Réttur - 01.08.1987, Page 30

Þessi launahækkun var ein sú stórfelld-
asta sem íhaldinu hefur tekist aö koma á
og er verkamönnum hollt að muna að það
var þáverandi formaður Alþýðuflokksins,
Stefán Jóhann, er skipaði forsæti þeirrar
ríkisstjórnar sem framkvæmdi launarán-
ið.
Valdhafarnir túlkuðu mál sitt á þann
veg með þessum ráðstöfunum að nú
skyldi ráðist að dýrtíðinni og hún lækkuð,
tryggð yrði afkoma atvinnuveganna og at-
vinnuleysi fyrirbyggt. Margir launþegar
trúðu þessu fyrst í stað. Reynslan varð
allt önnur og þó tekur það nokkurn tíma
að læra af reynslunni, þó ólygnust sé.
1949, dagana 14. og 15. maí fór fram
allsherjaratkvæðagreiðsla í Dagsbrún um
uppsögn samninganna. Samþykkt var
með 1298 atkvæðum gegn 217, að segja
upp samningunum.
16. júní hófst verkfallið, strax í byrjun
þess gerði Dagsbrún hinn fræga samning
við Olíufélagið og þar hélt því öll vinna
áfram. Fjórum dögum eftir að sá samn-
ingur var gerður náðust samningar við
samtök atvinnurekenda um 10% grunn-
kaupshækkun eða 28 aura. Atvinnurek-
endur höfðu áður boðið 3% hækkun, en
það var sú „krafa“ sem stjórn Alþýðu-
sambandsins, sem þá var í höndum ríkis-
stjórnarflokkanna, hafði ráðlagt verka-
lýðsfélögunum að berjast fyrir.
1950, í marsmánuði voru samþykkt lög
á Alþingi, sem lækkuðu gengi íslensku
krónunnar um 42,6%. Lög þessi voru sett
gegn mótmælum verkalýðsfélaganna. A
því ári, 1950, gaf ríkisstjórnin út lög á lög
ofan allt í þeim tilgangi að villa um fyrir
almenningi.
Allt þetta brask var mikil sviðsetning í
þeim tilgangi gerð að bjarga þáverandi
Alþýðusambandsstjórn gegnum kosning-
142
ar til Alþýðusambandsþings, er hefjast
átti í september.
Vísitalan í desember 1950 reyndist 123
stig og hækkaði kaup í janúar samkvæmt
því. En strax í febrúar setti Alþingi ný
kaupbindingarlög og mátti ekki eftir það
greiða hærra kaup en greitt hafði veriö í
janúar.
Verkfallsvopninu beitt
1951 hófst nýr þáttur í kaupgjaldsbar-
áttunni undir forustu Dagsbrúnar. 20
verkalýðsfélög í Reykjavík sendu atvinnu-
rekendum tilkynningu um verkfall þeirra
allrafrá og með 18. maí 1951, ef samning-
ar tækjust ekki fyrir þann tíma. Verkfall-
ið leystist eftir að hafa staðið eina helgi.
Samkvæmt samningunum skyldi full vísi-
tala greiðast ársfjórðungslega frá 1. júní á
öll grunnlaun að kr. 9,24 á klst. kr. 423,00
á viku, 1830,00 á mánuði. Fessir samning-
ar voru enn einn áfangi á sigurgöngu
verkalýðshreyfingarinnar.
Næst segir Dagsbrún upp samningum
sínum við atvinnurekendur 1. nóvember
1952 og enn í samstarfi við önnur verka-
lýðsfélög líkt og 1951. Dýrtíðin hafði vax-
ið og bilið milli kaupgjaldsvísitölunnar,
er kaup var greitt eftir, og framfærsluvísi-
tölunnar var nú orðið 10 stig (samkvæmt
ákvæðum gengislaganna frá 1950). Deila
þessi verður ekki rakin nákvæmlega hér
þar sem hún er enn í fersku minni. Til
verkfalls kom 1. des., víðtækasta og eins
harðasta verkfalls sem háð hefur verið
hér á landi. Samningar tókust ekki fyrr en
19. desember. Helstu atriði þeirra voru:
Lágmarkskaupið (bundið við sömu mörk
og 1951) skyldi greiðast með kaupgjalds-
vísitölu að viðbættum 10 stigum, en hærra
kaup að scttu hámarki með kaupgjalds-
vísitölunni að viðbættum 5 stigum og vísi-
J