Morgunblaðið - 26.02.2006, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
’Eitt var að vinna og svo er að vinna og ívor ætlum við að vinna.‘Eyþór Arnalds í samtali við fréttavefinn mbl.is eftir
sigurinn í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins í Árborg um
liðna helgi.
’Ég gerði mistök þegar ég sagði að þaðværu engir gasklefar í Auschwitz.‘Breski rithöfundurinn David Irving sem dæmdur var
til fangavistar í Austurríki í vikunni fyrir að afneita
helförinni.
’Irving er fífl. Og besta leiðin til að fástvið fífl er að hunsa þau.‘Christian Fleck félagsfræðingur við Graz-háskóla um
téðan Irving.
’Við finnum glöggt til þeirrar ábyrgðarsem lögð er á herðar okkar með því að
fela okkur að gæta einnar lítillar fjaðrar.
Það er raunar sú ábyrgð sem okkur er
öllum lögð á herðar, ekki síst þeim ungu
að gæta þess dýrmæta auðs sem felst í
tungunni.‘Matthías Johannessen skáld og fulltrúi hóps áhuga-
fólks um eflingu móðurmálsins, þegar hann afhenti
Laxnessfjöðrina í Austurbæjarskóla sl. þriðjudag.
’Svo er þetta fallega flámæli hans Hall-gríms, og dönskusletturnar sem eru svo
fínar. Þegar allt er vaðandi í amerískum
slettum, þá er svo yndislegt að taka sér í
munn góðar og gegnar dönskuslettur.
Fákænir klerkar sem hafa verið látnir
lesa sálmana í útvarpið á föstunni hafa
margir hverjir breytt þessu og leiðrétt
skáldið. En maður ætti aldrei að styggja
skáld. Það getur haft í för með sér vonda
hluti.‘Megas í samtali við Bergþóru Jónsdóttur í Morg-
unblaðinu sl. miðvikudag.
’Mín sérgrein er að selja kjötfars, og éghélt mig við það.‘Jóhannes Jónsson í Héraðsdómi Reykjavíkur sl.
mánudag. Þegar hann var spurður hvers vegna
skuldastaða Gaums, hans sjálfs og barna hans við
Baug hefði ekki verið aðgreind frá öðrum skamm-
tímakröfum Baugs kvaðst hann ekki hafa vit á því.
’Við teljum að það hafi verið Ísland semhleypti þessu öllu af stað. Það voru verð-
bréfamiðlarar í Asíu sem vissu ekki einu
sinni að Ísland væri til. En það er alveg
öruggt að þeir vita það núna.‘Sabrina Jacobs , sérfræðingur hjá Dresdner, Klein-
wort, Wasserstein, í samtali við Morgunblaðið um
veikingu gjaldmiðla.
’Ætlið þið að sýna þetta atvik 200 sinn-um á viku til að reyna að fá UEFA til að
spila leikinn aftur? Getið þið gert það fyr-
ir okkur?‘José Mourinho , knattspyrnustjóri Chelsea, við sjón-
varpsmenn frá Sky Sports eftir að leikmanni hans,
Asier Del Horno, var vikið af velli í tapleik gegn
Barcelona í Meistaradeild Evrópu sl. miðvikudags-
kvöld.
Ummæli vikunnar
Morgunblaðið/Sverrir
Fátt vissi ég betra en að
smala með góðum hundi
Morgunblaðið/Pétur Blöndal
VALGEIR SIGURÐSSON BLAÐAMAÐUR
„Ef einhver vill éta mig, þá vona ég að honum svelgist pínulítið á mér.“
VIÐMANNINNMÆLT
Pétur Blöndal ræðir við
Valgeir Sigurðsson
leikarar á borð við Þorstein Ö. og Brynjólf Jó-
hannesson þurfa að ná tveim manngerðum og
vera báðum trúir, sjálfum sér og persónunni
sem þeir eru að glíma við.
Valgeir staldrar aðeins við og segir svo:
– Ég get líka nefnt yngri leikara, svo unga
fólkið þekki þá, eins og …
Hann hugsar sig um.
… Gísla Halldórsson.
Hann heldur áfram:
– Ekki það að ég sé að bera mig saman við þá,
en viðfangsefnið er sama eðlis og nálgunin sú
sama.
Sigríður skýtur inn í að það þurfi ljóðastreng
í viðtöl og Valgeir tekur undir það:
– Eitthvað úr skynjunarhæfni ljóðskálds.
Þegar Valgeir sagði skilið við blaðamennsk-
una var hann ráðinn aðstoðarskjalavörður Al-
þingis haustið 1979 og vann þar í átján ár eða
þar til hann settist í helgan stein árið 1997.
– Og þú fékkst við ljóðagerð.
– Þú hefur nú séð óþverraskapinn eftir mig í
bókunum hans Árna Johnsens, svarar Valgeir
og ekki laust við væntumþykju í röddinni.
Hann tróð einnig oft upp á árshátíðum starfs-
manna þingsins og var þar í góðum félagsskap
Hermanns Jóhannessonar, Sigrúnar Árnadótt-
ur, Eiríks Eiríkssonar og Halldórs frá Kirkju-
bóli. En kvæðin hefur hann að mestu nostrað
við heima. Hann stendur upp til að sækja sýn-
ishorn. Á meðan ræðir blaðamaður við Sigríði.
– Ert þú hagmælt?
– Nei, guð almáttugur hjálpi þér, svarar hún.
– Hvað hafið þið verið lengi gift?
– Frá 1963.
– Hvar kynntust þið?
– Við sáumst nú fyrst í Þjóðleikhúskjallaran-
um!
– Og var það ást við fyrstu sýn?
– Ja, það þróaðist svona skulum við segja,
svarar hún hóglega og er líkast til fegin því þeg-
ar Valgeir kemur aftur með kvæði í nokkrum
próförkum. Það hefur tekið hann tvo mánuði að
yrkja það. Og hann les með tilþrifum. Sækir síð-
an aðra möppu, þar sem hann geymir lausavís-
urnar. Þar er tilefni heft við hverja þeirra, oft
úrklippur úr blöðum. Ein vísan:
Hált er á vegum, víða leynast svell,
og víst þarf sumt að banna.
En sá er aldrei fyrir neinu féll
er fátækastur manna.
– Ólstu upp við kveðskap í sveitinni?
– Nei, ég var víst eini hérvillingurinn þarna.
En Vopnfirðingar áttu forláta skáld, Þorstein
Valdimarsson. Þá var aldursmunur á okkur. Við
sáumst á sumrin, en ekkert vísnasamfélag var
með okkur. Síðar urðum við góðir vinir.
– Þú tókst við hann viðtal.
– Já, það eina sem hann veitti á ævinni. Það
birtist í Samvinnunni árið 1976, síðustu jólin
sem Þorsteinn lifði.
– Hvernig maður var Þorsteinn?
– Hann var tónskáld og snillingur. Hann
hafði sérkennilega rödd og talanda. Það háði
honum svolítið að hann var eins og ég að því
leyti að geta ekki sagt err; það þótti honum leið-
inlegt, sem var vitleysa því að hann talaði fal-
legt mál.
– Að síðustu Valgeir, ef þú skrifaðir viðtal við
sjálfan þig, hvernig myndirðu lýsa þér?
– Sem heldur ábúðarlitlum manni, svarar
hann hógvær. En ef einhver vill éta mig, þá
vona ég að honum svelgist pínulítið á mér.
síminn hringir: „Sæll vinur minn, þetta er Jón
Helgason.“ „Sæll,“ svara ég. „Heyrðu, hvað
hefurðu í kaup þarna hjá þeim.“ Ég sagði hon-
um það. Um kvöldið bauð hann mér í kaffi og
gerði mér starfstilboð. Ég sagðist alltof gamall,
kominn yfir fertugt og það væru engin not af
mér. „Ég er með nóg af krökkum til að hlaupa í
fréttasnattið,“ svaraði hann að bragði.
Það varð úr að ég varð blaðamaður í sjö ár á
aðalblaðinu og hafði þá skrifað fyrir Tímann frá
sumrinu 1968 til vorsins 1979. Að breyttu breyt-
anda, eins og Halldór Kristjánsson frá Kirkju-
bóli sagði stundum þegar hann vildi fá mig til að
trúa, segir Valgeir og kímir.
Hann rifjar upp eitt viðtalanna sem birtist í
sunnudagsblaði Tímans við karl að vestan. Þeir
náðu vel saman og viðbrögðin létu ekki á sér
standa.
– Fyrst hringdi lesandi til að hrósa mér fyrir
orðfæri og stíl, en annar spurði hvernig í ósköp-
unum mér hefði tekist að færa honum viðmæl-
andann ljóslifandi inn í stofu til sín að segja frá.
Þá rann það upp fyrir mér að ég hafði komið
tveim mönnum til skila, án þess að hafa hug-
mynd um það, og verið báðum trúr. Við þetta
urðu þáttaskil hjá mér; ég áttaði mig á eðli við-
tala. Þau eru ekkert ósvipuð leiklist, þar sem
því var hann farinn að skrifa fyrir Tímann.
– Ég hafði skrifað eitt sumar pistla um bók-
menntir í blaðið. Vorið eftir hringir síminn og
þá tók líf mitt stakkaskiptum. Jón Helgason
bauð mér að skrifa viðtöl fyrir sunnudagsblaðið.
Ég sagði við hann: „Æ, mér finnst ég ekki
kunna blaðamannastíl.“ Og Jón svaraði: „Það er
enginn skaði; hann er nú ekki alltaf til fyrir-
myndar.“
Ég sló til eftir að hafa ráðslagað það við kon-
una mína, vildi ekki renna áður en á hólminn
kæmi. En sagðist aðeins taka það að mér aðra
hverja helgi, því að ég væri í fullri vinnu hjá
Shell. Skemmst er frá því að segja að um vorið
var ég orðinn einn með viðtölin og þannig hélst
það hverja einustu helgi í þrjú ár. Ég tel mig
hafa unnið tveggja manna verk þennan tíma,
heilsutæpur sem ég var.
Valgeir fær sér mjólkurglas, horfir áhyggju-
fullur á blaðamann og segir:
– Þú þarft að skrifa djöfuldóm.
Síðan lítur hann á Sigríði:
– Guði sé lof að hann notar ekki segulband;
svona gerði ég líka á fyrstu árum mínum.
Svo heldur hann áfram að lýsa lífi sínu:
– Þá gerist það einu sinni hjá Shell þegar ég
var að leggja saman olíunótur og stemma af, að
V erðurðu með heitt á könnunni áeftir? spyr blaðamaður. – Sigríður Sveinsdóttur, komduhérna! kallar Valgeir Sigurðsson áhinum enda línunnar. Og trúir
blaðamanni fyrir því að síðast er hann hafi boðið
gesti heim hafi honum verið bent á það af konu
sinni að allt væri í drasli, dagblöð á borðum og
svoleiðis. Hún virðist hafa fyrirgefið honum og
veitir góðfúslegt leyfi til þess að bjóða blaða-
manni heim. Hann segir að vörmu bragði:
– Komdu heill. Ég skal reyna að vera ekki
eins og skepna.
Dyrnar eru opnar þegar blaðamann ber að
garði. Jólakökusneiðum hefur verið raðað af
kostgæfni á disk í betri stofunni, hjartalöguðum
piparkökum og pönnukökum. Valgeir vísar
blaðamanni í sófann, stendur sjálfur á miðju
stofugólfinu og segir brosandi:
– Hvað heldurðu að ég sé gamall?
Svona talar aðeins unglegur maður, blik í
augum og fjör í limum. Maður sem fékk berkla
17 ára og hefur átt við veikindi að stríða síðan
öðrum þræði, en alltaf unnið fulla vinnu, á
stundum tvöfalt starf, meðal annars við blaða-
mennsku og sem starfsmaður þingsins, „meira
að segja í salnum, þó að það reyndi á heilsuna.“
Maður sem verður áttræður á næsta ári –
fæddur í Fremri-Hlíð í Vopnafirði 23. mars árið
1927 og átti heima þar til 25 ára aldurs. For-
eldrar hans innfæddir Vopnfirðingar, en amma
hans í móðurætt frá Belg í Mývatnssveit.
– Þannig að ég rek ættir mínar til þingeys-
kasta bæjar allra bæja, Vindbelgs, segir Val-
geir og hlær. Það ætti því að vera loft í mér!
Á uppvaxtarárunum stefndi Valgeir að því að
verða bóndi.
– Ég hef gaman af skepnum. Mesta ánægju
hafði ég af því að passa fé, að reka féð í hagana á
morgnana og smala því heim á kvöldin. Fátt
vissi ég betra en að smala með góðum hundi. Þá
undi ég mér vel.
En Valgeir áttaði sig á því að alvarlegur ann-
marki var á bóndadraumnum.
– Ég var óglöggur á sauðkindur. Ég naut
þess að vera hjá þeim og tala við þær. En þekkti
þær ekki álengdar og það má ekki spyrjast um
bónda!
Þar kom að Valgeir fluttist út í þorpið í
Vopnafirði og réði sig til til Pósts og síma.
– Þetta var dimmasti tími sem ég hef lifað. Að
búa í þorpinu rétt hjá sveitinni og vita hvenær
var heyjað, smalað, rúið. Og þó gerðist nokkuð í
leiðindum mínum, sem er í frásögur færandi.
Karlarnir í þorpinu áttir allir kindur og nú fór
ég að taka alvarlega eftir þeim, þekkja lömb af
mæðrum sínum. Enda var það mér ekki lengur
kvöl og ánauð.
Sigríður kemur brosandi inn í stofu með kaffi
á könnunni, leggur á borðið og segir:
– Það er betra nýtt.
Við setjumst þegar að kræsingunum og höld-
um samræðunum áfram. Eftir fimm ár þoldi
Valgeir ekki lengur við í þorpinu og flutti suður.
Hann vann sex ár í böggladeild Pósts og síma,
fjögur ár í endurskoðunardeild Landssímans og
sex ár í bókhaldinu hjá Skeljungi. En með fram