Réttur - 01.08.1989, Qupperneq 20

ávöxtum og steinum í óvinina. Þegar
þeim er haldið föngnum framkvæma þeir
með höndunum ýsmar einfaldar aðgerðir
sem þeir apa upp eftir mönnum. Þá sést
það regindjúp sem skilur á milli vanþró-
aðra handa þeirra apa sem hvað mest
líkjast mönnum og svo mannshandarinn-
ar sem hefur náð geysilegri fullkomnun
vegna vinnu hundruð þúsunda ára. í
höndum beggja er fjöldi og almennt fyrir-
komulag beina og vöðva hið sama, en
hönd villimanns af lægstu stigum getur
framkvæmt hundruð aðgerða sem engin
apahönd kann að leika eftir—-engin apa-
hönd hefir nokkru sinni sniðið til frum-
stæðasta hníf úr grjóti.
Fyrstu aðgerðirnar sem forfeðrum vor-
um smám saman tókst að laga hendurnar
að á hinum mörgu árþúsundum þróunar-
innar frá apa til manns, geta aðeins hafa
verið afar einfaldar. Vanþróuðustu villi-
menn, jafnvel þeir sem virðast í þann
veginn að hverfa aftur til dýrslegra hátta
ásamt með samsvarandi líkamlegri
hnignun, eru engu að síður miklu æðri
þessum hálfþróuðu verum. Áður en
mannshönd gerði sér fyrsta hnífinn úr
steinvölu leið líklega tími sem gerir tíma-
skeið hinnar þekktu sögu smávægilegt í
samanburði. En úrslitaskrefið hafði verið
stigið, höndin var orðin laus og gat þaðan
í frá öðlast æ meiri fimi; sá aukni sveigj-
anleiki sem þannig náðist gekk í erfðir og
jókst frá kynslóð til kynslóðar.
Höndin er þannig ekki aðeins verkfæri
til að vinna með, hún er einnig af'urö
vinnunnar. Vinnan, aðlögun að sífellt
nýjum aðgerðum, erfð vöðva, sina og á
lengri tíma: beina, er tekið höfðu sérstakri
þróun, og hin stöðugt endurnýjaða notk-
un þessa arfbundna hagleiks til nýrra, æ
flóknari aðgerða, hel'ur áorkað þeirri
miklu fullkomnun mannshandarinnar sem
þarf til að galdra fram myndir Rafaels,
stytturThorvaldsens og tónlist Paganinis.
En höndin var ekki til sér á parti, hún
var aðeins einn hluti samstæðrar og mjög
flókinnar lífrænnar heildar. Og það sem
kom höndinni til góða varð og öllum lík-
amanum sem hún þjónaði til gagns; og
það á tvenna lund.
I fyrsta lagi gagnaðist líkamanum lög-
málið um fylgni vaxtar, cins og Darwin
nefndi það. Þetta lögmál segir að sérhæfð
form aðskilinna hluta lífveru eru ávallt
tengd sérstökum formum annarra hluta
hennar sem virðast ekki tengd þeim á
nokkurn hátt. Þannig hafa öll dýr með
frumukjarnalaus rauð blóðkorn, dýr þar
sem höíuðið er fest við efsta hryggjarlið-
inn með tvöfaldri liðtengingu (leggjar-
höfðum), undantekningarlaust mjólkur-
kirtla til að gefa ungviðum sínum að
sjúga. Á sama hátt hafa klaufdýr jafnað-
arlega hólfaðan maga til jórturs. Breyt-
ingar á afmörkuðum formum draga á eftir
sér formbreytingar annarra líkamshluta
þó að viö getum ekki skýrt tengslin. Al-
gjörlega hvítir kettir með blá, augu eru
alltaf, eða nær alltaf, heyrnarlausir. Hin
stigvaxandi fullkomnun mannshandarinn-
ar og samsvarandi aðlögun fótanna að
uppréttu göngulagi hafa vafalaust fyrir
tilstilli slíkrar fylgni haft áhrif á aðra hluta
líkamans. Aftur á móti hafa þessi áhrif
ekki verið könnuð nógsamlega þannig að
unnt sé að gera meira hér en setja stað-
reyndina fram á almennum orðum.
Miklu þýðingarmeiri eru hin beinu,
sýnanlegu áhrif þróunar handarinnar á
líkamann að öðru leyti. Vér höfum þegar
drepið á að forfeður vorir apaættar (simi-
anskir) voru hópsæknir; það er augljós-
lega ógerlegt að leita beins uppruna
mannsins, sem er félagslegastur allra
dýra, í ófélagslyndum forfeðrum. Valdið
116