Morgunblaðið - 20.03.2006, Side 24

fríverslunarsvæði, svo eitthvað sé
nefnt.
Þá spyr ég: Hver ætlar að út-
hluta þessum eignum? og hvernig
á að meta hver fær hvað? Ég vil
fá svör frá okkar ástkæru stjórn-
málamönnum ef þessi leið verður
valin.
Það sem ég vil sjá gerast er að
Varnarliðinu verði
gert skylt að rífa
hvert einasta mann-
virki. Það mundi
framkvæmast á
fimm árum með
reglulegum útboð-
um, „opnum útboð-
um innanlands ein-
göngu“.
Enda er stór hluti
þeirra illa farinn og
hálf ónýtur hvort eð
er.
Þetta mun skapa
þó nokkuð mörg
störf meðan á þessu
stendur.
Þegar því væri lokið og við búin
að fá til baka eitthvert besta
bygginga land í Reykjanesbæ,
svokallaða Grænuhlíð, væri upp-
lagt að hringja í Yoko Ono og
bjóða henni besta stað í heimi
undir friðarsúluna sína, þar sem
núverandi vatnstankur VL stend-
ur í dag.
Reitnum yrði gefið nafnið Frið-
arvellir (Friðarvöllur).
Og við byggjum upp nýja íbúða-
byggð sem ber sama heiti.
Nú halda flestir að ég sé geng-
inn af göflunum.
En hugsið ykkur hvaða áhrif
það hefði ef 1000 íbúðir kæmu á
markað á einu eða tveim árum.
Hrun. Ekki bara á suðvesturhorn-
inu heldur landinu öllu. Það má
ekki gleymast að Keflavík-
urflugvöllur hefur líka haft áhrif á
efnahag allra landsmanna og
brotthvarfið mun einnig hafa áhrif
á efnahag okkar allra. Svo er líka
annað í þessu máli. Ef mannvirkin
verða ekki rifin og þau fara út á
íslenskan markað strax. Hrun. Ef
þau verða ekki rifin, hver á þá að
reka þessi mannvirki? Og hver
væri kostnaðurinn á ári? Dæmi.
Stærsta flugskýlið, svokallað
Hangar # 885 notar jafn mikið
heitt vatn á dag og lítið sveitarfé-
lag.
Við skulum ekki gleyma hvernig
VL fór að með Rockville. Þar var
öllu lokað einn daginn, rafmagn og
hiti tekinn af húsunum.
Eftirleikinn vita allir. Húsin
ÞAÐ HLAUT að koma að þessu
fyrr en síðar. Herinn fer.
Ég held að allir sem unnu og
vinna hjá varnarliðinu (VL) hafi
vitað þetta innst inni strax þegar
fyrstu uppsagnirnar
hófust.
Orion kafbátaleit-
arvélunum var laumað
burt á nokkrum mán-
uðum. Landgöngulið-
unum fækkaði smátt og
smátt.
Þetta sáu allir sem
þarna vinna. En þegar
ríkisstjórnin var spurð
var fátt um svör, eða
eins og venjulega.
Það er ekki búið að
láta okkur vita form-
lega.
Þegar búið var að
flytja alla Orion kafbátaleit-
arflugsveitina og landgöngulið-
arnir voru farnir með allt sitt haf-
urtask þá fannst mér viðbrögð
ríkisstjórnarinnar eitthvað á þessa
leið.
Hva, eru þeir farnir, fara
kannski fleiri?
Já, gott fólk, það fóru fleiri
deildir svo lítið bar á.
Á meðan var fleiri starfs-
mönnum VL sagt upp störfum og
hefur verið gert með reglulegu
millibili til þessa dags.
Á svipuðum tíma og nokkrum
hundruðum var sagt upp hjá VL
var 100 manns sagt upp hjá Land-
spítala háskólasjúkrahúsi. Við-
brögðin hjá ráðamönnum og fjöl-
miðlum létu ekki á sér standa.
Allir fjölmiðlar voru fullir af frétt-
um af þessum uppsögnum. Að
þetta skuli geta gerst í Reykjavík,
hundrað manns sagt upp í einu.
Frá mínum sjónarhóli var
fréttaflutningur og lætin út af
þessum uppsögnum eins og verið
væri að segja upp 1000 manns.
Enn fækkaði störfum hjá VL.
Ekki lengur fréttnæmt þótt 30
manns væri sagt upp með reglu-
legu millibili.
Ekki meira um þetta mál í bili.
„Það er búið að láta ríkisstjórn-
ina vita með formlegum hætti“.
Herinn er að fara.
Hvað á að gera við öll þessi
mannvirki?
Það hafa komið upp ótrúlegustu
hugmyndir. Allsherjar elliheimili,
hátækni-eitthvað, háhita-háskóla,
Eyjólfur Ævar Eyjólfsson
fjallar um brottför
varnarliðsins ’ Ég vil óska ykkuralls hins besta í fram-
tíðinni. Það er líf fyrir
utan völlinn.‘
Eyjólfur Ævar
Eyjólfsson
Höfundur er öryggis- og
umhverfisfulltrúi. Sérsvið
neyðarviðbrögð.
skemmdust á stuttum tíma, og það
sem ekki skemmdist af náttúrunn-
ar hendi var skemmt af manna-
völdum.
Kæru Suðurnesjamenn, við höf-
um séð það svartara en þetta hér
á árum áður. Þegar hvert fisk-
vinnslufyrirtækið á eftir öðru lagði
upp laupana og mörg hundruð
manns stóðu uppi án atvinnu.
Bátar, skip og togarar seld burt af
svæðinu ásamt þúsundum tonna af
kvóta.
Suðurnesjamenn gáfust ekki
upp þá. Því ættum við að gera það
nú?
Það voru fundin ný tækifæri og
ný fyrirtæki stofnuð. Sveit-
arfélögin á Suðurnesjum hafa
aldrei staðið betur að vígi til að
takast á við svona vandamál.
Svo ég vaði nú úr einu í annað.
Mikið hefur verið rætt og ritað um
útrás íslenskra fyrirtækja und-
anfarið ár. Sum eru að fara af því
að rekstrargrundvöllur þeirra hér
á landi er brostinn. Önnur eru að
stækka við sig erlendis, og þeim
hafa fylgt einhver störf fyrir Ís-
lendinga sem viljað hafa breyta til.
En er ekki kominn tími til að
huga betur að innrásarfyrir-
tækjum sem hingað vilja koma,
hvort heldur með nýsköpun eða
eitthvað annað.
Suðurnesjamenn, við getum al-
veg komist af án VL á Keflavík-
urflugvelli.
Það er fullt af nýjum sókn-
arfærum í gangi á Suðurnesjum
eða er að fara í gang. Það vantar
hundruð manna í ýmis störf á Ís-
landi í dag. Þannig er ég viss um
að eldri sem yngri geti í flestum
tilfellum fengið starf við sitt hæfi.
En það getur krafist vissra
fórna, svo sem að flytja sig milli
landshluta tímabundið eða alveg.
Ég vann í Slökkviliðinu hjá VL
á Keflavíkurflugvelli í 25, en var
sagt upp í fyrra, þannig að ég veit
nákvæmlega hvernig fólkinu sem
þarna vinnur líður í dag. Ég vil
óska ykkur alls hins besta í fram-
tíðinni. Það er líf fyrir utan völl-
inn.
Hvað nú, Suðurnesjamenn?
24 MÁNUDAGUR 20. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞAÐ var glaðbeittur hópur sem
mætti á flugvöllinn í Stokkhólmi
þriðjudaginn 7. mars,
nýbúinn að ljúka erf-
iðri en ánægjulegri
Vasagöngu um 90 km
leið milli Sälen og
Mora í sænsku Döl-
unum. Nú beið slökun
og búðarráp á vell-
inum og svo þægilegt
flug heim til Íslands –
eða svo héldum við.
Flug var á áætlun kl.
13.20 að staðartíma og
við mættum tímanlega
til að hafa vaðið fyrir
neðan okkur og taka
því rólega fyrir flugið. Enginn kippti
sér upp við það þótt upplýsingar um
innritunarborð lægju ekki fyrir,
þeirra hlyti að vera von á næstunni.
Það vissi reyndar enginn neitt, en
eftir nokkra leit fannst starfsfólk við
innritun sem staðfesti að það myndi
skrá okkur í flugið til Íslands á næst-
unni, nú væri áformað að fara í loftið
kl. 13 og millilenda í Ósló, sem voru
reynar nýjar fréttir. Væntanlega
smáseinkun á heimkomu en þau okk-
ar sem ætluðu norður eða vestur eftir
að lent var í Keflavík urðu bara að
taka því. En nú fór biðin að lengjast
og hópurinn í innritunarsalnum
stækkaði óðum. Innritunarfólkið var
afar kurteist, en vissi því miður fátt,
eitthvað um tölvuvanda-
mál á Íslandi, sem áreið-
anlega myndi greiðast
úr bráðlega.
Óvissa
Enn leið tíminn.
„Hvað ætli við þurfum
að bíða lengi?“ „Vonandi
ekki meira en 10 mín-
útur.“ Það leið enn og
beið. Litlu börnin sum
farin að skæla en fólk
annars þolinmótt í röð-
inni, þetta hlaut að fara
að koma. „Því miður, við
vitum ekki hve löng töfin verður, von-
andi ekki mjög löng“. Enginn starfs-
maður flugfélagsins var á staðnum
og þótt við ferðalangarnir hefðum
gefið upp farsímanúmer við bókun
var ekki hringt í þá. Icelandair þagði
þunnu hljóði.
Loks um kl. 15:30, 2½ tíma eftir
auglýsta brottför hófst handvirk inn-
ritun, nöfn okkar skrifuð á bréf-
snepla. Þá var slökun sumra okkar
fyrir framan innritunarborðið búin
að standa í 4½ tíma. Börnin skældu
furðu lítið. Þegar mannskapurinn
loks komst inn fyrir þar sem veit-
ingamenn biðu til að seðja hungur
okkar og þorsta var viðdvölin stutt;
strax kallað út í vél og ljóst að flug-
vallarrápið yrði að bíða.
Vélin fór í loftið og flugstjórinn
greindi okkur frá því að seinkun hefði
orðið vegna einhverra tölvuvand-
ræða. Ekkert meira um það, en öllum
boðið vatn að drekka. Lent í Ósló og
beðið þar í rúma klst. Börnin urðu
svolítið svöng, þeim voru af rausn-
arskap boðnar salthnetur á 1 dollar
baukurinn. Þeir sem fussuðu yfir
þessu voru hughreystir með því að
áfengi yrði boðið frítt eftir að komið
væri í loftið. Blessuð börnin hættu
strax að gráta við þessar fréttir.
Þegar langþráð samlokan birtist
okkur kl. 18:30 (á Norðurlandatíma)
var liðinn 7½ tími frá því að við sem
vorum svo „forsjál“ að mæta tím-
anlega til innritunar komum til fund-
ar við Icelandair. Ævintýraferðinni
lauk svo með lendingu kl. 19.10 í
Keflavík, rúmum 3½ tíma á eftir
áætlun.
Þjónustufyrirtæki?
Nei, þetta var ekkert gaman en
nokkrir efnilegir flugdólgar sátu þó á
strák sínum. Það geta víst alltaf orðið
seinkanir á flugi. En þá hlýtur að
þurfa að bregðast við þeim á mann-
sæmandi hátt. Maður fór ósjálfrátt
að hugsa um öll þjónustunámskeið
þeirra Icelandairmanna og það sem
þar er boðað. „Það er ekki nóg að
veita góða þjónustu, heldur fram-
úrskarandi þjónustu!“ „Besta auglýs-
ingin er ánægður viðskiptavinur.“
Allt þetta, ímyndarvinnan, stefnu-
mótunin, efling þjónustuviðmótsins,
að vera á tánum í samkeppninni. Og
kostar mikla peninga. En það kostar
lítið að láta sér svolítið annt um far-
þegana, og reyna að létta undir með
þeim, biðjast velvirðingar ef áætlanir
standast ekki og gefa skýringar.
Sá sem þetta ritar er svolítið við-
kvæmur fyrir orðstír landans. Mig
langar til þess að íslensk fyrirtæki
séu til fyrirmyndar og eg geti verið
stoltur af þeim. Þessi hégómaskapur
minn varð mér heldur til leiðinda í
þessari ferð, þegar norrænir farþeg-
ar hneyksluðust og undruðust á
þessu flugfélagi og þeirri skrýtnu
þjónustu sem þarna var veitt. „Eruð
þið Íslendingar vanir þessu?“ var
spurt. Sumir ætla sér örugglega ekki
að tala vel um Icelandair á næstunni.
Sjálfur var eg hissa og spældur.
Bjóst eiginlega við því að Vasagang-
an yrði erfiðasta ferðin mín í þessum
túr.
Manni finnst einhvernveginn að
það geti ekki verið óhjákvæmilegt að
fólk þurfi að hanga tímunum saman
fyrir framan innritunarborð án nokk-
urra skýringa eða upplýsinga um það
hver töfin verður og látið eins og ekk-
ert sé eðlilegra.
Gengur betur næst?
Að lokum nokkur atriði sem gætu
gert farþegum ferðina ánægjulegri
þegar svona seinkun verður:
Að allt sé gert til þess að minnka
óþægindi vegna tafa og breytinga á
flugáætlun.
Að starfsfólk sé undirbúið og skilji
að farþegar hafi orðið fyrir von-
brigðum og margir hafi misst af
fundi, tengiflugi eða orðið fyrir öðr-
um óþægindum.
En fyrst og fremst að fulltrúi fé-
lagsins gefi farþegunum skýringar á
töf, biðjist velvirðingar á óþægindum.
Það heitir að sýna virðingu.
Hvernig verða flugdólgar til?
Áskell Örn Kárason fjallar um
þjónustu Icelandair
Áskell Örn Kárason
’Manni finnst ein-hvernveginn að það geti
ekki verið óhjákvæmilegt
að fólk þurfi að hanga
tímunum saman fyrir
framan innritunarborð
án nokkurra skýringa
eða upplýsinga um það
hver töfin verður …‘
Höfundur er sálfræðingur og
ferðamaður.
VATNSAFLSVIRKJUNUM
fylgja nær alltaf miðlunarlón. Við
gerð þeirra fer land á kaf undir vatn
og þar með landsvæði
sem ekki verða bætt.
Lónin hafa mikil sýni-
leg áhrif á landslag og
náttúrufar. Eðlilega
eru þessi mannvirki
því mjög umdeild og
vekja andúð. Minna
er aftur á móti fjallað
um áhrif stíflnanna og
vatnsmiðlunarinnar á
náttúru og lífríki neð-
an stíflnanna. Fáir
hafa lýst áhyggjum
yfir áhrifum þessara
virkjana á lífríki sjáv-
arins fyrir ósum fljót-
anna.
Áhrif Þriggja
gljúfra
stíflunnar
Í New Scientist frá
25. febrúar sl. er
grein eftir Jessicu
Marshall um áhrif
Þriggja gljúfra stífl-
unnar í Gulafljótinu í
Kína á fiskveiðar í
Austur-Kínahafi. Það sem þar kemur
fram ætti að vekja Íslendinga til um-
hugsunar um áhrif vatnsaflsvirkj-
ananna á lífríki hafsins umhverfis
landið.
Þriggja gljúfra stíflan er ekki
fullbúin, en hún verður sú stærsta í
heimi og er um 2000 km frá ósum Gu-
lafljóts. Byrjað var að safna vatni í
uppistöðulón hennar árið 2003.
Vísindamenn undir stjórn Gwo-
Ching Gong í haffræðiháskóla rík-
isins í Keelung á Taiwan hafa vaktað
vistkerfið í Austur-Kínahafi frá árinu
1998. Þeir komust að því að innan
tveggja mánaða frá því að byrjað var
að safna vatni í uppistöðulónið minnk-
aði þörungasvifið verulega.
Framburður
næringarefna er undirstaðan
Við gerð stíflunnar minnkaði fram-
burður árinnar, sérstaklega fram-
burður næringarefna. Þau falla út í
lóninu og verða þar að litlu gagni, en
falla til botns. Munar þar mest um
efni eins og kísil, sem er mikilvægur
fyrir stoðgrind kísilþörunganna, sem
eru mikilvægustu svifþörungarnir.
Til viðbótar minnkaði og jafnaðist
streymi ferskvatns út í hafið. Munar
þar mest um að sumarflóðin voru tek-
in af. Hvort tveggja er
mikilvægt til að næra þör-
ungasvifið og mynda
þannig undirstöðu fæðu-
pýramídans, þar sem fisk-
arnir eru í efstu þrep-
unum. Verulegar
breytingar urðu einnig á
tegundasamsetningu þör-
ungasvifsins, hlutdeild
kísilþörunganna minnk-
aði, en þeir eru merki um
heilbrigt lífkerfi. Í þeirra
stað komu svipuþör-
ungar. Svipuþörungarnir
þurfa ekki eins mikinn
kísil. Þeir geta eytt súr-
efni úr hafinu og gefið frá
sér eiturefni sem eru
hættuleg dýrum, þar með
töldum fiskum.
Vísindamennirnir
fundu að frá ágúst 2003
hefur svæðið við ósa Gula-
fljóts með hárri framleiðni
svifþörunga minnkað um
86% eða úr 114.000 km²
niður í 16.000 km2. Þetta
hefur nú þegar valdið al-
varlegum aflabresti á hafsvæðinu.
Áhrif vatnsaflsvirkjana
á Íslandi
Á Íslandi eru vorflóð ánna vel
þekkt. Fyrir ofan ósa þeirra eru mis-
stór flæðiengi, sem njóta góðs af
áburðaráhrifum í framburði ánna.
Flæðiengin hafa gefið mikla upp-
skeru, sem bændur hafa nýtt um ald-
ir bæði til heyskapar og beitar. Þau
eru enn víða mikilvæg fyrir land-
búnað.
Meginhluti framburðar ánna berst
til sjávar og er sýnilegur á brúnleit-
um lit. Áhrif hans á framleiðni hafsins
eru ekki eins augljós. Þessi áhrif hafa
lítið verið rannsökuð og ekki tekin
með í umhverfismati virkjanna. Því
er full ástæða til að hvetja til ítarlegra
rannsókna á áhrifum vatnsaflsvirkj-
ana á fiskgengd við landið, svo þau
verði talin með í ákvörðunartöku um
byggingu þeirra.
Valgeir Bjarnason fjallar um
áhrif vatnsaflsvirkjana á lífríki
Valgeir Bjarnason
’Því er fullástæða til að
hvetja til ít-
arlegra rann-
sókna á áhrifum
vatnsaflsvirkj-
ana á fiskgengd
við landið...‘
Höfundur er líffræðingur.
Þriggja gljúfra stíflan
í Kína ógnar fiskimið-
um í Austur-Kínahafi