Morgunblaðið - 20.03.2006, Qupperneq 16

Daglegtlíf
mars
Umbo›s- og sölua›ili
Birkiaska ehf.
sími: 551 9239
www.birkiaska.is
Birkiaska
Yamaha píanó.
Yamaha píanó og flyglar
með og án SILENT búnaðar.
Veldu gæði – veldu Yamaha!
Samick píanó.
Mest seldu píanó á Íslandi!
Fáanleg í svörtu, hnotu og mahoný.
Verð frá 357.000 kr.
Goodway píanó.
Fáanleg í svörtu, hnotu og mahoný.
Verð frá 238.000 kr.
15 mán. Vaxtalausar greiðslur.
Estonia flyglar.
Handsmíðuð gæðahljóðfæri.
Steinway & Sons
Fyrir þá sem vilja aðeins það besta.
Til sýnis í verslun okkar.
H L J Ó Ð F Æ R A H Ú S I Ð
Suðurlandsbraut 32 • 108 Reykjavík • 591 5350
TALIÐ er að 5–10% kvenna á barn-
eignaaldri þjáist af fjölblöðrueggja-
stokkaheilkenni, sem getur verið
mjög hvimleitt heilsufarsvandamál
fyrir margar konur. Ástandið er bæði
algengt og vangreint. Margar konur
hafa verið með ýmis einkenni, sem
svara til fjölblöðrueggjastokka-
heilkennis og vita að ekki sé allt með
felldu, en hafa ekki fengið nægilega
greiningu og meðferðarúrræði.
Með réttri meðferð er þó hægt að
gera líf þeirra mun bærilegra.
Kvensjúkdómalæknarnir Guð-
mundur Arason og Jens Guðmunds-
son vinna nú í samstarfi við Íslenska
erfðagreiningu og bandarískt lækna-
teymi að rannsókn á fjölblöðrueggja-
stokkaheilkenni, sem á ensku gengur
undir nafninu „Polycystic Ovary
Syndrome“ eða PCOS.
Bandaríska heilbrigðisstofnunin
National Institute of Health veitti til
verkefnisins styrk til fimm ára.
Tveggja ára rannsóknarvinna er nú
að baki og hafa nú þegar um 800 ís-
lenskar konur tekið þátt í rannsókn-
inni.
En betur má ef duga skal, segir
Guðmundur, því það vantar helst
annan eins fjölda kvenna til viðbótar
til þátttöku í rannsókninni.
Talið vera erfðatengt ástand
Guðmundur vill ekki tala um sjúk-
dóm í eiginlegri merkingu. Öllu held-
ur sé um að ræða ástand, sem vís-
indamenn telja sig nú orðið vita að sé
erfðatengt. Íslenska rannsóknin
gengur því út á það að finna og ein-
angra þau gen, sem valda því að sum-
ar konur hafa meiri tilhneigingu til
að fá PCOS en aðrar.
„Mismikill ruglingur verður á
hormónastarfsemi líkamans sem
leiðir til óreglulegra blæðinga,
óreglulegs eggloss og ófrjósemi. Í
kjölfarið fer líkaminn að framleiða
karlhormóna í auknum mæli sem
hefur þau áhrif að konan fer að verða
vör við aukinn hárvöxt og bólumynd-
anir í húð. Meirihluti þessara kvenna
eða allt að 75% myndar insúlín-við-
nám, sem veldur óheppilegum áhrif-
um á blóðfituna og eykur hættu á
hjarta- og æðasjúkdómum. Þetta
getur leitt til fitumyndunar og sækir
fitan á miðju líkamans og sest gjarn-
an á kvið þessara kvenna, en útlimir
geta haldist grannir. Insúlíni er m.a.
ætlað að halda blóðsykrinum í jafn-
vægi, en ef líkaminn myndar viðnám
gegn því þarf brisið að framleiða
stöðugt meira insúlín. Viðnám gegn
insúlíni getur varað í mörg ár, en ef
að því kemur að brisið getur ekki
framleitt meira insúlín geta PCOS-
konur þróað með sér fullorðinssyk-
ursýki.“
Rétt meðferð bætir líðanina
PCOS var fyrst nefnt upp úr 1935,
en á síðustu árum hefur áhugi vís-
indamanna beinst að tengslum PCOS
og ruglingi í efnaskiptabúskap.
„Ljóst er að margar þessara
kvenna líða mikið fyrir einkennin, en
margt má bæta með réttri meðferð,“
segir Guðmundur. „Í fyrsta lagi er
mælt með breytingum á lífsstíl því
yfirleitt eru þessar konur þéttholda
og yfir kjörþyngd. Þær eru sífellt
svangar og leita gjarnan í sykur og
kolvetnisríkar fæðutegundir. Fyrr
en varir lenda þær í vítahring og
fossaföllum. Breytt mataræði og
aukin hreyfing getur undið ofan af
neikvæðum afleiðingum.
Konur, sem leitað hafa til lækna
vegna óreglulegra blæðinga, hafa
gjarnan verið settar á p-pilluna til að
dempa starfsemi eggjastokkanna og
framkalla reglulegar blæðingar.
Auk þessarar meðferðar er mik-
ilvægt að kanna hvort insúlín-viðnám
sé til staðar þar sem önnur meðferð
kæmi til til að reyna að minnka insúl-
ín-viðnám með breyttu mataræði eða
lyfjum.
Margar konur, sem eru með insúl-
ín-viðnám, lagast og grennast við
slíka meðferð. Þær eru þá með óeðli-
leg efnaskipti án þess þó að hafa ver-
ið greindar sykursjúkar.“
Rannsakendur vilja fyrst og
fremst vekja konur til vitundar um
að þetta ástand sé síður en svo eðli-
legt. „Með réttum lífsstíl og hugs-
anlega lyfjum má vel hjálpa þessum
konum. Hafi konur fyrrnefnd ein-
kenni og óþægindi, geta þær sett sig í
samband við Þjónustumiðstöð Ís-
lenskrar erfðagreiningar til að taka
þátt í rannsókninni og fengið auk
þess meðferð við þeim kvillum, sem
þær eru að burðast með,“ segir Guð-
mundur.
 Óreglulegar blæðingar
 Óreglulegt egglos
 Blöðrur á eggjastokkum
 Aukinn hárvöxtur
 Bólur í húð
 Þyngdaraukning þar sem fitan sest aðallega
á kvið
 Þreytutilfinning og einbeitingarskortur
 Aukin framleiðsla á karlhormónum í lík-
amanum
 Ófrjósemi
Einkennin

HEILSA | Leitað er að grunnorsök fjölblöðrueggjastokkaheilkenna meðal íslenskra kvenna
Gera má líf kvenn-
anna bærilegra
Fjölblöðrueggjastokkaheilkenni er algengt en vangreint
vandamál. Guðmundur Arason kvensjúkdómalæknir sagði
Jóhönnu Ingvarsdóttur að ástandið leiddi af sér óreglu-
legar blæðingar og ófrjósemi, aukinn hárvöxt og bólumynd-
anir, innsúlín-viðnám og fitumyndun um miðbik líkamans.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Guðmundur Arason, kvensjúkdóma- og innkirtlasérfræð-
ingur, segir að ástandið sé erfðatengt.
TENGLAR
.....................................................
www.pcos.org
join@mbl.is
ÞEKKT er að hættan á að fá
blóðtappa eykst við langar flug-
ferðir. Nú hefur komið í ljós að
það er ekki bara langvarandi
kyrrseta með litlu fótaplássi
sem er orsökin. Á vef Dagens
Nyheter kemur fram að und-
irþrýstingur og lágt sýrustig í
farþegarýminu hefur einnig
áhrif, að því er hollensk rann-
sókn bendir til. Rannsóknin fór
þannig fram að 71 sjálfboðaliði á
aldrinum 20–39 ára var sendur í
átta tíma flugferð. Tveimur vik-
um síðar sat sami hópur í bíósal
og horfði á kvikmyndir í átta
tíma. Teknar voru blóðprufur í
byrjun, um miðbik og í lok kyrr-
setunnar og það sama var gert á
venjulegum degi sjálfboðalið-
anna. Niðurstöður rannsókn-
arinnar eru birtar í The Lancet
og fram kemur að bíókyrrsetan
og venjulegur dagur höfðu eng-
in áhrif á áhættuna á að fá blóð-
tappa en hún var hins vegar
mun meiri í flugferðinni. Í
stærsta áhættuhópnum voru
konur á pillunni og með arf-
genga blóðsjúkdóma.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Lágt sýrustig
í flugvélum
getur valdið
blóðtappa

FERÐALÖG
„Fagfélög og
sjúklingasamtök
hafa gefið út
upplýsingar um
heilsufar og
hvernig bæta má
heilsuna.“