Morgunblaðið - 07.09.2006, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 7. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SKIPULAG hverfa, stærð, lega og lögun
húsa getur, ásamt gróðursæld, haft mikil
áhrif á staðbundið veðurfar. Að mati
Magnúsar Jónssonar, veðurstofustjóra,
vekur það nokkra furðu að jafnt skipu-
lagsyfirvöld sem og
fjöldi arkitekta skuli
ekki veita vindafari og
veðri almennt meiri
athygli við hönnun
bygginga og hverfa
en raun ber vitni. Að
minnsta kosti segist
hann ekki sjá að slíkir
þættir hafi verið settir
ofarlega á listann þeg-
ar hugað hefur verið
að uppbyggingu nýrra svæða eða þétt-
ingu byggðar. Segir hann oft hægt að
skapa býsna gott skjól og jafnvel logn sé
hugað að staðsetningu húsa, formi þeirra
og samspili við vindinn. „Hins vegar virð-
ast aðrir hlutir, s.s. nýtingarhlutfall og
kostnaður, oftast ráða mestu eða öllu og
þannig eru skammtímalausnir og fjár-
hagslegir hagsmunir í fyrirrúmi.“ Fjöl-
býlishús að formi til eins risavaxnir kass-
ar er, að sögn Magnúsar, afar illa til þess
fallin að skapa skjól og eins leiða háhýsi
sterkari vinda í hæð niður að jörðu með
tilheyrandi óþægindum.
„Útivist og útivera er vaxandi hluti af
lífsgæðum fólks. Það er mikill áhugi fyrir
því að vera úti, hvort heldur í gönguferð-
um innan sem utan þéttbýlis eða dvelja
utan dyra við ýmsa iðju, enda sér maður
að almenningur er í auknu mæli að breyta
görðum sínum og grenndarsvæðum og
byggja skjólveggi til að geta dvalið meira
úti við,“ segir Magnús. Hann tekur fram
að, að sínu mati ættu skipulagsyfirvöld og
arkitektar einnig að leggja mun meira að
mörkum til þess að stuðla að þeim lífs-
gæðum sem felast í útiverunni með því
m.a. að huga að því hvaða áhrif lega
gatna, húsagerð og uppröðun húsa í
hverfum hafi til þess að ýmist magna upp
vindinn eða draga úr honum.
Háhýsi magni upp vindhvirfla
Að mati Magnúsar er veðurfar á Ís-
landi vanmetin auðlind. Bendir hann á að
hérlendis séu hvorki miklir kuldar eða
kæfandi hiti né þurrkar eða stórfelld flóð
af völdum úrkomu. „Að mínu mati er
vindurinn raunar eini þátturinn sem er
neikvæður í íslensku veðri,“ segir Magn-
ús og bendir á að flestir tali um að veður
sé gott um leið og logn ríki, nánast sama
hvernig viðrar að öðru leyti. Hins vegar
finnist fáum gott að vera úti í 6-8 m/s eða
meira þegar aðeins sé 12° hiti, en myndu
njóta sama hitastigs vel í logni. „Við
stjórnum ekki veðrinu, en við getum
stjórnað því hvernig við byggjum,“ segir
Magnús og bendir á að margar þeirra
blokka og háhýsa sem risið hafa á sl. ár-
um muni hafa mikil áhrif á vindstrengi.
Nefnir hann sem dæmi að háir kassar,
eins og við á um mörg háhýsanna við
Skúlagötuna og í Skuggahverfinu, leiði
vind úr umtalsverðri hæð niður að jörðu.
„Vindhraði vex með hæð og það að fara
með húsin sífellt hærra upp í loft er ávís-
un á það að leiða þann vindhraða sem þar
er uppi niður meðfram byggingunum eða
í alls kyns hvirflum í kring um þær.“ Seg-
ist Magnús hafa ákveðnar áhyggjur af því
að næst þegar virkilega vont veður geri á
höfuðborgarsvæðinu þá geti Engi-
hjallaveðrið svokallaða frá 9. áratug síð-
ustu aldar endurtekið sig víðar en þá, en
þá fuku bílar upp með húsveggjum fjöl-
býlishúsa.
Flóknara að skapa skjól samtímis
því að byggja hátt
Aðspurður segir Magnús telja það
bæði erfiðara og flóknara að byggja hátt
samtímis því að skapa skjól, þótt hann
vilji taka fram að hann sé enginn kunn-
áttumaður í byggingum. Spurður um
hvað þurfi þá að hafa í huga, nefnir hann
að huga þurfi vel að hæð húsanna sem og
lögun efri hluta þeirra, þannig beini ris-
þök fremur vindinum yfir sig, sem flöt
þök geri ekki í sama mæli. Einnig þurfi að
raða húsunum þannig að þau brjóti vind-
inn niður, beini honum frá eða dempi
hann í stað þess að húsin magni vind-
strengi sín á milli. Nefnir hann í því sam-
hengi að sér sýnist staðsetning og samspil
blokkanna í Hlíðahverfinu og víðar, virki
vel til dempa vind. „Eldri hverfin virðast
raunar betur skipulögð að þessu leyti en
mörg hinna yngri.“
Að mati Magnúsar væri æskilegt að
skipulagsyfirvöld og arkitektar leituðu
eftir upplýsingum um veðurfar og vind-
strengi annaðhvort með mælingum þar
sem þær eru ekki nú þegar fyrir hendi
eða reyndu að herma með líkanreikn-
ingum eftir vindflæði á þeim svæðum þar
sem skipuleggja á ný hverfi eða einstakar
stórbyggingar. „Ég fæ t.d. ekki séð að
neitt slíkt hafi verið gert, þegar hið fal-
lega svæði Grafarholtið var skipulagt, þar
sem kassastíllinn er alls ráðandi. Annað
kassasvæði, svokallað Vallarhverfi í
Hafnarfirði sunnan Reykjanesbrautar er,
að því er mér virðist, sama marki brennt.“
Bendir Magnús einnig á að í fyrstu drög-
um að skipulagi á Norðlingaholtinu hafi
verið gert ráð fyrir háhýsum austast í
hverfinu næst Hellisheiðinni þar sem
hvassast er í austanáttinni. „Sem betur
fer var horfið frá þessu, enda hefði þessi
uppröðun húsa í hverfinu verið ávísun á
mikinn vindhraða og stundum hættu-
legan í hverfinu,“ segir Magnús að lokum
og hvetur skipulagsyfirvöld jafnt sem
arkitekta til þess að huga betur að sam-
spili bygginga og veðurs.
Morgunblaðið/RAX
Skuggahverfið Verður nýtt Skuggahverfi til að auka lífsgæði og útivist í miðborginni? Hvernig hegðar næsta stórviðri sér í þessu nýja manngerða landslagi?
Hönnun bygginga og staðsetning
hefur staðbundin áhrif á veðurfar
Morgunblaðið/ÞÖK
Morgunblaðið/RAX
Orkuveituhúsið Með slíkri lögun á húsi er vindinum, að sögn Magn-
úsar, beint niður en ekki upp, þvert á þúsund ára byggingarlist.
» Ísland er staðsett á vindasömusvæði, í nálægð við mót heitra og
kaldra haf- og loftstrauma, auk þess
sem landið er tiltölulega bert og fjöl-
lótt sem gerir það að verkum að vind-
ur magnast víða upp. Hægt er vinna á
móti þessu með því að huga t.d. að
skipulagi hverfa, stærð, legu og lög-
un húsa.
»Háhýsi leiða sterkari vinda í hæðniður að jörðu. Oft er 50% eða
jafnvel enn meiri vindhraði í 30
metra hæð en í 5 metra hæð.
»Danir hafi skipulagt heilu bæinameð það að markmiði að brjóta
vindinn niður sem mest í útjaðri
þeirra. Þannig fást umhverfisvænni
aðstæður þegar inn í bæina er komið.
Í HNOTSKURN
Þingholtin Þar má finna mörg hús sem lögunar sinnar vegna brjóta
niður vind eða beina honum þannig að til bóta er fyrir mannlífið.
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
Magnús Jónsson
BORGARSTJÓRN Reykjavíkur
samþykkti samhljóða á þriðjudag
að vísa tillögu borgarfulltrúa
Vinstri grænna um stofnun eld-
fjallafriðlands til umhverfisráðs
borgarinnar.
Í tillögunni er gert ráð fyrir að
friðlandið nái frá Þingvallavatni og
að Reykjanestá ásamt Eldey.
Umhverfisráð
fjalli um eldfjalla-
friðland
ÞYRLUEFTIRLIT lögreglunnar og
Landhelgisgæslunnar með ut-
anvegaakstri torfæruhjóla í sumar
er þegar farið að skila sér í refs-
ingum ökumanna og segir lög-
reglan á Selfossi engan vafa leika á
því að eftirlitið hafi slegið mikið á
utanvegaaksturinn.
Í þyrlueftirliti í júníbyrjun voru
níu torfærumenn kærðir fyrir ut-
anvegaakstur við Hengilinn og
Hagavatn og hafa þegar tveir
þeirra hlotið dóma fyrir brot gegn
17. gr. náttúruverndarlaga þar sem
fjallað er um utanvegaakstur. Ann-
ar fékk 70 þúsund kr. sekt og hinn
75 þúsund kr. Hinir sjö hafa verið
ákærðir fyrir brot á sömu laga-
grein og hafa þeir ákveðið að grípa
til varna fyrir dómi. Þeir bíða aðal-
meðferðar málsins sem fram fer í
Héraðsdómi Suðurlands 13. sept-
ember.
Boða hert eftirlit
Að sögn lögreglu verða farnar
fleiri þyrluferðir til að fylgjast með
utanvegaakstri en að öðru leyti er
lögreglan illa búin til að fylgjast
með slíkum brotum. Þyrlan hefur
hins vegar gert gríðarlega mikið
gagn. Segir lögreglan að torfæru-
menn megi búast við að strax verði
brugðist við ábendingum vegfar-
enda um utanvegaakstur.
Í náttúruverndarlögum frá 1999
er sérstaklega fjallað um að bannað
sé að aka vélknúnum ökutækjum
utan vega. Þó er heimilt að aka slík-
um tækjum á jöklum, svo og á snjó
utan vega utan þéttbýlis svo fremi
sem jörð er snævi þakin og frosin.
Viðurlög við brotum á lögunum
varða sektum og allt að 2 ára fang-
elsi skv. 76. gr. náttúruvernd-
arlaga.
Dæmdir
fyrir utan-
vegaakstur
DRÍFA Sigfúsdóttir viðskiptafræð-
ingur hefur verið sett fram-
kvæmdastjóri Heilbrigðisstofnunar
Suðurnesja til eins árs eða frá 15.
október næstkomandi. Drífa leysir
Sigríði Snæbjörnsdóttur, fram-
kvæmdastjóra HSS, af en hún hefur
tekið að sér að byggja upp tiltekna
þætti heilbrigðisþjónustunnar á
Malaví á næsta ári.
Drífa var bæjarfulltrúi fyrir
Framsóknarflokkinn í Keflavík á
árunum 1986 til 1998 og var forseti
bæjarstjórnar og varabæjarstjóri í
Reykjanesbæ 1994 til 1998. Drífa
átti sæti í stjórn Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga um árabil.
Drífa fram-
kvæmdastjóri HSS
ANNA G. Edvardsdóttir, oddviti A-
listans og formaður bæjarráðs Bol-
ungarvíkur, var kjörin formaður
stjórnar Fjórðungssambands Vest-
firðinga á þingi sambandsins í
Súðavík um helgina.
Anna er fyrsta konan til að gegna
embætti formanns í Fjórðungs-
sambandinu og tekur hún við af
Guðna Geir Jóhannessyni frá Ísa-
firði sem gegnt hefur formennsku
undanfarin fjögur ár.
Kona í fyrsta sinn
formaður FSV