Réttur - 01.10.1981, Síða 13

grímur hefur orðið fyrir og vafalaust kynnt
Þorsteini, þá er það enganveginn óhugsandi
að þau áhrif hafi og borist til Þorsteins — og
þótt Kveldfélagið væri nú dautt þá lifir
minningin um parísarkommúnuna líka á
Islandi.
Vafalaust eigum við íslenskir sósíalistar að
einhverju leyti Steingrími það að þakka, hví-
líkur brautryðjandi sósíalismans Þorsteinn
varð, þó danskir félagar og alþjóðlegt um-
hverfi leggi þar smiðshöggið á að móta þann
mæta mann. Og það hvernig Þorsteinn nefn-
ir ,,Morgun ” og ,, Vorhvöl” í „Minni Stein-
gríms” áttræðs 19. maí 1911 sannar (eins og
Hannes Pétursson einnig minnist á) hve sterk
og ævilöng sú „herhvöt” var, er Þorsteinn
þakkaði Steingrími.
IV. ,,En ánauð vér hötum,
því andinn er frjáls
hvort orðum hann verst eða
sverðunum stáls.”
Steingrímur Thorsteinsson mótast á því
skeiði 19. aldar, er franska borgarabyltingin
hafði brotið einokun konunga, aðals og
kirkju og rutt hinu andlega frelsi braut, sem
þessi máttarvöld áður hnepptu í viðjar. Og
Steingrímur nýtur sem menntaður maður, er
ekki hvað síst sækir andans auð til þjóðar
>,skálda og spekinga10”, frelsis andans og
trúir því á mátt þeirra orða, er andinn frjáls
mótar.
En einmitt á 20. öldinni höfum vér séð
hvernig voldugar yfirstéttir geta í krafti
hinna gífurlegu áhrifa fjölmiðlanna nýju
umhverft hugsunarhætti heilla þjóða, gert að
Þeim þann fjöldaseið, er gerir þær um lengri
eða skemmri tíma að andlegum umskipting-
um. Við þurfum ekki annað en minnast þess
íhúrtarhi'is Sleingrims virt Aiislurviill, þar sem nii slend-
nr I andssimahiisiíS. (íliiu^arnir Iveir l.v. á efri hæd
voru á vinnuslofu skáldsins. Myndin er tekin liálf úr
hók Hannesar l’élurssonar um Sleingrim.
hvernig nasisminn lék þýsku þjóðina eða
McCarthy-isminn þá bandarísku, svo teknar
séu tvær af helstu menningarþjóðum heims.
Vér þurfum ekki annað en líta í eigin barm
og sjá hver galdur er gerður að íslenskri
þjóð, til að rangsnúa öllum hugtökum: í 40
ár höfum við verið hertekin þjóð í krafti of-
beldis, samningssvika og innrásar erlends
hers — og þetta heitir í huga fjölda fólks
vernd en ekki kúgun, jafnvel þótt höfuðtil-
gangur hernámsveldisins sé, ef til stríðs kem-
ur, að fórna allri þjóð vorri fyrir nokkurra
klukkutíma eða daga betri aðstöðu fyrir sig.
Þetta hefði forðum daga heitið að snúa
faðirvorinu upp á andskotann.
189