Morgunblaðið - 23.09.2006, Blaðsíða 44

44 LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
✝ Kristín Bjarna-dóttir fæddist í
Meiri-Tungu í Holt-
um í Rangárvalla-
sýslu 1. desember
1916. Hún lést á
hjúkrunar- og dval-
arheimilinu Lundi á
Hellu, 10. september
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Bjarni Jónsson
bóndi og oddviti í
Meiri-Tungu, f. 19.2.
1865, d. 17.11. 1958,
og Þórdís Þórð-
ardóttir, húsfreyja og organisti í
Meiri-Tungu, f. 20.10. 1885, d.
26.4. 1972. Kristín var fimmta í
röð sjö systkina. Hin voru Þórður,
f. 1908, d. 1908, Þórður bóndi og
oddviti, f. 1909, d. 1980, Jón f.
1911, d. 1915, Jóna húsfreyja og
bóndi, f. 1915, d. 1989, Valtýr
læknir, f. 1920, d. 1983 og Sigríður
Sigurjónsdóttir hjúkrunarfræð-
ingur (uppeldissystir), f. 1937. d.
1986.
Eiginkona Valtýs Bjarnasonar
er Sigríður Jóhannsdóttir hjúkr-
unarfræðingur, f. 1929. Börn Val-
týs og Sigríðar eru: 1) Bjarni
læknir, f. 1957, kvæntur Dóru
Gerði Stefánsdóttur hjúkrunar-
fræðingi, f . 1960. Börn þeirra eru
Sigríður Ósk, Kristín Jóna, Stefán
og Valtýr. 2) Jóhann læknir, f.
1959 kvæntur Camillu Fröjd
hjúkrunarfræðingi, f. 1967. Börn
þeirra eru: Sigríður Margaretha
og Håkan. 3) Valtýr sveitarstjóri,
f. 1960, kvæntur
Sigrúnu Björk Bene-
diktsdóttur leik- og
grunnskólasérkenn-
ara, f. 1961. Börn
þeirra eru: Valtýr
Bjarki, Kristinn Þór
og Vala Rún. 4) Sig-
ríður Þórdís Valtýs-
dóttir læknir, f.
1966, gift Gunnari
Mýrdal lækni, f.
1964. Börn þeirra
eru Valdís Jóna og
Gunnar Breki. Fyrir
átti Sigríður dótt-
urina Eddu Laufeyju Laxdal.
Kristín átti alla tíð heimili sitt í
Meiri-Tungu og stundaði þar bú-
skap, fyrst með foreldrum sínum
og síðan með systkinum sínum,
Þórði og Jónu. Hún hlaut hefð-
bundna skólagöngu þess tíma í
farskóla hreppsins. Hún vann
einnig um nokkurra ára skeið hjá
Kaupfélagi Rangæinga, á Hvols-
velli.
Kristín aðstoðaði föður sinn og
bróður við reikningshald og upp-
gjör hreppsreikninga fyrir Holta-
hrepp um hálfrar aldar skeið og sá
um bókhald Laugalandsskóla um
árabil. Einnig var hún í sókn-
arnefnd Árbæjarkirkju. Hún var í
stjórn kvenfélagsins Einingar í
Holtum til fjölda ára, þar af for-
maður þess í nokkur ár, og var
heiðursfélagi síðustu árin.
Útför Kristínar verður gerð frá
Árbæjarkirkju í Holtum í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
Mín kæra mágkona Kristín
Bjarnadóttir hefur kvatt okkur.
Margar minningar koma upp í hug-
ann eftir hálfrar aldar trygga vin-
áttu.
Ávallt mun ég minnast þeirrar
hlýju og vinsemdar, þegar þú tókst
utan um mig daginn sem við Valtýr
bróðir þinn komum heim frá Banda-
ríkjunum 7. júlí 1957. Þann dag
bauðst þú mig velkomna í fjölskyld-
una á hlaðinu í Meiri-Tungu. Öll árin
sem liðin eru hefur þú ávallt verið
mér og mínum börnum svo trygg og
góð. Heimili ykkar hefur alltaf verið
börnum mínum opið, já svo sannar-
lega þeirra annað heimili og er það
mikið þakkarefni.
Þrátt fyrir löng og erfið veikindi
hin síðustu ár sýndir þú hve sterk og
ákveðin þú varst með þinni mildi.
Þú fékkst tækifæri til að sjá húsin
sem systkinin eru að byggja á einum
fallegasta stað Meiri-Tungujarðar, á
Stekkatúninu. Yfir því gladdist þú
mikið, kæra Stína mín.
Ég þakka þau ár sem ég átti
þá auðnu að hafa þig hér.
Og það er svo margs að minnast,
svo margt sem um hug minn fer.
Þó þú sért horfinn úr heimi,
ég hitti þig ekki um hríð.
Þín minning er ljós sem lifir
og lýsir um ókomna tíð.
(Þórunn Sigurðardóttir.)
Að lokum vil ég þakka þér fyrir
alla þína tryggð, hjálpsemi og hlýju
gagnvart mér, börnunum mínum og
barnabörnum.
Sigríður Jóhannsdóttir
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
Grátnir til grafar
göngum vér nú héðan,
fylgjum þér, vinur. Far vel á braut.
Guð oss það gefi,
glaðir vér megum
þér síðar fylgja’ í friðarskaut.
(Vald. Briem.)
Elsku Stína, núna er komið að
kveðjustund. Ótal minningar koma
upp í hugann og í gegnum tárin er
ekki annað hægt en að brosa. Frá
fyrstu tíð hefur þú verið fastur
punktur í lífi mínu. Þú varst alltaf til
staðar til að hugga, gefa góð ráð,
hvetja áfram, miðla af þekkingu
þinni og kærleik. Það voru forrétt-
indi að eiga þig sem föðursystur og
þakka þér fyrir allar þær stundir
sem þú gafst mér.
Fyrir mína hönd og allrar fjöl-
skyldunnar þökkum við starfsfólki á
hjúkrunar- og dvalarheimilinu
Lundi, Hellu, fyrir frábæra umönn-
un og hjúkrun sem Stína fékk þann
tíma sem hún dvaldist þar.
Sigríður Þórdís Valtýsdóttir.
Það var 17. júní 1982, ég, bræð-
urnir og fleiri vinir að fara inn í Veiði-
vötn, tíu manns saman. Ekkert nesti
meðferðis, en við þurftum ekki að
hafa áhyggjur af því. Stína og Jóna í
Meiri-Tungu tóku að sér að útbúa
nestið, það þurfti bara að ná í það.
Þarna hitti ég þær systur í fyrsta
skipti. Þegar við öll birtumst á
hlaðinu komu þær labbandi með fullt
kælibox af mat fyrir húshornið. Ég
sá hvað það var gott samband á milli
systranna Stínu og Jónu og bróður-
barnanna Bjarna, Jóhanns, Valla og
Siddýar.
Stína var mjög heilsteypt og góð
manneskja. Hún talaði aldrei illa um
nokkurn mann, fólk var bara mis-
skemmtilegt. Bækur voru henni
mjög mikilvægar og átti hún orðið
gott bókasafn. Hún var mjög vel les-
in og fróð, ef það var eitthvað sem
mann vantaði að vita um landafræði,
ættfræði eða sögu þá var hún spurð
og ekki stóð á svörum. Hún var
skemmtileg og ákveðin kona sem
hélt fast í skoðanir sínar.
Það var alltaf gott að koma í Meiri-
Tungu til Stínu. Stelpurnar mínar
sóttu að fara í heimsókn þangað, fá
pönnukökur og flatkökur og fara
með Stínu að ná í egg út í hænsna-
kofa. Hin síðari ár hafa strákarnir
einnig sóst eftir að heimsækja hana.
Þegar við bjuggum erlendis, þá
hringdi Stína alltaf þegar einhver
átti afmæli eða ef eitthvað var um að
vera. Árið 1989 kom Stína í heimsókn
til okkar í Svíþjóð, en hún hafði aldrei
Kristín Bjarnadóttir
MINNINGAR
AÐ UNDANFÖRNU hefur orð-
ið nokkur umræða á síðum Morg-
unblaðsins um aðstöðuleysi blindra
barna á Íslandi. Hefur þar verið
vitnað til skýrslu sem
tekin var saman að
tilhlutan Mennta-
málaráðuneytisins og
birt var haustið 2004.
Var þar lagt til að
stofnuð yrði sérstök
þekkingarmiðstöð
blindra og sjónskertra
sem yrði eins konar
samhæfingarmiðstöð
vegna menntunar
blindra barna á Ís-
landi og endurhæf-
ingar þeirra sem
misstu sjón á fullorð-
insaldri.
Það gerðist sem
við óttuðumst
Þegar undirbún-
ingur hófst að flutn-
ingi grunnskólans til
sveitarfélaga voru
drög að frumvarpi
borin undir Ör-
yrkjabandalag Íslands
og fleiri hags-
munaaðila. Í áliti Öryrkjabanda-
lagsins er m.a. nefnd hættan á að-
stöðumun sem geti skapast milli
sveitarfélaga vegna misjafnrar
getu þeirra til þess að veita fötl-
uðum börnum viðunandi þjónustu.
Að mörgu leyti hefur þetta gengið
eftir. Þótt flestir viðurkenni kosti
þess að fötluð börn sæki almenna
skóla hefur víða farið svo að að-
staða í skólunum er algerlega
ófullnægjandi og einangrun fatl-
aðra barna hefur ekki verið rofin.
Mörg þeirra upplifa sig sem ut-
angarðsfólk í skólunum, sum
þeirra hitta sjaldnar önnur börn úr
sömu hópum. Þá hefur sérþjónusta
við heyrnarskerta beðið afhroð og
þjónusta við blind börn verið lögð í
rúst.
Öryrkjabandalagið benti á það á
sínum tíma að þjónusta við fötluð
börn yrði að mörgu leyti að vera
miðlæg. Það á ekki síst við um fá-
menna hópa eins og blinda og
heyrnarlausa. Ég nefni þessa hópa
í sömu setningunni vegna þess að
þeir eru fámennir en ekki vegna
þess að þeir eigi svo mikið sameig-
inlegt. Raunar eru það fáir hópar
fatlaðra sem eiga jafnlítið sameig-
inlegt og blindir og heyrnarlausir.
Öflug þekkingarmiðstöð –
virðing fyrir blindu fólki
Í starfshópnum um bætt að-
gengi blindra og sjónskertra að
menntakerfinu urðu
menn sammála um
megintillögurnar. Eft-
ir að mennta-
málaráðherra tók við
skýrslunni hefur í
raun sáralítið gerst og
ég óttast að embætt-
ismenn ráðuneytanna
hafi orðið þar einna
mestur þrándur í
götu. Til þess að hægt
sé að byggja upp
þekkingarmiðstöð
blindra og sjónskertra
verður að koma á
samráði þeirra
þriggja ráðuneyta,
sem fjalla aðallega
um þennan málaflokk
og ríkið verður að
axla þá ábyrgð sem
það ber samkvæmt
grunnskólalögum á
menntun í þessu
landi.
Þær hugmyndir
komu fram í áð-
urnefndum starfshópi að rétt væri
að sameina Sjónstöð Íslands og
Blindrabókasafn Íslands. Auk þess
yrði ráðið að stofnuninni fólk með
sérþekkingu á uppeldis- og
menntamálum. Því miður fékkst
þessi hugmynd ekki samþykkt,
einkum vegna andstöðu Blindra-
bókasafnsins sem talið var að væri
hæfileg rekstrareining. Með sam-
einingu þessara tveggja stofnana
og viðbótarfólki hefði hins vegar
fengist ákjósanlegur vettvangur
sérhæfðs starfsfólks sem hefði get-
að veitt ýmiss konar þjónustu á
þeim sviðum sem tengjast mennt-
un og endurhæfingu við blinda. Má
þar nefna gerð og hönnun náms-
efnis, námskeið fyrir kennara
blindra og sjónskertra barna, nám-
skeiðshald fyrir blind og sjónskert
börn, kennslu í notkun hjálp-
artækja og blindraleturs, rann-
sóknir á framþróun á sviði ýmissa
málefna o.s.frv. Enn er þó ekki of
seint að hrinda þessari hugmynd í
framkvæmd og er henni hér með
komið á framfæri að nýju. Í
grunnreglum Sameinuðu þjóðanna,
sem staðfestar voru á allsherj-
arþingi þeirra árið 1993, er lögð
áhersla á að þekking fatlaðra sé
nýtt innan stofnana sem annast
málefni þeirra. Ekki er vitað til
þess að á Blindrabókasafni Íslands
starfi nú neinn blindur ein-
staklingur eða að þar sé um ein-
hverja sérþekkingu á framsetningu
námsbóka eða sérþekkingu á
blindraletri að ræða.
Á Sjónstöð Íslands vinnur einn
sjónskertur einstaklingur, en end-
urhæfing eða skyld þjónusta er
ekki í hans verkahring.
Forðumst slysin,
horfum til framtíðar
Síðastliðið vor tókst með harð-
fylgi að hrinda þeirri aðför að mál-
efnum blindra sem sameining
Sjónstöðvar og Heyrnar- og tal-
meinastöðvar hefði orðið og ber að
þakka Siv Friðleifsdóttur að hún
skyldi höggva á þann hnút. Ráð-
herrar mennta-, heilbrigðis- og fé-
lagsmála þurfa nú að skipa nefnd
hátt settra embættismanna til þess
að ganga frá stofnun þekking-
armiðstöðvar og eiga náið sam-
band við Blindrafélagið um þau
mál. Stefnt verði að því að frum-
varp um slíka stöð verði lagt fram
á Alþingi eftir áramót. Tími er enn
til stefnu ef vilji er fyrir hendi.
Um daginn komu til mín for-
eldrar blinds barns og spurðu
hvort ég héldi að þau þyrftu að
flýja land til þess að sonur þeirra
fengi eðlilega menntun hér á landi.
Ég kvaðst vona að svo yrði ekki,
en rétt væri að spyrjast fyrir um
það hjá borgaryfirvöldum og
stjórnendum menntamála hversu
mörg blind eða sjónskert börn
væru væntanleg í grunnskóla
Reykjavíkur á næstu 5 árum og
hvaða ráðstafanir yrðu gerðar til
þess að veita þeim lögbundna
þjónustu. Hins sama mætti spyrja
fulltrúa annarra sveitarfélaga.
Til þess að koma í veg fyrir
glundroða og ólestur hér á landi er
stofnun þekkingarmiðstöðvar eina
ráðið sem fært er. Til þess þarf að
koma pólitískur vilji og hugrekki
áður nefndra ráðherra og samstarf
við Blindrafélagið.
Stofnun þekkingarmið-
stöðvar verði gjöf Alþingis
Arnþór Helgason fjallar
um aðstöðuleysi blindra á
Íslandi og nauðsyn á stofnun
þekkingarmiðstöðvar
» Til þess aðkoma í veg
fyrir glundroða
og ólestur hér á
landi er stofnun
þekkingarmið-
stöðvar eina ráð-
ið sem fært er.
Arnþór Helgason
Höfundur átti sæti í samráðshópi um
bætt aðgengi blindra og sjónskertra
að menntun.
Í GREIN minni í Morg-
unblaðinu nýverið vakti ég athygli
á þeim mikla loftslagsvanda sem
steðjar að mannkyn-
inu. Nú langar mig að
nefna nokkur þeirra
úrræða sem grípa
þarf til til þess að
leysa þann vanda sem
við er að etja. Fyrsta
skrefið er auðvitað að
viðurkenna og greina
loftslagsbreyting-
arnar eins og þær
blasa við okkur Ís-
lendingum. Þetta hef-
ur nú þegar verið
gert að miklu leyti og
niðurstöður verið
birtar.
Annað skrefið, sem er mjög
mikilvægt, er að gerð verði sér-
stök viðbragðsáætlun við loftslags-
breytingum fyrir Ísland. Að gerð
slíkrar áætlunar eiga að koma
margir aðilar eins og stjórnvöld,
Almannavarnir, Veðurstofan,
Rauði krossinn, umhverfissamtök,
vísindasamfélagið, Þjóðkirkjan og
fleiri. Í þessari áætlun verður að
koma fram hvernig bregðast á við
hækkun sjávarborðs, bráðnun
jökla, mögulegum breytingum á
lífríki o.s.frv. Alþjóða
Rauði krossinn hefur
nú þegar lagt drög að
slíkri áætlun fyrir
veröldina í heild (sjá
www.climate-
centre.org).
Í þriðja lagi þarf að
setja upp sérstakan
sjóð, loftslagssjóð, til
þess að fé sé til stað-
ar til þess að bregð-
ast við þeim breyt-
ingum sem gætu orðið
og fyrirsjáanlegar
eru. Vinna þarf í sam-
vinnu við banka og
tryggingarfélög að því hvernig
eigi að tryggja framtíðarfjár-
streymi sjóðsins og tryggja áfram-
haldandi virkni fjármálakerfisins
ef til náttúruhamfara kemur.
Í fjórða lagi þarf að setja laga-
ramma, lög um viðbrögð við lofts-
lagsbreytingum, er undirbúi
regluverk utan um þau viðbrögð
sem íslenskt samfélag ætlar að
grípa til verði miklar loftslags-
breytingar við Ísland.
Í fimmta lagi þurfa allir Íslend-
ingar að setjast niður og kynna
sér þessi mál. Við þurfum að
breyta hugarfari okkar, gerast
umhverfisvæn og ástunda vist-
vernd í verki. Þeim sem vilja fá
meiri upplýsingar um hvernig er
hægt að lifa á vistvænni hátt og
sporna gegn loftslagsbreytingum
er bent á vefsíðuna www.land-
vernd.is.
Lausnir í loftslagsmálum
Ingibjörg Elsa Björnsdóttir
fjallar um loftslagsbreytingar
og úrræði sem grípa þarf til til
þess að leysa þann vanda
» Við þurfum aðbreyta hugarfari
okkar, gerast umhverf-
isvæn og ástunda vist-
vernd í verki.
Ingibjörg Elsa
Björnsdóttir
Höfundur situr í stjórn Landverndar.