Réttur - 01.11.1967, Síða 3

íslenzku atvinnurekendurnir héldu að alþjóða-
auðhringirnir væru einhverjir englar, sem bara
elskuðu blessað „frelsið", — en ekki villidýr,
sem træðu þá undir fótum, ef þeir ekki gleyptu
þá.
Nú eru þeir — og þjóðin öll — farin að finna
fyrir því að láta þetta alþjóða-auðvald og lög-
mál þess stjórna okkur, — í staðinn fyrir að
stjórna okkur sjálfir. Og er það þó aðeins for-
smekkurinn, sem við finnum ennþá.
Það er nýlendustefnan í nýrri mynd (neokol-
onialismi) sem ísland er að kynnast. Einkenni
þeirrar stefnu er að lönd eru lögð undir alþjóð-
legt auðvald og efnahagslögmál þess látin
ráða þar, en þeim lofað að vera „stjórnskipu-
lega" sjálfstæðum. Það þýðir: að opna þau
fyrir arðráni hringanna, fjárfestingu og öðrum
efnahagslegum ítökum, svo þeir geti neytt yf-
irburða sinna og lagt hina smáu, „innfæddu"
atvinnurekendur að velli eða gert þá að laun-
uðum þjónum sínum („umboðsmenn" erlendra
hringa). Þar með fá hinir erlendu aðilar að-
stöðu til að velta atvinnuleysi, kreppufyrir-
brigðum og öðrum fylgjum auðvaldsskipulags
af sér yfir á „nýju nýlendumar" í formi lækk-
aðs verðs á hráefnum o. s. frv.
Það var þessi innlimunar- og nýlendustefna
sem fólkinu var boðuð undir grímu „frelsisins".
III
Hvernig stendur á því að meirihluti þjóðar,
sem hefur verið kúguð sem nýlenduþjóð í sex
aldir, lætur blekkja sig til að aðhyllast svona
stefnu, þó undir fölsku flaggi sé? Því stóðu eigi
stéttir hennar á verði — og þá fyrst og fremst
valdastéttin?
íslenzk borgarastétt hafði aldrei forystu í
frelsisbaráttunni við Dani. Það gerðu bændur
og menntamenn.
Islenzk verklýðshreyfing gat 1944 hrifið
meirihluta íslenzkrar borgarastéttar, — og þá
fyrst og fremst fulltrúa sjávarútvegs og iðnað-
ar, — með sér til stórfelldrar efnahagslegrar
framsóknar og sjálfstjórnar. Alþjóðlegt auð-
vald kæfði þá viðleitni síðar með Marshall-
afskiptum og fyrirskipunum Alþjóðabankans.
íslenzkur verkalýður og bændur hefðu getað
fetað á ný veginn til efnahagslegrar sjálfstjóm-
ar eftir 1956, ef forustumenn Framsóknar hefðu
ekki fyrst í skammsýni sinni afneitað öllum
áætlunarbúskap og sprengt síðan ríkisstjóm
þessara stétta og þar með afhent borgarastétt-
inni alla aðstöðu á ný.
En hver er orsök þess að þessi borgarastétt
stendur svo illa á verði um hagsmuni sína sem
íslenzkrar borgarastéttar sem raun ber vitni
um? íslenzk borgarastétt hefur vissulega frá
því hún varð tll, sýnt sig í því að reyna eftir
megni að heyja sína stéttabaráttu við íslenzka
alþýðu og nota ríkisvaldið óspart í því skyni,
en af hverju liggur hún hundflöt fyrir því er-
lenda valdi, sem ógnar sjálfstæðri tilveru henn-
ar?
Til þess liggja ýmsar orsakir og skal greina
nokkrar:
1. íslenzk borgarastétt hefur litla þjóðarerfð
í þessu sambandi sem fyrr getur. Hún hefur
ekki vanist því að líta á erlent auðvald sem
hættulegan andstæðing, er varast þurfi.
2. Borgarastéttin er fámenn — eins og þjóðin.
Hún telur aðeins 2—3000 manns. Það skal
mikið til að svo fámennur hópur líti á sig sem
sérstaka stétt gagnvart auðmannastéttum ann-
arra þjóða og megni að eignast svo góða
leiðtoga úr svona litlum hóp, að þeir geti skap-
að henni þá reisn, er til slíks þarf.
3. Borgarastéttin er klofin í andstæða hags-
munahópa:
a. Atvinnurekendur í útgerð og fiskiðnaði.
Þeir ættu eðlilega fyrst og fremst að vera full-
trúar sjálfstæðrar stefnu, er krefðist þess að
viðskiptapólitík landsins miðaðist við að
tryggja markaði fyrir fiskafurðir. En fæstir
þeirra hugsa sjálfstætt um stjómmál. Aðalá-
huginn er að pína styrki út úr ríkinu vegna vit-
lausrar viðskiptastefnu ríkisstjórnarinnar, en
ekki að breyta viðskiptastefnunni.
b. Iðnrekendur í íslenzkum neysluiðnaði.
Þeir ættu og, ef allt væri með felldu, að vera
fylgjandi því að íslendingar stjórnuðu efna-
183