Morgunblaðið - 31.08.2006, Qupperneq 6

Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Fyrst Kýrin Vaka fremst í flokki. Húsmóðirin á Svalbarði, Anna Sólveig Jónsdóttir, fylgist spennt með á veginum.
KÝRIN Vaka, búsett í fjósinu á Sval-
barði við Eyjafjörð, vígði göngin
sem Guðmundur bóndi Bjarnason
þar á bæ réðst í að gera undir þjóð-
veginn ofan bæjarins, og greint var
frá í Morgunblaðinu í gær.
Eftir mjaltir í gærmorgun hleypti
Guðmundur kúahópnum út að venju.
Þær hugðust að sjálfsögðu fara
hefðbundna slóð upp að þjóðveg-
inum en hlýddu með semingi þegar
þeim var vísað aðra leið. „Þetta var
smá hnoð en gekk í sjálfu sér ágæt-
lega,“ sagði Guðmundur eftir að
hópurinn var allur farinn í gegn.
Heyi hafði verið dreift í rörið sem
liggur undir veginn, en það var ekki
fyrr en Eyþór Jóhannesson, sem að-
stoðaði Guðmund og fjölskyldu,
hvarf þar inn með væna tuggu að
Vaka kveikti á perunni og kom í
humátt á eftir honum.
Morgunblaðið fylgdist með, eftir
að Vaka fór í gegn eltu hana strax
Kýrin Vaka vígði göngin
nokkrar aðrar en Guðmundur og
hans fólk ráku svo hinar í nokkrum
litlum hópum í gegn.
„Þetta verður gríðarlegur léttir
og mikil breyting á því hvernig við
getum nýtt landið,“ sagði Guð-
mundur bóndi í gær. Hann sagði það
venjulega ekki hafa tekið langan
tíma að koma kúahópnum yfir veg-
inn en alltaf hefði þurft tvo til þrjá
menn í verkið. „Við söfnuðum þeim
saman við hliðið, biðum þar til eng-
inn bíll var í augsýn og hleyptum
þeim þá yfir. En það gerðist aldrei
að ekki væri kominn bíll áður en
kúahópurinn var allur farinn yfir;
umferðin er svo mikil að alltaf
þurftu einhverjir bílar að stoppa.“
Eftir Skapta Hallgrímsson
og Þóri Júlíusson
6 FIMMTUDAGUR 31. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SJÁVARÚTVEGSRÁÐUNEYTIÐ
hefur í samvinnu við utanríkisráðu-
neytið og önnur ríki innan Norðaust-
ur-Atlantshafsfiskveiðinefndarinnar
(NEAFC) unnið að því að koma í veg
fyrir að flutningaskipið Polestar fái
að landa karfa veiddum af svonefnd-
um sjóræningjum á Reykjaneshrygg.
Komið var í veg fyrir löndun úr skip-
inu í Japan og unnið er að því að hið
sama verði upp á teningnum í Suður-
Kóreu, en talið er að skipið hafi haldið
þangað frá Japan. Friðrik J. Arn-
grímsson, framkvæmdastjóri Lands-
sambands íslenskra útvegsmanna
(LÍÚ), segir þetta framtak stjórn-
valda góðra gjalda vert en það eina
sem stöðvi þessar sjóræningjaveiðar
endanlega sé að Landhelgisgæslan
taki fram klippurnar á nýjan leik og
komi þannig í veg fyrir veiðarnar.
Flutningaskipið Polestar er um
4.500 tonn að stærð, eftir því sem
næst verður komist, og skráð í Pan-
ama. Það hefur tekið við afla frá skut-
togurum á ólöglegum karfaveiðum á
Reykjaneshrygg utan íslensku land-
helginnar á alþjóðlegu hafsvæði.
Skuttogararnir átta eru allir skráðir
nú í Georgíu, utan einn sem skráður
er í Hondúras, en hafa áður verið
skráðir víða annars staðar. Þeir eru
svipaðir að stærð og stórir íslenskir
frystitogarar og eru þarna að ólögleg-
um veiðum, þar sem NEAFC fer með
fiskveiðistjórnun á svæðinu, en aðild
að nefndinni eiga, auk Íslendinga,
Norðmenn, Rússar, Evrópusam-
bandið og Danir, fyrir hönd Færey-
inga og Grænlendinga.
Landhelgisgæslan hefur að
minnsta kosti í þrígang í sumar fund-
ið Polestar á þessu hafsvæði, meðal
annars þegar togarinn Ulla frá
Georgíu lá utan á því og umskipun
virtist vera í gangi. Þá viðurkenndi
áhöfnin í annað skipti að hafa tekið
við afla frá Dolphin frá Georgíu og
var skipverjum gerð grein fyrir því að
þarna væri um ólöglegt athæfi að
ræða. Þá var sagt að skipið væri á leið
til Panama.
Á svörtum lista
Grétar Már Sigurðsson, ráðuneyt-
isstjóri í utanríkisráðuneytinu, sagði
að málið hefði verið unnið í samvinnu
utanríkisráðuneytis, sjávarútvegs-
ráðuneytis og LÍÚ og í samráði við
NEAFC og NAFO, sem eru svæð-
isbundin samtök um fiskveiðistjórn í
Norður-Atlantshafinu. Skipin hafi
verið á ólöglegum veiðum utan 200
mílnanna, annars vegar á Reykjanes-
hrygg og hins vegar í svonefndu Irm-
ingerhafi þar suður af. Togararnir
séu á svörtum lista og nú sé búið að
skrá Polestar einnig á slíkan lista, en
það skapi ákveðnar réttarheimildir
varðandi aðgerðir gegn skipunum.
Grétar sagði að tekist hefði að
koma í veg fyrir löndun Polestar í
Japan með því að beita sendiráði Ís-
lands í Tókýó, auk þess sem óskað
hefði verið aðstoðar Rússa og Norð-
manna og haft samstarf við þá og
fleiri. Nú væri vitað af skipinu
skammt frá Suður-Kóreu. Sambæri-
legum aðgerðum yrði beitt þar í landi,
en óstaðfestar heimildir hermdu að
skipið væri að reyna að landa aflanum
eftir krókaleiðum, þ.e.a.s. með því að
umskipa aflanum á hafi úti í annað
skip. Nú væri verið að skoða hvað
væri rétt í þeim efnum.
Grétar bætti því við að eigendum
aflans yrði gert eins erfitt fyrir og
nokkur kostur væri að koma aflanum
í verð.
Steinar Ingi Matthíasson, sérfræð-
ingur í sjávarútvegsráðuneytinu, seg-
ir að vitað sé hvaða skip hafi umskip-
að afla yfir í Polestar á tímabilinu frá
1. júní til 17. júlí í sumar. Þessi skip
séu flest skráð í Georgíu, en séu svo-
kölluð hentifánaskip og hafi verið
skráð í öðrum löndum áður. Þau hafi
ekki rétt til veiða á þessu svæði, en
hafi því miður veitt þarna utanfarin
ár. Þarna sé um að ræða svæði á út-
hafinu utan lögsögu ríkja, en
NEAFC fari með fiskveiðistjórnun á
svæðinu samkvæmt alþjóðalögum.
Þarna sé því ljóslega um ólöglegar
veiðar að ræða og samstaða sé um
það innan nefndarinnar að stöðva
veiðarnar og mikið starf hafi verið
unnið innan hennar til þess.
Bara eitt ráð
Friðrik J. Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri LÍÚ, sagði að sjóræn-
ingjaveiðarnar hefðu viðgengist alltof
lengi. Búið væri að ofveiða svo þessa
stofna, ekki hvað síst fyrir tilverknað
sjóræningjaveiðanna, að nú væri svo
komið að lagðar væru til engar veiðar
á úthafskarfa á næsta ári. Í rauninni
værum við í nákvæmlega sömu stöðu
hvað þetta snerti og þegar við hefðum
fært út lögsöguna á sínum tíma. Ef
þessar veiðar fengju að viðgangast
væri ekki hægt að hafa neina stjórn á
þeim. Friðrik sagði að afli sjóræn-
ingjaskipanna hefði verið mjög mis-
munandi eftir árum að því er talið
væri. Mestur hefði hann orðið 20–30
þúsund tonn. Færri sjóræningjaskip
stunduðu þessar veiðar nú en áður.
Íslensk stjórnvöld og lönd innan NEAFC koma í veg fyrir löndun sjóræningjaafla í Japan
Ljósmynd/Tómas Helgason
Sjóræningjar Skipverjar Polestar lokuðu lestum þegar Landhelgisgæslan
flaug yfir og tók þessa mynd. Togarinn Ulla liggur við hlið skipsins.
LÍÚ vill að klippt verði á
veiðarfæri sjóræningjaskipa
Eftir Hjálmar Jónsson
hjalmar@mbl.is
Vegagerðin hefði neitað að taka þátt
í framkvæmdinni.
„Menn skilja ósköp vel hans sjón-
armið. Þetta er vandamál hér á okk-
ar svæði og það er eitthvað um að
bændur biðji um stuðning vegna
þessa,“ segir Pálmi og bendir á að
heildarstefna í þessum málum sé
ekki til staðar.
„Þetta er mjög aðkallandi og víða
sem þarf að koma svona gönguleið-
um fyrir. Það hefur hins vegar verið
hugsað fyrir þessu þegar nýir vegir
eru gerðir og þar sem vegir hafa ver-
ið endurbyggðir.“
UNDIRGÖNG fyrir búfé undir
þjóðveg 1 á þeim svæðum þar sem
umferð er mikil eru aðkallandi verk-
efni en hlutverk Vegagerðarinnar
hvað það varðar er hins vegar óljóst.
Þetta segir Pálmi Þorsteinsson,
þjónustustjóri Vegagerðarinnar á
Akureyri, en í Morgunblaðinu á
þriðjudag var greint frá því að bónd-
inn á Svalbarði í Eyjafirði hefði gert
sín eigin göng undir þjóðveg 1 til að
sleppa við að reka hátt í hundrað kýr
yfir veginn tvisvar á dag. Bóndinn
sagði kostnað við verkið hugsanlega
nema 2 til 3 milljónum króna og
Hlutverk Vegagerðarinnar óljóst
»Sjóræningjaaflinn 20–30þúsund tonn þegar mest
var.
»Átta sjóræningjaskip voruað veiðum á Reykjanes-
hrygg í sumar.
»NEAFC fer með fisk-veiðistjórn á alþjóðlega haf-
svæðinu utan lögsögunnar.
Í HNOTSKURN
FANGARNIR tveir sem sitja í
gæsluvarðhaldi vegna rannsóknar á
fíkniefnasmygli fangavarðar inn á
Litla-Hraun hafa að baki töluverðan
brotaferil, samkvæmt upplýsingum
frá lögreglunni á Selfossi. Lögreglan
hefur ekki yfirheyrt alla sem taldir
eru tengjast málinu og verst fregna af
rannsókninni.
Fangavörðurinn sem var handtek-
inn með fíkniefni inni á Litla-Hrauni á
laugardag er tvítugur og hefur aldur
hans nokkuð verið til umræðu í fjöl-
miðlum eftir að málið kom upp. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Fangelsis-
málastofnun eru níu
afleysingafangaverðir á Litla Hrauni
á aldrinum 20–25 ára, þar af er einn
fæddur árið 1986 og tveir árið 1985.
Fastráðnir starfsmenn eru yfirleitt
mun eldri og í fyrra voru aðeins tveir
fangaverðir yngri en 29 ára.
Áður en afleysingafangaverðir
hefja störf þurfa þeir að sækja 34
klukkustunda námskeið.
Guðmundur Gíslason, forstöðu-
maður fangelsa á höfuðborgarsvæð-
inu og á Akureyri, segir að áður en
námskeiðið hefjist sé reynt að láta af-
leysingamennina kynna sér fangelsið
í nokkra daga. Á námskeiðinu sé farið
yfir ýmis mál sem snerta fangavörslu,
m.a. siðferði, afbrotafræði og sál-
fræði. Einnig sé kennd sjálfsvörn og
leit að fíkniefnum og ekki síst um
samskipti við fangana.
Allar tillögur til
úrbóta skoðaðar
Í skriflegu svari Björns Bjarnason-
ar, dóms- og kirkjumálaráðherra, við
fyrirspurnum Morgunblaðsins varð-
andi úrbætur í fangelsismálum, kem-
ur fram að allar tillögur til úrbóta í
fangelsum séu skoðaðar og farið að
þeim ef góð rök og fjárveitingar leyfa.
„Ég sé að fangelsismálastjóri vill
kanna kosti þess að hafa fíkniefna-
hund á Litla-Hrauni og nýjan tækja-
kost. Ég tek undir það með honum, að
það sé vel undirbúið og síðan hrundið
í framkvæmd,“ skrifar Björn m.a. í
svari sínu.
Hann skrifar að ráðningarmál
fangavarða séu alfarið á verksviði
Fangelsismálastofnunar og þar með
breytingar er varði ráðningarferli og
lágmarksaldur fangavarðanna. Hann
hvetur til þess að Lögregluskóli rík-
isins annist menntun fangavarða og
bendir á að hann hafi bent á þann
möguleika áður.
Björn var einnig spurður að því
hvort dómsmálaráðuneytið muni taka
undir beiðnir Fangelsismálastofnun-
ar um fjármagn vegna fyrirhugaðs
fangelsis á Hólmsheiði, stækkun
Litla-Hrauns og Kvíabryggju eða
hvort hann muni beita sér fyrir því að
fé verði varið til reksturs meðferðar-
deildar á Litla-Hrauni. Í svari Björns
kemur fram að ráðuneytið vilji ekki
rjúfa það ferli, sem hafið er til end-
urbóta á húsakosti fangelsanna.
»Níu afleysingafangaverðirá Litla-Hrauni eru á aldr-
inum 20–25 ára. Einn þeirra er
fæddur 1986 og tveir árið 1985.
»Fastráðnir fangaverðir eruyfirleitt mun eldri. Í fyrra
voru aðeins tveir fangaverðir
yngri en 29 ára.
»Afleysingafangaverðirsækja 34 klukkustunda
langt námskeið áður en þeir
hefja störf.
»Dómsmálaráðherra segirað ráðningarmál fanga-
varða séu alfarið á verksviði
Fangelsismálastofnunar.
Í HNOTSKURN
Vill ekki rjúfa
ferli endurbóta
Morgunblaðið/Ómar