Réttur - 01.08.1989, Qupperneq 5

legri aðferðir. Vart felast vísindalegheit
marxismans í því að leggja hugsjónir á
hilluna, heldur í hinu að grandgæfa veru-
leikann í leit að baráttuleið sem líkleg sé
til að koma fyrirframgefnum grundvallar-
markmiðum í framkvæmd. Við þessa
grandgæfingu lagast reyndar markmiðin
að því sem raunhæft er, en aldrei á þann
hátt að reiknað sé út hvað muni gerast og
síðan aðhyllist menn það, hvað sem það
er, í nafni „framsækni“. „Framsækni“
þýðir raunar það að aðhyllast „framfarir“
og það orð er ekki notað um allar breyt-
ingar sem verða í tímans rás heldur um
það að eitthvað komist á hærra þroskastig
í einhverjum skilningi. Pað skaðar svo
sem ekki, að marxisminn á gild rök fyrir
því að sósíalisminn hljóti að taka við af
kapítalismanum, en þau rök gera engan
að sósíalista sem ekki álítur sósíalismann
af hinu góða. Öllu áhrifaríkara er að sýna
fram á að sósíalisminn verði að taka við af
kapítalismanum ef tryggja á framfarir í
þágu vinnandi fólks og vannærðrar al-
þýðu heims og ef kapítalisminn á ekki
einfaldlega að ganga af mannkyninu
dauðu.
Marx segir á öðrum stað að hingað til
hafi heimspekingarnir fengist við að skýra
heiminn en það sem máli skipti sé að
breyta honum. Brynjólfur hefur verið
sömu skoðunar og steypt sér út í stjórn-
málin þótt honum væri það lítt í mun:
„Ég hef aldrei haft sérstakan áhuga á
stjórnmálastarfi.“ (Samræður um
heimspeki, bls. 17)
En Brynjólfur lét engan reikna út fyrir
sig að hann ætti að steypa sér út í stjórn-
málabaráttuna. Hann gerði það ekki í
blindni vegna þess að honum væri svo
mikiö í mun að flýta einhverju sem hlyti
að gerast og allra síst vegna þess að hann
hefði einhverja sérlega ánægju af að vas-
ast í slíku. Hann gerði það samvisku sinn-
ar vegna. í Samræðum um heimspeki seg-
ir hann:
„Fað virtist vera þörf fyrir mig og þá
gat ég ekki skorast undan. Til þess var
málstaðurinn of mikilvægur í mínum
augum. Þetta var eins og þegnskyldu-
vinna, en það þýddi, að ég varð að
leggja allt annað til hliðar. Stjórnmálin
tóku mig allan.“ (bls. 18)
Til hvers?
Brynjólfur hefur ávallt verið sannur
heimspekingur sem aldrei sætti sig við að
finna ekki svör við þeim áleitnu spurning-
um um lífið og tilveruna sem margur ung-
lingurinn veltir fyrir sér en vilja svo
hverfa í skuggann í amstri fullorðinsár-
anna. í Samræðum um heimspeki segir
hann aðspurður um hvort hann hafi haft
áhuga á heimspeki frá upphafi:
„Já, það hafði ég mjög snemma, eigin-
lega strax þegar ég var barn. Eftir að
stjórnmálaafskipti mín hófust fyrir al-
vöru var enginn tími eða orka til
annars, en minn heimspekilegi áhugi
var eins og ást í meinum allan tímann.
Allan þennan tíma sem ég var að fást
við stjórnmál, voru mjög mikilvægar
grundvallarspurningar eins og falinn
eldur í huga mínum. Það voru spurn-
ingar eins og þessar: Til hvers er ég að
þessu?“ (bls. 18)
Það var einkum á sviði siðfræðinnar
sem Brynjólfur taldi marxismann ekki gefa
viðhlítandi svör. Einhvern tíma þegar
heimspekirit Leníns (Efnishyggjan og
reynslugagnrýnin) barst í tal sagði hann
eitthvað í þá veru að hann hefði fengist við
það sent þar væri látið liggja milli hluta. í
Samræðum um heintspeki segir hann:
101