Morgunblaðið - 12.09.2006, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. SEPTEMBER 2006 31
ÞAÐ VAR mikið gæfuspor þegar
verkalýðsfélög og atvinnurekendur
sömdu í kjarasamningum árið 1969
um stofnun lífeyrissjóða fyrir alla
landsmenn á vinnumarkaði. Fram
að þeim tíma voru fáir
lífeyrissjóðir starfandi,
nær eingöngu sjóðir
opinberra starfsmanna
og bankamanna. Ég
kýs því að tala um líf-
eyrissjóðina eftir 1969,
hverjir eiga þá og þá
miklu sjóðasöfnun,
sem þeir hafa staðið
fyrir, eigendum sjóð-
anna til hagsbóta í ell-
inni eða í áföllum þeg-
ar tekjur minnka
vegna skertrar starfs-
orku.
Eign hvers og eins
Í dag eru eignir íslensku lífeyr-
isjóðanna metnar á um 1200 millj-
arða króna. Sjóðfélagar með rétt-
indi í sjóðunum eru rúmlega 200
þúsund þannig að meðaleign hvers
og eins er um 6 milljónir króna,
sem varla telst há upphæð. Allir
sjóðfélagar almennu lífeyrissjóð-
anna hafa frá árinu 1970 lagt 10%
af laununum sínum til að tryggja
sér og sínum betri hag á seinni
hluta ævinnar. Sjóðirnir eru alfarið
byggðir upp með þessum iðgjöldum
og því eiga engir aðrir en þeir sem
greitt hafa 10% iðgjöldin tilkall til
eigna lífeyrissjóðanna. Með aðild að
sjóðunum tryggja sjóðfélagar ekki
eingöngu eftirlaun sín þegar þeir
hætta á vinnumarkaði, heldur einn-
ig bætur vegna hugsanlegrar skerð-
ingar á starfsorku, makalífeyri fyrir
eftirlifandi maka og barnalífeyri
fyrir börnin.
Hækkun skatta?
Lífeyrissjóðirnir hafa því marg-
þættu hlutverki að gegna og ljóst að
stofnun þeirra og sjóðasöfnun hefur
gert okkur kleift að lækka tekju-
skatta, þar sem lífeyrissjóðirnir eru
að taka yfir hlutverk Trygg-
ingastofnunar við greiðslu eft-
irlauna. Flestar þjóðir í Evrópu og
reyndar einnig Ameríku og Asíu
standa hins vegar frammi fyrir því
vandamáli að sífellt færri starfandi
á vinnumarkaði verða að bera uppi
tekjutryggingu eldri
borgara. Ráð þeirra er
að hækka skatta eða
lækka lífeyri.
Ávöxtun sjóðanna
Á árunum 1970 til
1980 brunnu eignir líf-
eyrissjóðanna á verð-
bólgubálinu, rétt eins
og aðrar eignir lands-
manna hjá innláns-
stofnunum. Þannig var
og er verðtryggingin,
sem Óli Jó hannaði á
eldhúsborðinu, ein að-
alástæða þess að lífeyrissjóðirnir
standa jafnsterkir í dag og raun ber
vitni. Í seinni tíð hafa stjórnir sjóð-
anna og starfsmenn þeirra unnið
hörðum höndum og af mikilli fag-
mennsku, að því að tryggja sjóð-
unum góða, en umfram allt örugga
ávöxtun. Eignasafn sjóðanna sam-
anstendur af verðtryggðum eignum
með ríkisábyrgð, öruggum skulda-
bréfum útgefnum af sveitarfélögum
og stórfyrirtækjum, sjóðfélagalán-
um með tryggingu í íbúðarhúsnæði
og um 20% í hlutabréfum inn-
lendum og erlendum. Þessi sam-
setning hefur gefið eigendum sjóð-
anna góða ávöxtun, sem í mörgum
tilfellum hefur leitt til enn betri
réttinda.
Margir vilja eiga sjóðina
Ég ítreka hér að einungis þeir
sem hafa greitt a.m.k. 10% af laun-
um sínum í lífeyrissjóð undanfarin
ár eiga þessa 1200 milljarða, engir
aðrir. Þess vegna er nauðsynlegt að
stöðva þá umræðu að lífeyrissjóðir
skuldi samfélaginu eitthvað, t.d.
hjúkrunarheimili, elliheimili eða það
annað sem ríkinu ber að leggja okk-
ur til, fyrir skattgreiðslur okkar til
samfélagsins. Að sjálfsögðu eru líf-
eyrissjóðirnir tilbúnir að lána fé til
uppbyggingar hjúkrunar- og elli-
heimila. Það hefur legið fyrir í mörg
ár, m.a. með bréfi frá Landssam-
tökum lífeyrissjóða til félagsmála-
ráðherra 2002. Eina sem sjóðirnir
verða að tryggja er að af slíku
lánsfé séu greiddir sambærilegir
vextir og sjóðirnir fá af öðrum rík-
istryggðum bréfum, svo sem íbúða-
bréfum Íbúðalánasjóðs.
Tekjutengingar
ellilífeyris TR og skerðingar
Er það eðlilegt að Íslendingur
sem hefur í 35 ár greitt 10% af
launum sínum til lífeyrissjóðs skuli
einungis fá grunnlífeyri (um 20 þús-
und kr.) frá TR, en sá sem aldrei
lagði inn í lífeyrissjóð fær tekju-
tryggingu, tekjutryggingaauka
o.s.frv. frá TR, sem gerir hann oft
jafnstæðan þeim er lagði 10% af
laununum inn til lífeyrissjóðsins?
Er þetta hvetjandi eða letjandi?
Reyndar er greiðsla í samtryggingu
lífeyrissjóða lagabundin, en það
tryggði ekki lífeyrisaðild allra
landsmanna fyrr en með „Lögum
um lífeyrissjóði“ árið 1997. Margir
einyrkjar lögðu ekki inn í lífeyr-
issjóð fyrr en 1997 og eiga því ekki
eignir þar á við þá sem byrjuðu
1969. Einstaka menn eru alveg bit á
því að eignir almennra sjóðfélaga í
lífeyrissjóðum landsmanna skuli
ekki notaðar til að bæta hag þeirra,
sem lítið sem ekkert hafa lagt inn
til sjóðanna. Ég læt lesendur um að
finna nöfn þeirra sem mest gagn-
rýna lífeyrissjóði landsmanna í
þessa veru. Vissulega eru þessir
einstaklingar áberandi og vinsælir í
umræðunni, fjölmiðlar flagga oft
þeirra málflutningi sem stað-
reyndum, en því miður fara þessir
aðilar oftar en ekki með rangt mál.
Söfnun lífeyris
Í dag leggja allir launamenn ið-
gjöld til samtryggingarsjóða lífeyr-
issjóðanna og einnig í séreign-
arsjóði, sem eru lausir til úttektar
við 60 ára aldurinn. Kerfið okkar er
vel upp byggt og fyrirmynd fyrir
aðrar þjóðir. Stöndum því vörð um
íslenska lífeyrissjóði og leyfum ekki
fáum einstaklingum að rífa niður
mikilvægt hlutverk þeirra við að
bæta kjör þjóðarinnar til framtíðar.
Hver á lífeyrissjóðinn minn?
Friðbert Traustasson
skrifar um söfnun lífeyris
og lífeyrisgreiðslur
»… einungis þeir semhafa greitt a.m.k.
10% af launum sínum í
lífeyrissjóð undanfarin
ár eiga þessa 1.200
milljarða, engir aðrir.
Friðbert Traustason
Höfundur er hagfræðingur
og formaður SÍB.
Fundurinn verður haldinn þriðjudaginn 12. september klukkan 17:00 í höfuðstöðvum Marel, Austurhrauni 9, Garðabæ.
Árni Oddur Þórðarson, stjórnarformaður Marel og Hörður Arnarson forstjóri Marel munu kynna félagið, stefnu þess og
framtíðarsýn. Fulltrúi Landsbankans mun kynna hið fyrirhugaða hlutafjárútboð.
Fundurinn er öllum opinn.
Tekið er við skráningum á fundinn hjá Marel í síma: 563-8072 og í tölvupósti á: bergth@marel.is
Stjórn Marel hf.
Opinn kynningarfundur
Marel hf.
boðar til almenns kynningarfundar
vegna fyrirhugaðs hlutafjárútboðs
í félaginu.
Sverrir Kristinsson, löggiltur fasteignasali
Traustur kaupandi óskar eftir virðulegu einbýlishúsi í nágrenni mið-
borgarinnar, t.d. í Þingholtunum. Rýming samkomulag. Staðgreiðsla
í boði.
Allar nánari upplýsingar veitir
Sverrir Kristinsson, lögg. fasteignasali.
EINBÝLISHÚS Í NÁGRENNI MIÐBORGAR-
INNAR ÓSKAST, T.D. Í ÞINGHOLTUNUM
– STAÐGREIÐSLA –