Morgunblaðið - 06.02.2006, Síða 21

ð í þessu máli séu engar
okkslínur, „en ég held að allir
stöðu þessara mála hljóta að
þeirri niðurstöðu að það verður
þetta, það er löngu tímabært“.
Eignaupptaka eða
veiðarfærastýring?
Örn segir að samkvæmt sam-
m við marga stjórnarþingmenn,
mikill fyrirvari við að hleypa mál-
breyttu. Í núgildandi lögum frá
milað að veiða í net frá mánudegi
ags og mega lagnirnar ná yfir 2/3
innar. Gunnar segir að í fyrstu
ra laga komi meðal annars í ljós
auðlindina með skynsamlegum
mum hætti. „Í þessu nýja frum-
markmið laganna ekki breyst,
tt,“ segir hann. „En lax er ekki
i dýra matvara sem hann var áð-
ur ferðaþjónusta tengd stang-
gríðarlega. Þó svo að markmið
fi ekki breyst þá hefur umhverfið
m breytingum, netaveiðar eru
ör tímaskekkja.“
Árnason segir menn hafa rætt
við netaveiðum þýddi eignaupp-
ti ríkisvaldið að fara í viðræður
etarétthafa um bætur, sem gætu
numið einhverjum milljörðum. Það held ég
að trufli málið.“
Í grein sem Gunnar skrifaði nýverið í net-
miðilinn votnogveidi.is, fjallar hann um svo-
kallað Ásgarðsmál sem fór fyrir Hæstarétt
árið 1984 og hann telur gefa fordæmi um út-
reikning bóta. Þar ómerkti Hæstiréttur nið-
urstöðu matsnefndar eignanáms á 780 hekt-
ara landi við Sogið. Samningur um
veiðiréttindi það árið, sem hljóðaði upp á
tæplega hálfa milljón króna, var lagður
fram í réttinum. Hæstiréttur komst hins
vegar að því að greiða þyrfti tvær milljónir
króna fyrir veiðihlunnindin eða rúmlega
fjórum sinnum meira en samningurinn gaf
af sér ár hvert.
„Ef ráðherra er hræddur um að bæt-
urnar verði of háar, þá er það í fyrsta lagi
mín trú að hagsmunaaðilar eigi að taka þátt
í að greiða bæturnar með ríkinu, sem mun
óneitanlega lækka fjárhæðina sem ríkið
þarf að greiða. Í annan stað má líta á Ás-
garðsmálið til fyrirmyndar. Þar var ekki
verið að breyta netaveiði í stangveiði heldur
voru öll hlunnindi inni í myndinni, um
ókomna tíð. Hér erum við ekki að tala um að
taka þessa fasteign af bændum, rennandi
vatn, eða veiðiréttinn, heldur eingöngu að
breyta veiðiforminu. Ég tel að hér sé ein-
göngu um veiðarfærastýringu að ræða.
Nú hefur sjávarútvegsráðherra tekið þá
ákvörðun að takmarka mjög flottrollsveiðar
á loðnu. Það er til að tryggja skynsamlega
og hagkvæma nýtingu á þjóðarauðlindinni.
Af hverju getur ekki hið sama gilt um neta-
veiðar í íslensku straumvatni? Veiðar-
færastýring. En auðvitað er þetta mál í
þágu bænda. Við erum að tala um að stang-
veiðin færir bændum beinar tekjur upp á
1.200 milljónir. Við sjáum að 50% tekna
bænda á Vesturlandi koma til vegna stang-
veiði en ekki nema 5% á Suðurlandi.“
Hjálmar Árnason segir að þótt Ásgarðs-
málið frá 1984 kunni að vera fordæmisgef-
andi, og að þetta kunni að snúast um veið-
arfærastýringu þá upphefji eignarréttar-
ákvæði stjórnarskrárinnar allt annað. „Ef
menn bera verð á veiðileyfum árið 1984
saman við verð á veiðileyfum í dag, þá sést
að þau hafa hækkað og hækkað. Og þau
munu bara hækka því veiðimönnum fjölgar
sífellt en ánum ekki. Skiptar skoðanir eru
innan beggja stjórnarflokkanna um þetta.
Ég er nokkuð viss um að málið fer ekki
óbreytt gegnum þingið. Það er búið að sam-
þykkja það í ríkisstjórn, það er komið inn í
þingflokkana en hjá okkur voru gerðir
margir fyrirvarar, af ýmsum ástæðum. Ég
held að skoðanir manna á þessu máli fari al-
gjörlega út og suður. Eins og vatn í vexti.
Eins og það sé að losna úr klakaböndum og
hvað síðan gerist veit enginn.“
ax- og silungsveiði í þingflokkum stjórnarflokkanna
fyrirvara
ði á laxi
Morgunblaðið/Einar Falur
á stöng aukast verulega á vatnasvæði Ölfusár-Hvítár ef netin fara upp.
Reykjavíkur gerði í veiðiréttinn.
u að samræma sín sjónarmið. En
g óvíst að þeir nái samstöðu um
einhverjum samtökum um að
allt út eða halda áfram neta-
munu hver og einn ganga frá
um.“
dur segir að mönnum finnist
n um lög, sem banni netaveið-
fileg tilhugsun. „Þetta er réttur
eiga. Af hverju á að meina sum-
a í net en öðrum ekki? Menn
ki ekki möguleika á að nýta lax-
uvísi en í net hérna á jökulvatn-
væri bannað ónýttist réttur
eiði. En ef þetta er ekki bannað
mja um upptöku neta, þá ná
af heildarverðmætinu.“
netaveiddur
einskis virði
r segir menn óttast neta-
„Menn óttast að sú leið verði
enn óttast líka að netaveiddur
nskis virði. Ef mórallinn er
netin eru þyrnir í augum allra
veiðimanna, og kannski stórs hluta lands-
manna, þá verður netaveiddur lax einskis
virði – rétt eins og danska mjólkin í araba-
ríkjunum í dag.“
Hann segir að vissulega finni sumir að
netabændur séu litnir hornauga. „Þeir eru
undir í þessum málum, það er alveg ljóst.
Þeir finna það margir og þó nokkrir þeirra
eru á því að leigja þetta út. Aðrir líta á
netaveiðina sem sinn rétt, vilja nýta hann
og láta ekki aðra ráðskast með það. En það
er heldur ekkert gefið að menn eigi þenn-
an rétt óskertan um aldur og ævi. Ef það
falla lög sem banna veiði í net er spurning
hvort bætur séu þar bakvið. Víða erlendis
er bannað að veiða í net og annars staðar
er bannað að veiða til að drepa.“
Hér áður kostaði vænn lax til matar
álíka og gott lamb. Nú er hver stanga-
veiddur lax 10 til 30.000 króna virði en
verð á laxi í verslunum hefur hríðfallið.
„En það er engin togsteita milli fé-
lagsmanna hvort þeir veiða laxinn á stöng
eða í net. Menn virða eignarétt hver ann-
ars. Þetta mál er fyrst og fremst í höndum
netabænda sjálfra.“
maður Veiðifélags Árnesinga
um netabænda
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 6. FEBRÚAR 2006 21
Eins og fram kom í fréttum fyrr ívetur gerði StangaveiðifélagReykjavíkur, sem er stærsta félag
stangveiðimanna á landinu og fer með
veiðiréttinn í Sogi og Stóru-Laxá, neta-
bændum í Hvítá-Ölfusá tilboð um að
kaupa eða leigja af
þeim veiðiréttinn
gegn því að netin fari
upp, helst strax í
sumar. Bændur skip-
uðu nefnd til að fjalla
um málið og er málið
nú í þeim farvegi.
Bjarni Júlíusson, for-
maður SVFR, stað-
festir að félagið hafi
gert bændum tilboð í
veiðiréttinn og vonar
að það skili árangri.
„Samningaleiðina
verður alltaf að
reyna til hlítar, það er farsælast,“ segir
Bjarni.
Bjarni segir félagið hafa sent ítarlega
greinargerð frá sér vegna smíðar vænt-
anlegs frumvarps landbúnaðarráðherra.
„Við höfum ekki fengið frumvarps-
drögin send og vitum ekki hvort tillit var
tekið til okkar ábendinga. Við höfum hins
vegar heyrt á skotspónum að svo sé ekki.
Ef svo er finnst okkur það ákaflega mið-
ur,“ segir hann.
En hvernig tekur Bjarni í þá hugmynd
Gunnars Arnar Örlygssonar að hags-
munaaðilar, eins og leigutakar, taki þátt í
bótagreiðslum til netabænda?
„Okkar prinsippmál er að fá netin upp.
Verð á veiðileyfum er orðið gríðarlega
hátt og varla á bætandi, en við hjá SVFR
erum reiðubúin að skoða ýmsar útfærslur
ef netin fara upp.Við höfum þegar gert
tilboð á eigin vegum, við myndum vita-
skuld reyna að skapa breiðfylkingu um
fjármögnunina en við gerum okkur líka
grein fyrir því að til að byrja með myndi
þetta lenda að einhverju leyti á veiði-
mönnunum. Svæðið fyrir austan fjall er
þó sérstakt fyrir þær sakir að verð á
veiðileyfum er tiltölulega lágt miðað við á
landsvísu og netaveiðin er tvöföld til þref-
öld á við stangveiðina, jafnvel enn meiri,
þannig að svigrúmið væri mikið færu net-
in upp, því þá mætti vænta mikils árang-
urs.
Þó það sé eitur í beinum okkar stang-
veiðimanna að tala um verðhækkanir
munum við skilja að þeirra kunni að vera
þörf til að ná þessu þjóðþrifamáli í gegn.
Ég vil fullreyna samningaleiðina, en
gangi hún ekki þá verður að skoða aðrar
leiðir.“
Bjarni Júlíusson,
formaður SVFR
Bjarni
Júlíusson
Samninga-
leiðina verð-
ur að reyna
til hlítar
HVERNIG eiga menn í af-helguðum þjóðfélögumVesturlanda að skiljavirðinguna fyrir hinu
heilaga? Þessarar spurningar spurði
sr. Sigurður Pálsson, sóknarprestur
í Hallgrímskirkju, í predikun við
guðsþjónustu í gær en Sigurður
fjallaði þar um það uppnám sem hef-
ur orðið meðal múslíma vegna skop-
teikninganna af Múhameð spámanni
í Jótlandspóstinum.
Múslímarnir verða að skilja að
við lifum í öðrum heimi en þeir
Sigurður sagði að tjáningarfrelsið
væri einn af hornsteinum vestrænna
ríkja, „og við látum enga segja okk-
ur hvað við megum birta eða hvern-
ig. Fjölmiðlar eru sjálfir ábyrgir
fyrir því,“ sagði hann.
„Múslímarnir verða að skilja að
við lifum í öðrum heimi en þeir, og
það verða þeir að virða. Vissulega
lifa þeir í menningarheimi sem er
frábrugðinn okkar. Þar ríkir yf-
irleitt guðveldi. Hið trúarlega og hið
samfélagslega er ekki aðskilið eins
og hjá okkur, guðslög eru sam-
félagslög. Sé hið trúarlega vanvirt
er samfélagið vanvirt. En ef við telj-
um að þeir eigi að virða það frelsi
sem okkur er heilagt, gerir það þá
ekki sjálfkrafa kröfu til okkar um að
virða það sem þeim er heilagt? Eng-
inn misskilji mig svo að við eigum að
fórna tjáningarfrelsinu að kröfu
múslíma, hverju sem þeir hóta.
Fjarri því. En
fylgir tjáning-
arfrelsinu engin
ábyrgð? Gerir það
engar kröfur um
dómgreind? Gerir
það engar kröfur
um tillitssemi og
virðingu fyrir öðr-
um? Gerir það
enga kröfu um að
menn geri sér
grein fyrir hvað
ögranir af þessu tagi geta komið til
leiðar í þeirri spennu sem ríkir milli
hins múslímska heims og Vest-
urlanda? Ekkert frelsi er án ábyrgð-
ar. Að taka þá ábyrgð alvarlega er
ekki undirlægjuháttur heldur
óbrjáluð dómgreind,“ sagði Sig-
urður.
Menn telja sig mega vanvirða
aðra í nafni frelsisins
Hann sagði ennfremur í predikun
sinni að hér á meðal okkar væri
ástandið eins á þessu sviði sem og
mörgum öðrum. Menn telji sig mega
vanvirða aðra í nafni frelsisins og
sagði síðan: „Mörgum er enn í minni
þegar Ríkisútvarpið sendi út Spaug-
stofuþátt þar sem hæðst var að hinu
helgasta í guðsdýrkun kristinna
manna, atburðum kyrraviku og þar
með kvöldmáltíðarsakramentinu. Á
mig virkaði þessi þáttur eins og þeir
spaugstofumenn hefðu vaðið hérna
upp á altarið á forugum stígvélum.
Vissulega létu einhverjir í sér heyra
og biskup, Ólafur Skúlason, skrifaði
útvarpsráði og lét í ljós vanþóknun
sína. Hann fékk þau svör að flytj-
endur væru ábyrgir fyrir því sem
þeir flyttu. Enginn krafði þá um af-
sökunarbeiðni, enginn heimtaði af
útvarpsráði að biðja kirkjuna og
kristið fólk í landinu afsökunar,
hvað þá að menn færu niður í stjórn-
arráð til að krefjast hins sama. Og
ríkissaksóknari hélt að sér höndum,
þrátt fyrir lögin um bann við guð-
lasti. Hvernig geta þeir sem ekki
skynja mikilvægi hins heilaga í trú
þeirra sem næstir þeim standa skilið
þá sem fjær eru?“ sagði Sigurður.
Oft gætir misskilnings á
umburðarlyndishugtakinu
Hann vék einnig að sívaxandi fjöl-
menningu í samfélagi okkar, sem
hann sagði að krefðist tillitssemi og
virðingar.
„Það krefst umburðarlyndis,“
sagði Sigurður. „En við megum ekki
misskilja hugtakið umburðarlyndi
og hvað í því er fólgið. Það merkir
ekki að draga sig í hlé, láta af sínu
til að rýma fyrir viðhorfum annarra.
Það felur miklu fremur í sér réttinn
til að halda fast í
það sem okkur er
mikils virði, en
gerir jafnframt þá
kröfu að við leit-
umst við að skilja
og virða þau sem
hafa önnur lífs-
viðhorf, aðra trú.
Mér finnst oft
gæta misskilnings
á umburðarlynd-
ishugtakinu í um-
ræðunni hér á landi, einkum að því
er varðar skólastarf. Til þess að
styggja ekki hina aðkomnu, er
gjarnan hopað þegar um trúar-
bragðafræðslu er að ræða, þegar um
venjur er að ræða sem þótt hafa
sjálfsagðar, eins og til dæmis heim-
sóknir í kirkjur eða þátttöku í jóla-
helgistundum. Þetta er ekki um-
burðarlyndi heldur undirlægju-
háttur. Það hlýtur að vera hægt að
sinna þeim börnum með viðeigandi
hætti sem mælst er til að þau séu
ekki þátttakendur. Umburðarlyndi
felst ekki í því að þurrka mismuninn
út, heldur að læra að lifa með hon-
um í friði og af virðingu,“ sagði Sig-
urður Pálsson.
Morgunblaðið/Golli
„Mér finnst oft gæta misskilnings á umburðrlyndishugtakinu í umræðunni
hér á landi, einkum að því er varðar skólastarf,“ sagði sr. Sigurður Pálsson
í predikun í Hallgrímskirkju í gær.
Fjallaði um uppnám meðal múslima
vegna skopteikninga í predikun
Fylgir tjáning-
arfrelsinu
engin ábyrgð?
’Enginn krafði [spaug-stofumenn] um afsök-
unarbeiðni, enginn
heimtaði af útvarpsráði
að biðja kirkjuna og
kristið fólk í landinu af-
sökunar.‘