Réttur - 01.08.1989, Síða 8

hefur raunverulegt gildi. En til þess að
svo sé, verður lífið að vera annað og
meira en blik í eilífðinni, sem kemur
og hverfur á samri stund...
Af öllum staðhæfingum er sú örugg-
ust, að til sé hlutveruleiki eða lögbund-
inn veruleiki óháður vitund þess, sem
hugsar, því hún er forsenda allra ann-
arra staðhæfinga.
Án vitundar eða óafvitandi viður-
kenningar hlutveruleikans getum vér
því ekki lifað lífi voru og ekki hugsað.
Vér afneitum sjálfum oss sem vits-
munaverum.
Öruggari en allir dómar, sem fjalla
um gildi mannlegra athafna og mann-
legs lífs, er sú staðhæfing, að til sé
framhaldslíf eftir líkamsdauðann, því
hún er forsenda allra dóma, sem taka
til mannlegra verðmæta...
Án þess að leggja dóm á verðmæti
getum vér ekki lifað né starfað. Án vit-
andi eða óafvitandi viðurkenningar
forsendunnar getum vér því ekki lifað.
Vér afneitum sjálfum oss sem siðgæðis-
verum.“ (bls. 112-113)
„Það er mögulegt að afneita tilvist
lögbundins hlutveruleika og þar með
allri hugsun. En ef sú afneitun er meira
en í orði, hættum vér að hugsa. Það er
líka hægt að afneita framhaldslífi. En
ef sú afneitun er meira en orðin tóm,
hættum vér að lifa mannlegu lífi. Afl-
vaki sjálfrar hugsunarinnar hverfur
einnig, ef öll verðmæti, þar á meðal
sannleiksgildið, verða að engu. Til
þess að geta haldið áfram að lifa sem
vera gædd vitsmunum og siðgæði,
hljótum vér að gera ráð fyrir fram-
haldslífi. / þeim skilningi verður lífs-
nauðsynin að röknauðsyn.“ (bls. 117)
Brýnasta verkefnið
Ég kynntist Brynjólfi fyrst fyrir réttum
5 árum. Námsmannafélagið í Gautaborg
stóð þá að aðgerðum í tilefni 40 ára lýð-
veldisafmælis í skugga bandarísks
hernáms. Brynjólfur dvaldi á þessum árs-
tíma hjá dóttur sinni á Sjálandi og fórum
við þess á leit við hann að hann skryppi
yfir til Svíþjóðar og héldi yfir okkur tölu.
Brynjólfur lét ekki 86 aldursár aftra
sér, brá sér yfir sundið og hélt yfir okkur
meitlaða ræðu um brýnasta verkefni vort:
„að forða lífinu á þessum hnetti okkar frá
tortímingu, hvar sem við eigum heima á
honum“ (birtist í 3. hefti Réttar, 1984). í
ræðunni fjallaði Brynjólfur um hvort
kjarnorkustríð sé yfirvofandi, hvað valdi
þeim ósköpum, hvernig hægt sé að koma
í veg fyrir þau og hvert okkar hlutverk sé.
Fyrstu spurningunni, hvort kjarnorku-
stríð sé yfirvofandi, svaraði Brynjólfur
játandi og lauk formálanum að svari sínu
svo:
„Marx gamli sagði, að þegar borgara-
stéttin sæi völd sín í hættu, þá liti hún
á það sem ragnarök og væri.til alls vís.
Pað hefur vissulega sannast rækilega á
helstu oddvitum hennar nú á dögum,
enda þótt kapítalismi Vesturlanda sé
ekki í neinni bráðri hættu svo langt
sem við eygjum fram í tímann. Það má
vel vera, að geðlæknar myndu úr-
skurða Reagan, Luns og Co. alheil-
brigða á sálinni. Þeir hefðu jafnvel get-
að gefið Hitler vottorð um fulla geð-
heilsu. En hvað sem líður læknisfræði-
legum úrskurði, þá er eitt víst: Þessir
menn eru margfalt hættulegri en geð-
sjúklingar, sem lokaðir eru inni á geð-
veikrahælum vegna þess að þeir geta
farið sjálfum sér og öðrum að voða. —
Því þeir eru vísir til að tortíma öllu
104