Morgunblaðið - 14.07.2006, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. JÚLÍ 2006 29
EITT af fyrstu verkum nýs heilbrigðis-
ráðherra var að koma á tvöföldu kerfi í
heilbrigðisþjónustunni, eitt fyrir efna-
meiri og annað fyrir efnaminni.
Þegar hjartalæknar sögðu sig frá
samningi við Tryggingastofnun ríkisins
brást heilbrigðisráðherra við með því að
setja á fót afar sérkennilega útgáfu af
tilvísanakerfi sem bitnar helst á sjúkling-
um og skattgreiðendum.
Samkvæmt kerfinu getur sjúklingur
eingöngu fengið niðurgreiðslu ríkisins á
heilbrigðisþjónustu hjartalækna leiti
hann til heilsugæslulæknis áður en hann
fer til hjartalæknis.
Ólíkt öðrum hugmyndum sem hafa
heyrst í gegnum árin um tilvísanakerfi er
hér um að ræða samnings-
lausa lækna sem munu búa
við frjálsa gjaldskrá. Þetta
nýja fyrirkomulag ríkis-
stjórnarflokkanna í
heilbrigðismálum hefur því
marga galla.
Sjúklingum mismunað
eftir efnahag
Í fyrsta lagi mismunar
þetta kerfi sjúklingum eftir
efnahag og skerðir aðgengi
þeirra að nauðsynlegri þjón-
ustu hjartalækna. Efna-
meiri sjúklingar geta nú far-
ið beint til hjartalæknis og
fengið þjónustu strax með
því að greiða sjálfir fyrir
hana fullu verði. Þar sem
hjartalæknar eru samnings-
lausir hafa þeir frjálsa gjald-
skrá og geta því rukkað það
verð sem þeir kjósa. Því er
ekkert sem kemur í veg fyr-
ir að efnameiri sjúklingar
geti verið teknir fram fyrir í
röðinni á kostnað hinna
efnaminni.
Sömuleiðis er hætta á
svipuð staða skapist og ríkir
um tannlæknaþjónustu. Þar
höfum við tvenns konar gjaldskrár, ann-
ars vegar svokallaða ráðherragjaldskrá
sem er sú niðurgreiðsla sem ráðherra er
tilbúinn að veita í málaflokkinn, og hins
vegar hin raunverulega gjaldskrá, sem
læknirinn rukkar eftir.
Mismuninn, sem getur aukist með tím-
anum, greiða síðan sjúklingar.
Aukinn kostnaður og
óhagræði fyrir sjúklinga
Í öðru lagi eykur þetta nýja fyrirkomu-
lag kostnað og óhagræði fyrir þorra
sjúklinga og sérstaklega þá efnaminni.
Almenningur þarf að fara fyrst til heilsu-
gæslulæknis til að fá tilvísun á hjarta-
lækni, síðan til hjartalæknisins og loks til
Tryggingastofnunar ríkisins til að fá hlut
ríkisins greiddan.
Hefji sjúklingur leiðangur sinn hjá öðr-
um sérfræðilækni verður hann að fara á
fjóra staði þar sem aðrir sérfræðilæknar
en heimilislæknar mega ekki vísa sínum
sjúklingum á hjartalækni.
Hinum efnameiri nægir aftur á móti að
fara á einn stað. Fyrir einstaklinga sem
ekki eiga bíl getur þetta þýtt að taka þarf
sex til átta leigubíla til að fá nauðsynlega
heilbrigðisþjónustu og niðurgreiðslu. Það
þarf ekki að hugsa slíkt ferðlag mikið til
þess að átta sig á ótrúlegum óþægindum
og ónauðsynlegum kostnaði sem fylgir
þessu fyrirkomulagi.
Heildarkostnaður
hins opinbera eykst
Í þriðja lagi má ætla að kerfið verði
mun stjórnlausara áður og heildarkostn-
aður hins opinbera mun vafalítið aukast.
Á meðan stuðst var við samningaleiðina
gat ráðherra ákveðið þá heildarupphæð
sem átti að fara í niðurgreiðslu þjónust-
unnar. Afsláttarkjör mynduðust síðan
þegar búið var að veita ákveðið mikið af
þjónustunni.
Eftirspurn eftir hjartalæknum er vita-
skuld óbreytt þrátt fyrir nýtt kerfi heil-
brigðisráðherrans og niðurstaðan sú að
ríkið greiðir sinn hlut fyrir þá þjónustu
sem hjartasjúklingar leita sér, svo fremi
sem þeir fái tilvísun frá heilsugæslunni.
Heildarupphæðin á árinu getur því orðið
töluvert hærri fyrir hið opinbera en sá
kostnaður sem fylgt hefði samningaleið-
inni.
Þetta nýja kerfi mun tvímælalaust auka
kostnað og tvítekningu í kerfinu.
Ákveðnar rannsóknir og hluti viðtala
verða nú framkvæmdar fyrst hjá heilsu-
gæslulæknum og svo aftur hjá hjarta-
læknum þegar þangað er komið.
Aðeins heilsugæslulæknar
mega vísa til hjartalækna
Í fjórða lagi er einungis gert ráð fyrir
að heilsugæslulæknir geti vísað á hjarta-
lækna. Hins vegar eru fjölmargir aðrir
sérfræðilæknar sem hafa getu, þekkingu
og þörf til að vísa sjúklingum til hjarta-
læknis, t.d. lungna-, tauga-, öldrunar-, lyf-
og svæfingalæknar. Forsvarsmaður
Læknafélags Reykjavíkur hefur bent á að
með því að takmarka rétt
lækna til að vísa sjúklingum
til hjartalækna sé verið að
skerða hluta af lækninga-
leyfi sérfræðilækna.
Jafnframt er ekki gert
ráð fyrir neinu samnings-
sambandi milli læknanna og
hins opinbera og því eru
ýmsar samningsskyldur
lækna gagnvart hinu opin-
bera ekki fyrir hendi. Samn-
ingsbundinn læknir getur
t.d. ekki rukkað sjúkling um
hvaða upphæð sem er eigi
niðurgreiðsla hins opinbera
að vera fyrir hendi. Samn-
ingslaus læknir getur hins
vegar gert það. Samnings-
bundinn læknir hefur sömu-
leiðis verið bundinn
ákveðnum kröfum um eftir-
lit og upplýsingagjöf til
Tryggingastofnunar, ásamt
öðrum skyldum.
Einnig er vert að benda á
að þetta kerfi mun draga úr
samningshvatanum. Síðan
kerfið var sett á fót hefur
enginn samningafundur
verið haldinn á milli hjarta-
lækna og samninganefndar
heilbrigðisráðuneytisins.
Varhugavert fordæmi
Einna varhugaverðast er þó að þetta
fyrirkomulag mun skapa fordæmi fyrir
aðrar sérfræðistéttir. Hjartalæknar voru
samningsbundnir þegar ríkjandi ástand
skapaðist en kusu að segja sig frá þeim
samningi. Með því að festa þetta kerfi í
sessi er verið að bjóða þeirri hættu heim
að aðrar sérfræðilæknastéttir fari sömu
leið þegar þeirra einingamarki er náð í
haust.
Niðurstaðan verður þá dýrara kerfi og
fjöldi sérfræðilækna sem hafa engar
samningsskyldur gagnvart hinu opinbera
og verða með frjálsa gjaldskrá með þeim
afleiðingum að hægt er að rukkað hvaða
verð sem er og þar af leiðandi þjónað
sjúklingum í samræmi við efnahag.
Aðrar leiðir færar
Sérfræðilæknar hafa áður sagt sig af
samningi við Tryggingastofnun. Slíkum
deilum hefur hins vegar ætíð lokið með
samningum og hefur greiðsluréttur al-
mennings síðan verið tryggður með reglu-
gerð ráðherra. Það er óskiljanlegt að nýr
heilbrigðisráðherra skuli ekki reyna
samningsleiðina til þrautar eins og fyrir-
rennarar hans hafa allir gert.
Í stað þess ákveða ríkisstjórnarflokk-
arnir að fara í vanhugsaða tilraunastarf-
semi með almannatryggingakerfið sem
getur haft mjög alvarlegar afleiðingar og
erfitt getur reynst að snúa við.
Forsvarsmenn sjúklinga hjá Hjarta-
heillum, landssamtökum hjartasjúklinga,
og SÍBS, ásamt Félagi eldri borgara í
Reykjavík og formanni félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga, hafa allir talið að
þetta nýja fyrirkomulag ríkisstjórnar-
flokkanna leiði til tvöfalds kerfis í heil-
brigðiskerfinu sem mismuni eftir efna-
hag.
Ríkisstjórnin er með þessu að festa í
sessi kerfi sem mismunar almenningi og
eykur heildarkostnaðinn fyrir hið opin-
bera og þá sem þurfa á þjónustunni að
halda.
Varhugaverð
tilraunastarfsemi
ríkisstjórnarinnar
Eftir Ágúst Ólaf Ágústsson
Ágúst Ólafur
Ágústsson
’Ríkisstjórnin erað festa í sessi
kerfi sem mis-
munar almenn-
ingi og eykur
heildarkostnað-
inn fyrir hið
opinbera og
sjúklinga.‘
Höfundur er varaformaður
Samfylkingarinnar.
lýkur verður farið í að setja upp vélar 4-6.
Framkvæmdum við stálfóðrun tvennra
fallganga virkjunarinnar miðar betur eft-
ir því sem á líður. Stálfóðringin er komin
upp í um 300 metra hæð. Er steypt jafn-
óðum í kringum fóðringuna. Eftir er að
fóðra ríflega 100 metra í hvorum göngum
en þau verða 420 metra há.
Á vef Kárahnjúkavirkjunar er þess
getið að lyfturnar í fallgöngunum séu
orðnar þær hæstu á Íslandi og slái út lyft-
una í Blönduvirkjun, sem er um 230
metra há. Blöndulyftan fær þó fyrri vegs-
auka síðar, því lyfturnar í fallgöngunum
verða fjarlægðar við verklok.
Sigurður sagði að vegna seinkunar við
gangagerðina yrði að vinna upp tafir með
auknum krafti við frágangsvinnu, sam-
hliða og eftir borun. Því mætti vænta
þess að starfsmenn Impregilo yrðu eitt-
hvað fleiri næsta vetur en áður var áætl-
að.
ar hleypa þarf framhjá stíflunni. Arnar-
fell mun einnig bora göng og gera skurð
sem veitir vatni úr Hraunaveitu að Ufsar-
stíflu.
Stöðvarhúsið langt komið
Verið er að ljúka við steypuvinnu í
stöðvarhúsinu í Teigsfjalli og spennasaln-
um við hliðina. Efsta gólfið, sem er í
kringum vél 6 í stöðvarhúsinu, var steypt
í fyrradag. Frágangi í stöðvarhúsinu lýk-
ur nú í ágúst. Eftir það fer krafturinn í
uppsetningu búnaðar.
Byrjað er að setja upp fyrri þrjár vélar
virkjunarinnar og fyrstu fjórir af sex
spennum virkjunarinnar eru væntanlegir
á næstunni. Spennarnir eru smíðaðir í
Ungverjalandi og verða spennar fyrir
vélar 1 og 2 tengdir fyrst.
Fosskraft byggir stöðvarhúsið og
spennahúsið og skilar þeim í tveimur
áföngum. Þegar seinni áfanga hússins
nnur að gerð aðrennslis-
búist er við að þeir komist
gnum við Hálslón nú fyrir
þeir væntanlega áfram og
72 metra í hina áttina. Ann-
rkefni Arnarfells við fram-
an Snæfells. Þeir fengu
um að bora og sprengja 3,5
kulsárgöngum, sem eru 13
frá Jökulsá í Fljótsdal
r, og eiga Arnarfellsmenn
lómetra ólokið af sínum
r gert til að stytta það sem
bora út frá aðalgöngunum
um.
einnig byrjað að undirbúa
ökulsá í Fljótsdal nokkuð
abakka og einnig Hraun-
stíflu í Kelduá og Grjótá
n. Verið er að byggja var-
s við Ufsarstíflu, sem áin
lugerðinni er lokið og þeg-
ga vel og margir áfangar eru að nálgast verklok
Morgunblaðið/RAX
rahnjúk. Búið er að setja 95% af fyllingunni í stífluna, sem verður mest um 200 metra há og 730 metrar á lengd.
öngin á áætlun
úið er að hlaða upp grjóti. Hliðarstíflurnar við Desjará og Sauðárdal eru einnig langt komnar hjá Suðurverki.