vert að vinnandi fólk
livort sem Jiað er nú knúið áfram af „þarfa-
byltingunni,“ vaxandi fátækl og ógæfu eða
af stjórnmálaástæðum einum, neitar að lifa
115