Morgunblaðið - 14.07.2006, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. JÚLÍ 2006 49
MENNING
...gerir gæðamuninn í útilegunni!
H
im
in
n
o
g
h
a
f/
S
ÍA
Fiskislóð 1 • Sími 580 8500 • www.ellingsen.is
Tryggvabraut 1 • Akureyri • Sími 460 3636
Póstsendum um land allt.
Coleman-ennisljós Coleman-borðlampiColeman-felliborð
m. tveimur sætum
Coleman-svefnpoki
Coleman-hitabrúsi Þú sérð ekki eftir að kaupa Coleman.
Powerchill-kælibox
og hitabox
Coleman-brauðrist Coleman-lugt
5.990 kr.
9.900 kr. 680 kr.
2.990 kr.
3.790 kr. 1.750 kr. 2.865 kr.
7.900 kr.
Vörunr. 36105 Vörunr. 24946Vörunr. 15979 Vörunr. 22322
Vörunr. 36030
Vörunr. 36910
Vörunr. 08297
Vörunr. 15979
MARGIR listamenn hafa leitast við
að birta myndmál drauma í gegnum
tíðina, reynt að fanga órökrétta feg-
urð eða óljósan hroll. Súrrealistarnir
unnu t.a.m. mikið af verkum sínum á
tíma þegar hugmyndir Sigmunds
Freud um drauma vöktu mikla at-
hygli. Táknmyndir og minni úr æv-
intýrum hafa sömuleiðis verið mikið
notuð af listamönnum. Bókin „Wo-
men Who Run With the Wolves“ var
eitt sinn vinsæl lesning, en þar sýnir
höfundur fram á hversu lifandi minni
ævintýra eru í samtímanum.
Það er ekki hægt að segja að Jóní
Jónsdóttir leiti á frumleg mið í verk-
um þeim sem hún sýnir í Gallerí Tur-
pentine nú um stundir. Þvert á móti
krefst það ákveðinnar dirfsku að
fjalla um þekkt og kunnugleg tákn á
borð við höggorminn, skóginn, systur
og systratengsl, undirdjúpin og sjálf-
ið. Sýning Jóníar byggir á nokkrum
stórum ljósmyndum, myndbandi og
innsetningu, – skógarrjóðri þar sem
mætast íslensk handavinnuhefð,
blacklight skemmtanaiðnaðar sam-
tímans og ævintýraminni um dulúð
skógarins. Ljósmyndirnar eru svið-
setningar og gætu verið kyrrmyndir
úr bíómyndum sem áhorfandinn
skrifar í huganum. Sumar hafa yfir
sér B-mynda áferð, eins og Drauma-
fangarinn ásamt dætrum sínum þar
sem hárgreiðsla og klæðaburður
minnir á sjöunda áratug síðustu ald-
ar. Aðrar, eins og systur, minna
meira á Ungfrúna góðu og húsið, þar
sem háir kragar og ljós- og dökkhærð
systir mætast. Undirdjúpin, í einfald-
leika sínum og dökku, óræðu flötum
eru eftirminnilegasta verk sýning-
arinnar. Hér veit áhorfandinn ekki
hvað er að gerast, engin bíóklisja
kemur beint upp í hugann, hann verð-
ur einfaldlega vitni að einhverju.
Myndbandið Sjálfið dansar eins og
fleiri verk á sýningunni afar við-
kvæman dans milli klisjunnar, kunn-
uglegra táknmynda, glansandi yf-
irborðs-sölumennsku samtímans og
persónulegrar tjáningar, þar sem
ekkert eitt af þessu er ráðandi heldur
eru allir þessir þættir jafnsterkir.
Þannig segja verkin á sýningunni
hvert sína sögu en tengjast einnig svo
úr verður ein heild. Sviðssetning,
sjálfsmyndir í gervi og búningum,
frásagnartækni sem tengist kvik-
myndum, allt eru þetta þættir sem
hafa um langt skeið verið vinsælir í
myndlistinni.
Jóní hefur ágætt vald á þessari
tækni og frásagnarmáta. Með sýning-
unni fylgir bæklingur í dagblaðabroti,
þar sem sjá má myndirnar á sýning-
unni og fleiri myndir. Ljósmyndin
Portrett af trúði gefur til kynna að
listakonan líti að einhverju leyti á
hlutverk listamannsins í samtím-
anum sem trúðshlutverk, þar sem
sannleikurinn er sagður í gríni, innan
gæsalappa og í kaldhæðnislegum tón.
Þrátt fyrir slík formerki búa lista-
verkin á sýningu Jóníar yfir einlægni
og sannfæringu sem gefur þeim auk-
ið líf.
Djúp klisjunnar
MYNDLIST
Gallerí Turpentine
Jóní Jónsdóttir
Til 23. júlí. Opið þrd.-föd.
11-16 og ld. 12-18.
Að fanga drauma
Ragna Sigurðardóttir
Morgunblaðið/ Jim Smart
„Ljósmyndirnar eru sviðsetningar og gætu verið kyrrmyndir úr bíómyndum
sem áhorfandinn skrifar í huganum,“ segir m.a. í umsögn um sýninguna.
ÞRIÐJA tónleikahelgi sumarsins í Skálholti
verður ansi fjölbreytt. Dagskráin hefst á
morgun þegar Doina Rotaru, annað tveggja
staðartónskálda sumarsins, mun halda erindi
um verk sín í Skálholtsskóla kl. 14. Hún kemur
frá Rúmeníu, nam við Tónlistarháskólann í
Búkarest árin 1970–1975 og kennir nú tón-
smíðar við sama skóla. Þetta er í fyrsta sinn
sem Doina kemur til Íslands. „Landið er ynd-
islegt og það eru mikil forréttindi að fá að
koma hingað. Íslenska tónlistarfólkið er ein-
staklega hæfileikaríkt,“ segir Doina sem er
heilluð af Skálholti. „Þetta er staður töfra. Mér
finnst að það ætti að bjóða upp á alls kyns
námskeið hér fyrir tónskáld og flytjendur.
Hljómburðurinn í kirkjunni er frábær.“
Vinsæl í Japan
Alls verða átta verk eftir Doinu flutt í Skál-
holtskirkju í sumar, þar af þrjú á morgun kl.
17, en um frumflutning tveggja þeirra er að
ræða. Hið þriðja, „Clocks“, verður flutt í nýrri
umritun. Doina hefur mikinn áhuga á fornum
tónlistararfi Rúmeníu, lærði um rúmenska
þjóðlagatónlist í skóla og semur mikið í anda
gömlu tónlistarinnar. „Það er svo leiðinlegt ef
allir eru að semja sömu tónlistina, mér finnst
nauðsynlegt að vera trúr sínum uppruna en ég
vil um leið gera tónlistina alþjóðlega. Það vita
það kannski ekki margir en það er ákaflega rík
þjóðlagatónlistarhefð í Rúmeníu. Ég er ekki
mikið að vitna beint í tónlistina, það mætti
frekar segja að ég semji í anda hennar og hef í
framhaldi uppgötvað tengingar við aðrar tón-
listarhefðir, meðal annars í Japan,“ segir
Doina en þar í landi hefur hún einmitt notið
mikilla vinsælda og má
rekja samstarf hennar við
CAPUT-hópinn, sem flytur
verk hennar í Skálholti,
upprunalega til Japans.
Erlent staðartónskáld í
annað sinn
Doina samdi verkið
„Japanese Garden“, sem
frumflutt verður á morgun,
sérstaklega fyrir Kolbein
Bjarnason flautuleikara í
CAPUT, en hann hafði
samband við stað-
artónskáldið að fyrra
bragði. „Það voru í raun
japönsk tónskáld sem
leiddu okkur Doinu saman
fyrir nokkrum árum. Þau
bentu mér á það sem hún
hafði samið og ég spilaði í
framhaldi verk eftir hana í
Tókýó með japönskum tón-
listarmanni. Við sendum henni upptökur af
tónleikunum og síðan þá höfum við eiginlega
verið bestu vinir,“ segir Kolbeinn. Hún bauð
honum í framhaldi til Rúmeníu til að spila og
dæma í flautukeppni. Vorið 2004 var síðan CA-
PUT-hópnum boðið að spila á nútímatónlist-
arhátíð í Búkarest og fóru þrír meðlimir hans
þangað, þar á meðal Sigurður Halldórsson,
sellóleikari, sem nú er listrænn stjórnandi
sumartónleikanna í Skálholti. „Þá kynntumst
við henni vel og svo þróaðist þetta út í það að
við ákváðum að það yrði gaman að bjóða henni
að vera staðartónskáld í Skálholti,“ segir Sig-
urður. „Það hefur bara einu sinni áður verið
erlent staðartónskáld, en það var þegar John
Tavener samdi verk fyrir Kammerkór Suður-
lands árið 2004.“
Lykill fyrir áhorfendur
Hitt verkið eftir Doinu sem frumflutt verður
á morgun heitir „Prana-Apana“ en nafnið er
vísun í indverska heimspeki og táknar rísandi
og hnignandi orku öndunarinnar. Doina segist
vera mjög hrifin af alls kyns táknfræðilegum
eða rúmfræðilegum reglum sem hún notar til
að vinna eftir. „Þetta eru hlutir sem eru eins
alls staðar. Þess vegna geta allir, sama hvaða
tungumál þeir tala eða tónlist þeir eru vanir að
hlusta á, skilið uppbyggingu verkanna. Þessi
tákn eða form eru í raun eins og lykill fyrir
áhorfandann sem hann getur notað til að opna
þær dyr sem hann þarf til að nálgast verkið,“
segir Doina.
Íslenskt barokk og tónlistarsmiðja
Fyrri tónleikarnir á morgun í Skálholts-
kirkju hefjast kl. 15. Á efnisskrá þeirra eru
söngvar úr íslenska tónlistarhandritinu Mel-
ódía sem talið er að sé ritað um 1650. „Við höf-
um kallað þetta íslenskt barokk. Þetta er
svona lagasafn, með hundruðum laga og mörg
þeirra eru orðin þekkt í dag. Sum teljast
kannski þjóðlög en mörg finnast í handritum
víða um Evrópu og hefur Árni Heimir Ingólfs-
son tónlistarfræðingur verið að rannsaka lögin
og leita að upprunalegum gerðum þeirra.
Hann mun flytja safn úr þessu með níu söngv-
urum úr Carminu og fimm hljóðfæraleik-
urum,“ segir Sigurður Halldórsson ennfremur
um helgardagskrána. Rétt fyrir tónleikana,
eða kl 14:55, hefst tónlistarsmiðja í Skálholts-
skóla fyrir börn sex ára og eldri. Þar verður
farið í alls kyns tónlistarleiki og unnið í hópum.
„Þetta hefur gengið mjög vel og verið
skemmtilegt. Þegar tónleikunum lýkur í kirkj-
unni verður afrakstur tónlistarsmiðjunnar
fluttur og þá geta foreldrar og aðrir tónleika-
gestir komið og hlustað á krakkana halda smá
tónleika,“ segir hann að lokum. Á sunnudaginn
kl. 15 í Skálholtskirkju verða endurflutt fjögur
verk eftir Doinu og kl.17 verður guðsþjónusta
þar sem flutt verða lög úr Melódía.
Tónlist | Doina Rotaru frá Rúmeníu er staðartónskáld í Skálholti í sumar
„Þetta er staður töfra“
Eftir Jón Gunnar Ólafsson
jongunnar@mbl.is
www.sumartonleikar.is
Doina Rotaru er annað erlenda staðartón-
skáldið í 32 ára sögu sumartónleikanna í
Skálholti.
Kolbeinn
Bjarnason
Sigurður
Halldórsson